Sonda Cassini po 18 latach zako艅czy艂a misj臋. Po tym, jak przez minut臋 przesy艂a艂a ostatnie informacje z powierzchni Saturna, zosta艂a zniszczona. Nim do tego dosz艂o, wys艂a艂a szereg zachwycaj膮cych zdj臋膰.
Wystrzelona w 1997 roku sonda Cassini przez siedem lat zmierza艂a w kierunku Saturna, gdzie przez lata zbiera艂a kluczowe dla astronom贸w informacje. W lipcu 2004 roku Cassini sta艂a si臋 pierwsz膮 sztuczn膮 satelit膮 tej zagadkowej planety i przez ca艂e lata przesy艂a艂a zdj臋cia i dane z Saturna oraz z jej ksi臋偶yc贸w. Sond臋 zniszczono 15 wrze艣nia 2017 roku.
Przes艂ane przez sond臋 zdj臋cia Saturna ciesz膮 oko od ponad dekady. W tek艣cie zamie艣cili艣my te, kt贸re wys艂a艂a jako ostatnie.
Nieziemskie pi臋kno Saturna
Karol W贸jcicki, popularyzator nauki, t艂umaczy艂, dlaczego misja Cassini-Huygens prowadzona przez NASA i Europejsk膮 Agencj臋 Kosmiczn膮 by艂a kluczowa dla naszej znajomo艣ci Uk艂adu S艂onecznego.
- Ja mia艂em 10 lat, gdy zacz膮艂em si臋 interesowa膰 t膮 sond膮. I teraz, przed trzydziestk膮, cz艂owiek traci kawa艂 偶ycia: cz艂owiek wstawa艂 rano, robi艂 sobie kaw臋 i sprawdza艂, jakie pi臋kne Cassini zrobi艂a zdj臋cia - opowiada艂.
- To, co jest niezwyk艂e, to fakt, 偶e sonda Cassini to konstrukcja z lat 80. Ja mam w kieszeni telefon z aparatem, kt贸ry ma dwana艣cie razy wi臋ksz膮 matryc臋 ni偶 sonda, kt贸rej zdj臋ciami - pi臋knymi zdj臋ciami - wszyscy si臋 zachwycali艣my. Wtedy nie by艂o internetu, filmy ogl膮dali艣my na kasetach VHS, a aparaty by艂y tylko na klisze. To jest miniona epoka - stwierdzi艂. Pozostaje nam liczy膰 na to, 偶e kolejna misja b臋dzie wyposa偶ona w dost臋pne nam dzi艣 technologie. Wyobra藕my sobie, jakie ona dopiero b臋dzie mia艂a mo偶liwo艣ci: to b臋dzie absolutnie niezwyk艂e - zapewnia.- Ona na bie偶膮co robi艂a zdj臋cia powierzchni Saturna, pomiary w bardzo trudnych warunkach. To by艂 livestream z powierzchni planety - opowiada o ostatnich minutach misji.
1997: odyseja kosmiczna
- Ona przez 7 lat podr贸偶owa艂a na Saturna automatycznie, a gdy mija艂a planety, przyspiesza艂a na kr贸tko. Wysy艂ali艣my komendy do Cassini, godzin臋 p贸藕niej otrzymywa艂a komunikaty, a dopiero p贸藕niej otrzymywali艣my raport - t艂umaczy艂 tryb dzia艂ania Cassini Karol W贸jcicki.
Lista "zas艂ug" sondy jest naprawd臋 d艂uga: w czerwcu 2004 Cassini min臋艂a ksi臋偶yc Febe, przesy艂aj膮c szereg wa偶nych informacji. W 2005 roku pr贸bnik Huygens wyl膮dowa艂 na zagadkowym ksi臋偶ycu Saturna, Tytanie. Co wi臋cej, dzi臋ki sondzie badacze odkryli pot臋偶ne wy艂adowania atmosferyczne na Saturnie, a tak偶e kolosalnych rozmiar贸w cyklon. Na innym ksi臋偶ycu tej upier艣cienionej planety, Enceladusie, badacze udokumentowali obecno艣膰 lodowych gejzer贸w.
W ci膮gu tych osiemnastu lat dwukrotnie przed艂u偶ono misj臋 na kolejne lata, jednak tym razem decyzja by艂a ostateczna. Po latach kosmicznej odysei i nieocenionej "s艂u偶by", sonda prze艂膮czy艂a si臋 w ca艂kowicie nowy tryb.
- Ostatnie minuty dzia艂ania sondy to by艂 nowy, przygotowany na t臋 okazj臋 tryb. Sonda nie zbiera艂a danych i nie wysy艂a艂a w pakiecie, lecz prowadzi艂a livestream, bo nie mia艂a innej mo偶liwo艣ci po wej艣ciu w atmosfer臋. Dopiero p贸藕niej sonda zosta艂a ca艂kowicie zniszczona przez satelit臋. To chyba jeden z najbardziej niezwyk艂ych projekt贸w eksploracji Uk艂adu S艂onecznego ostatnich lat - opowiada艂.
"To nie tak, 偶e j膮 stracili艣my"
Kierownicy misji ustalili dat臋 jej zako艅czenia na 15 wrze艣nia 2017 roku. Przed sond膮 stan臋艂o wyj膮tkowe zadanie - mia艂a dokona膰 pomiar贸w bezpo艣rednio przy powierzchni Saturna. Przez ca艂膮 minut臋 przesy艂a艂a na bie偶膮co dane, kt贸re naukowcy b臋d膮 odcyfrowywa膰 przez ca艂e dekady.
- W ci膮gu 60 sekund sonda walczy艂a o utrzymanie kursu, jej silniki na bie偶膮co wprowadza艂y korekty, aby jak najd艂u偶ej m贸c zbiera膰 dane. Te informacje przez lata b臋d膮 analizowane przez naukowc贸w - stwierdzi艂 kategorycznie Karol W贸jcicki. - To s膮 ostatnie dane z Saturna i b臋dziemy musieli poczeka膰 kilkana艣cie lat, nim nast臋pna sonda dotrze do jego powierzchni - doda艂.
- Warto wspomnie膰, 偶e to nie jest tak, 偶e my j膮 stracili艣my. To by艂 proces bardzo przemy艣lany - wyja艣ni艂 popularyzator nauki. - By膰 mo偶e podczas tych 60 sekund, gdy wesz艂a do atmosfery, wykona艂a jedno z najwa偶niejszych zada艅: w ci膮gu tej minuty ta sonda wys艂ana w 1997 roku przez NASA i przez Europejsk膮 Agencj臋 Kosmiczn膮 na Saturna by艂a nie tylko jego orbiterem, ale te偶 na 60 sekund sta艂a si臋 jego pr贸bnikiem [a wi臋c zbiera艂a dane z powierzchni - przyp. red.].
Tytaniczny wysi艂ek
Sonda Cassini umo偶liwi艂a weryfikacj臋 wielu hipotez badaczy oraz mo偶liwie dok艂adne zbadanie ksi臋偶yc贸w Saturna - ich topografii, sk艂adu powierzchni, zawarto艣ci atmosfery.
- Mieli艣my okazj臋 wyl膮dowa膰 sond膮 na najodleglejszym jak dot膮d ksi臋偶ycu, Tytanie - opisywa艂 ten element misji Karol W贸jcicki. - Jest to glob, kt贸ry kiedy艣 wydawa艂 si臋 najwi臋kszym ksi臋偶ycem Uk艂adu S艂onecznego, p贸藕niej dopiero okaza艂o si臋 to pozorne. Oczywi艣cie, ka偶dy ksi臋偶yc i ka偶dy glob w Uk艂adzie S艂onecznym jest dla nas wyj膮tkowy, natomiast Tytan okaza艂 si臋 zupe艂n膮 zagadk膮: to, co wydawa艂o nam si臋 powierzchni膮, okaza艂o si臋 warstw膮 chmur - rozwik艂a艂 tajemnic臋 W贸jcicki. - Zrzucaj膮c tam l膮downik na spadochronie, przebili艣my si臋 przez te chmury i zobaczyli艣my rzeki, jeziora i morza. Nigdzie w Uk艂adzie S艂onecznym nie mamy takiego krajobrazu - przynajmniej poza Ziemi膮. Te zbiorniki by艂y wype艂nione metanem, wi臋c trzeba by艂o uwa偶a膰, by nie wysadzi膰 wszystkiego w powietrze - opisywa艂. - Tam grawitacja jest tak niska, 偶e wystarczy machanie skrzyde艂kami z tektury, by lata膰 na Tytanie.
Autor: sj/map / 殴r贸d艂o: NASA, TVN Meteo
殴r贸d艂o zdj臋cia g艂贸wnego:聽NASA