Bats, Kua'kua, Zembra. 20 układów planetarnych, które obserwował Webb, otrzymało nazwy

Źródło:
PAP, nameexoworlds.iau.org
Protogwiazda L1527 w obiektywie Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba
Protogwiazda L1527 w obiektywie Kosmicznego Teleskopu Jamesa WebbaNASA/ESA/CSA/STScI (Joseph DePasquale, Alyssa Pagan, Anton M. Koekemoer)
wideo 2/3
Protogwiazda L1527 w obiektywie Kosmicznego Teleskopu Jamesa WebbaNASA/ESA/CSA/STScI (Joseph DePasquale, Alyssa Pagan, Anton M. Koekemoer)

Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) nadała oficjalne nazwy 20 układom planetarnym, które były obserwowane przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. Wybrano je w konkursie NameExoWorlds. Tym razem wśród zwycięskich nazw nie znalazła się polska propozycja.

Międzynarodowa Unia Astronomiczna (ang. International Astronomical Union, w skrócie IAU) otrzymała łącznie 603 zgłoszenia z 91 krajów. Krajowe komitety miały za zadanie wybranie głównej propozycji z danego kraju oraz propozycji rezerwowych. Następnie główna komisja konkursowa wybrała z tej puli nazwy dla 20 układów planetarnych zaobserwowanych przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba. W wyborze nazw dla danego układu uczestniczyli także jego odkrywcy.

"W zwycięskiej puli nie znalazła się propozycja z Polski"

Jak poinformował doktor Krzysztof Czart, przewodniczący polskiego komitetu konkursowego, spośród zgłoszeń z naszego kraju "komitet rekomendował propozycję nazw Truso i Wendland, wiążących się z dawną historią Elbląga, zaproponowaną dla systemu GJ 367 przez zespół w składzie Magdalena Puzio i Anna Wlizło z II LO im. Kazimierza Jagiellończyka w Elblągu".

- Niestety ostatecznie w zwycięskiej puli nazw wybranych przez IAU nie znalazła się propozycja z Polski. Układ ten Międzynarodowa Unia Astronomiczna zdecydowała się nazwać Añañuca (gwiazda) i Tahay (planeta), co było propozycją z Chile, nawiązującą do nazw kwiatów rosnących w tym kraju - przekazał.

Bats, Zembretta...

Wśród wybranych przez IAU nazw są te nawiązujące do fauny i flory mającej znaczenie kulturowe. To między innymi Bats dla układu LHS 3844 i Kua'kua (LHS 3844 b) z Kostaryki, co w języku bribri oznacza kolibra i motyla. Systemy HATS-72 i HATS-72 b otrzymały odpowiednio nazwy Zembra i Zembretta, od rezerwatów biosfery z Tunezji.

Innymi nazwami uhonorowano dzieła literackie, odwołano się też do legend i mitów.

IAU wskazuje, że w wydarzeniach popularnonaukowych zorganizowanych przez zespoły uczestniczące w konkursie NameExoWorlds wzięło udział łącznie prawie 12 milionów osób na całym świecie.

Międzynarodowa Unia Astronomiczna jest jedynym podmiotem uprawnionym do nadawania oficjalnych nazw obiektom astronomicznym na niebie. Zrzesza kilkanaście tysięcy zawodowych astronomów z całego świata. Niektóre gwiazdy mają nazwy wywodzące się z dawnych wieków, ale większość posiada jedynie oznaczenia w katalogach astronomicznych. W przypadku planet do niedawna nazwy słowne istniały jedynie dla tych znajdujących się w Układzie Słonecznym. IAU postanowiła nieco przybliżyć społeczeństwu systemy planetarne i nadać nazwy innym gwiazdom i ich planetom.

Cztery lata temu wybrano Solaris i Pirx

Pierwsza edycja konkursu została przeprowadzona w 2015 roku. Wtedy nazwy mogły być proponowane przez organizacje i kluby astronomiczne, a potem nastąpiło globalne głosowanie. Uzyskano ponad pół miliona głosów i w efekcie nazwano 14 gwiazd i 31 krążących wokół nich planet (na przykład gwiazdę 55 Cancri nazwano Copernicus).

Drugą edycję zorganizowano w 2019 roku na stulecie IAU. Każdy kraj na świecie otrzymał możliwość nazwania gwiazdy i planety, a propozycje nazw mógł zgłaszać każdy. Łącznie nadano nazwy 112 gwiazdom i ich planetom, a w konkursie uczestniczyło 780 tysięcy osób z całego świata. Polska otrzymała do nazwania gwiazdę i planetę w systemie BD +14 4559, dla których spośród wielu otrzymanych propozycji IAU wybrała Solaris i Pirx, nawiązujące do twórczości Stanisława Lema, najsłynniejszego polskiego pisarza science fiction.

Na 10-lecie swojego biura do spraw popularyzacji astronomii IAU zorganizowała trzecią edycję konkursu na nazywanie układów planetarnych: NameExoWorlds 2022. Tym razem kryteria udziału były dużo bardziej skomplikowane. Konkurs był skierowany przede wszystkim do uczniów oraz miłośników astronomii. Aby wziąć w nim udział, trzeba było m.in. stworzyć zespół oraz przeprowadzić wydarzenie popularyzujące wiedzę o planetach i dopiero to uprawniało do zaproponowania nazwy.

Teleskop Jamesa WebbaPAP/Reuters/Adam Ziemienowicz

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP, nameexoworlds.iau.org

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Jaka pogoda będzie we Wszystkich Świętych? O tym, co widać w prognozach na drugą połowę października i początek listopada, pisze synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek.

Pogoda na Wszystkich Świętych. "Dzisiejsze prognozy są jak kubeł zimnej wody"

Pogoda na Wszystkich Świętych. "Dzisiejsze prognozy są jak kubeł zimnej wody"

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Kalifornii obowiązują ostrzeżenia przed silnym wiatrem, lokalnie nazywanym "diabelskim". Charakteryzuje się on ciepłymi, suchymi podmuchami, które przyspieszają rozprzestrzenianie się ognia. Tysiące mieszkańców zostało odciętych od dostaw prądu, a miasta pokryły się warstwą naniesionego przez wiatr pyłu.

Diabelski wiatr w Kalifornii. "Chcemy przekazać ludziom, aby byli ostrożni"

Diabelski wiatr w Kalifornii. "Chcemy przekazać ludziom, aby byli ostrożni"

Źródło:
ABC 7, CBS News, PBS News

Na Florydzie rośnie liczba przypadków zakażenia mięsożerną bakterią Vibrio vulnificus. Nagły skok zachorowań związany jest z przejściem dwóch huraganów, Helene i Milton, oraz przyniesionymi przez nie opadami. Patogen ten może powodować martwicę tkanek, a w niektórych przypadkach zakażenie prowadzi do śmierci.

Wzrost zakażeń mięsożerną bakterią. Winne są huragany

Wzrost zakażeń mięsożerną bakterią. Winne są huragany

Źródło:
CNN, Florida Department of Health, tvnmeteo.pl

Wodny lód na Marsie może tworzyć środowisko przyjazne życiu. Naukowcy przeanalizowali warunki panujące pod pokrywami lodowymi i odkryli, że w niektórych regionach Czerwonej Planety byłyby one wystarczające do podtrzymania życia. Proces, który umożliwiałby mikrobom przetrwanie, możemy obserwować także na Ziemi.

Gdzie mogłoby przetrwać życie na Marsie? Pod takimi strukturami

Gdzie mogłoby przetrwać życie na Marsie? Pod takimi strukturami

Źródło:
PAP, NASA

Ulewne opady nawiedziły w piątek północne Włochy. W Turynie z niepokojem obserwowano stan rzeki Pad - aby zapewnić bezpieczeństwo mieszkańcom, władze zamknęły jej nabrzeże. W sporej części Piemontu obowiązywał alarm hydrologiczny, a opady mogą powrócić.

Poziom wody rósł w oczach. Prognozy są niepewne

Poziom wody rósł w oczach. Prognozy są niepewne

Źródło:
Corriere Della Sera, ANSA

Trwa największe w historii zjawisko blaknięcia koralowców. Jak wynika z badań amerykańskiej Narodowej Służby Oceaniczno-Atmosferycznej, do tej pory dotknęło ono około 77 procent raf na świecie. Eksperci ostrzegają, że chociaż blaknięcie jest odwracalne, może poważnie uszkodzić te wrażliwe ekosystemy.

Blaknie 77 procent raf koralowych świata. "Zasięg zjawiska wciąż rośnie"

Blaknie 77 procent raf koralowych świata. "Zasięg zjawiska wciąż rośnie"

Źródło:
Reuters, AFP, NOAA, tvnmeteo.pl

Weekend przyniesie pogodną aurę, miejscami mocniej powieje. Nowy tydzień również przyniesie sporą ilość słońca. Temperatura sięgnie miejscami 20 stopni Celsjusza.

Złota polska jesień jeszcze z nami zostanie. Uwaga - miejscami bardzo silnie powieje

Złota polska jesień jeszcze z nami zostanie. Uwaga - miejscami bardzo silnie powieje

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. W sobotę 19.10 dopisze pogodna aura. Termometry pokażą maksymalnie 19 stopni Celsjusza. W górach mocno powieje, porywy wiatru mogą sięgać 100 kilometrów na godzinę.

Pogoda na dziś - sobota, 19.10. Słonecznie, do 19 stopni

Pogoda na dziś - sobota, 19.10. Słonecznie, do 19 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Powodzie nawiedziły wschodnią Toskanię. Gubernator tego regionu Eugenio Giani wprowadził w pięciu prowincjach stan wyjątkowy. Doszło też do osunięć ziemi.

Stan wyjątkowy w kilku prowincjach. Ewakuowano ludzi przy pomocy pontonów

Stan wyjątkowy w kilku prowincjach. Ewakuowano ludzi przy pomocy pontonów

Aktualizacja:
Źródło:
ANSA, ENEX

Długie przebywanie w pozycji stojącej nie zmniejsza ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego - wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Australii i Holandii. Zdaniem ekspertów, stanie może za to zwiększyć ryzyko chorób naczyń krwionośnych.

Stanie zdrowsze od siedzenia? "Może być ryzykowne"

Stanie zdrowsze od siedzenia? "Może być ryzykowne"

Źródło:
PAP, academic.oup.com

Powodzie, które były następstwem intensywnych opadów, doprowadziły do przerwy w dostawach prądu na południowym wschodzie Francji - poinformowały miejscowe władze. Żywioł wyrządził duże straty materialne.

"To więcej niż roczne opady w Paryżu"

"To więcej niż roczne opady w Paryżu"

Źródło:
PAP

Kometa C/2023 A3, którą od kilku dni mamy okazję oglądać na niebie, dziś wieczorem znów miała towarzystwo w postaci satelitów Starlink. Przez chwilę można było oglądać aż trzy zjawiska astronomiczne jednocześnie, bo niebo rozjaśnia Księżyc w pełni. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia.

Superksiężyc, Starlinki, kometa. Dzieje się na niebie

Superksiężyc, Starlinki, kometa. Dzieje się na niebie

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Rybitwy gnieżdżące się w dolinie środkowej Wisły żerują nie dalej niż kilka kilometrów od swoich kolonii lęgowych - ustalił zespół naukowców z Krakowa. Okazało się też, że rzadki gatunek rybitwy białoczelnej żeruje praktycznie wyłącznie na płyciznach otaczających wyspy, gdzie ptaki te mają gniazda.

Zbadano zwyczaje rybitw gniazdujących w dolinie środkowej Wisły. Wyniki są zaskakujące

Zbadano zwyczaje rybitw gniazdujących w dolinie środkowej Wisły. Wyniki są zaskakujące

Źródło:
PAP

Tysiące czarnych kulek zostały wyrzucone na plaże w okolicach Sydney. Wstępne badania laboratoryjne wykazały, że zawierają one ropę naftową. Źródło zanieczyszczenia pozostaje nieznane - do momentu jego ustalenia plaże pozostaną zamknięte.

Czarne kule na kultowych plażach. "Niezwykle toksyczna substancja"

Czarne kule na kultowych plażach. "Niezwykle toksyczna substancja"

Źródło:
ABC News, Reuters

Skąd wzięły się meteoryty, które znajdujemy na Ziemi? Dotychczas źródła większości z nich były nieznane. Nieco światła na tę tajemnicę rzuca seria badań, w której naukowcy starali się określić pochodzenie najpowszechniejszych kosmicznych skał. Jak się okazuje, tysiące meteorytów wzięły swój początek w zaledwie kilku punktach Układu Słonecznego.

Spadają na Ziemię, ale skąd pochodzą? Rozwiązano część kosmicznej zagadki

Spadają na Ziemię, ale skąd pochodzą? Rozwiązano część kosmicznej zagadki

Źródło:
PAP, astronomy.com, ScienceAlert

Smog spowił w piątek stolicę Indii. Jakość powietrza w Delhi plasowała się w kategorii "słabej". O tym, że normy były znacznie przekroczone, poinformowały władze.

W stolicy Indii zrobiło się szaro od smogu

W stolicy Indii zrobiło się szaro od smogu

Źródło:
Reuters

Duża, ciemna plama pojawiła się u wybrzeży Zatoki Meksykańskiej na początku października. Naukowcy wyjaśniają, że jest ona powiązana ze zmianami klimatu, ale w dość nieoczekiwany sposób.

Satelita uchwycił ciemną plamę u wybrzeża Florydy. Skąd się wzięła?

Satelita uchwycił ciemną plamę u wybrzeża Florydy. Skąd się wzięła?

Źródło:
Copernicus, tvnmeteo.pl

Przed nami pogodny weekend, który część z nas spędzi, zbierając grzyby. Pamiętajmy o tym, by zbierać tylko te, które dobrze znamy. Jeżeli popełnimy błąd, może nas to kosztować nawet życie. - Pierwsze objawy zatrucia grzybami występują od 4 do 8 godzin od spożycia. Najczęściej w trzeciej, czwartej dobie dochodzi do rozwoju niewydolności wątroby i nerek - podkreślają lekarze z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu.

Objawy zatrucia pojawiają się po kilku godzinach. Do lekarza trzeba zgłosić się natychmiast

Objawy zatrucia pojawiają się po kilku godzinach. Do lekarza trzeba zgłosić się natychmiast

Źródło:
PAP

Kluczowe Obszary Bioróżnorodności (ang. Key Biodiversity Area) są najważniejszymi na Ziemi miejscami pozwalającymi zachować różnorodność gatunków. Brytyjscy eksperci zauważyli, że na dwóch trzecich tropikalnej części tych terenów zaszły wyraźne zmiany w temperaturze. - To niebezpieczny trend - ocenili.

Kluczowe Obszary Bioróżnorodności coraz gorętsze. To poważne zagrożenie

Kluczowe Obszary Bioróżnorodności coraz gorętsze. To poważne zagrożenie

Źródło:
PAP

Nietypową interwencję przeprowadziła policja w Bay Village w amerykańskim stanie Ohio. Funkcjonariusze musieli usunąć z drogi wielką dmuchaną dynię. Nie było łatwo.

Wielka dmuchana dynia "pochłonęła" policjanta

Wielka dmuchana dynia "pochłonęła" policjanta

Źródło:
Reuters

Trafiające do oceanów plastikowe przedmioty, takie jak torby na zakupy czy butelki, są regularnie znajdowane w żołądkach wyrzuconych na brzeg wielorybów i innych zwierząt. Naukowcy z amerykańskiego Duke University postanowili sprawdzić, co sprawia, że ssaki morskie je zjadają.

Kawałek plastiku dla wieloryba jest jak ośmiornica

Kawałek plastiku dla wieloryba jest jak ośmiornica

Źródło:
PAP

Ulewy przeszły przez część Omanu, zalewając drogi i budynki. Ucierpiała między innymi stolica kraju. Wody było tak dużo, że niektórzy mieszkańcy musieli się ewakuować.

Ogromne ulewy. Ludzie uwięzieni w domach i samochodach

Ogromne ulewy. Ludzie uwięzieni w domach i samochodach

Źródło:
Reuters, Muscat Daily

Kolejne dni obfitych opadów deszczu w dużej części Hiszpanii powodują znaczny wzrost poziomu wody w rzekach. W zachodniej prowincji Salamanka zagrożone zalaniem są niektóre domy.

Rzeka wystąpiła z brzegów, domy zagrożone

Rzeka wystąpiła z brzegów, domy zagrożone

Źródło:
ENEX, lagacetadesalamanca.es, tvnmeteo.pl

Silne trzęsienie ziemi nawiedziło w środę południowy wschód Turcji. Kilka budynków częściowo się zawaliło. Moment trzęsienia widać na nagraniach.

Szli ulicą, gdy na ich głowy zaczął spadać gruz

Szli ulicą, gdy na ich głowy zaczął spadać gruz

Aktualizacja:
Źródło:
USGS, Reuters, PAP

Ulewy spowodowały podtopienia i powodzie błyskawiczne, a silny wiatr łamał drzewa we wtorek w południowych Indiach. W niektórych miejscach zamknięto szkoły i siedziby przedsiębiorstw.

Drogi pod wodą i połamane drzewa. Nie przestaje padać

Drogi pod wodą i połamane drzewa. Nie przestaje padać

Źródło:
India Today, Reuters

Naukowcy badają spaw wykonany na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Eksperci przekonują, że to technologia krytyczna dla przyszłego badania kosmosu. Do tej pory w przestrzeni kosmicznej wykonano tylko kilka tego rodzaju eksperymentów.

Eksperyment na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. "Ta zdolność będzie ważnym elementem"

Eksperyment na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. "Ta zdolność będzie ważnym elementem"

Źródło:
PAP

Naukowcy odkryli sekretny grobowiec w miejscu wpisanym na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Pod starożytnym Skarbcem Faraona w Jordanii, gdzie kręcono film "Indiana Jones i ostatnia krucjata", odnaleziono grobowiec, a w nim ludzkie szkielety sprzed dwóch tysięcy lat.

Odkryto starożytny grobowiec. W miejscu, gdzie kręcono film o losach Indiany Jonesa

Odkryto starożytny grobowiec. W miejscu, gdzie kręcono film o losach Indiany Jonesa

Źródło:
phys.org, CNN

Za pomocą selektywnej hodowli naukowcy chcą, aby koralowce zbudowały większą tolerancję na ciepło. Jednak na dłuższą metę, jak informują na łamach czasopisma "Nature Communications" eksperci, to nie wystarczy, by uniknąć konsekwencji globalnego ocieplenia, które pogarsza stan zdrowia tych morskich zwierząt.

Wyhodowano koralowce odporniejsze na ciepło

Wyhodowano koralowce odporniejsze na ciepło

Źródło:
PAP, nature.com

Władze rezerwatu Mwea w Kenii podjęły decyzję o relokacji 50 słoni afrykańskich. W pewnym momencie populacja tak się zwiększyła, że zwierzęta przestały się mieścić na terenie parku.

Słoni tak dużo, że przestały się mieścić w rezerwacie. "Zaczęły się błąkać po osiedlach"

Słoni tak dużo, że przestały się mieścić w rezerwacie. "Zaczęły się błąkać po osiedlach"

Źródło:
Reuters