"Człowiek, zawłaszczając i przekształcając krajobraz, jest największym czynnikiem zwiększającym ryzyko pożarów"


Pożary w Turcji są cyklicznym zjawiskiem, powtarzającym się w całym basenie Morza Śródziemnego. Jak tłumaczy doktor habilitowana Małgorzata Suska-Malawska z Uniwersytetu Warszawskiego, szacuje się, że naturalne pożary w rejonie śródziemnomorskim stanowią nie więcej niż 1-5 procent wszystkich pożarów.

Średnia roczna liczba pożarów lasów w całym basenie Morza Śródziemnego wynosi około 50 tysięcy i jest to około dwa razy więcej niż w latach 70. XX wieku - wynika z ostatnich danych. Dokładna ocena jest utrudniona ze względu na różną metodologię rejestrowania pożarów w różnych krajach. Niektóre źródła podają około trzykrotny wzrost liczby pożarów w Hiszpanii czy Włoszech od końca lat 50. ubiegłego wieku (w Hiszpanii rejestrowany był wzrost z 1,9 tysiąca do 8 tys.), we Włoszech z 3,4 tys. - aż do 10,5 tys.). Najmniej pożarów rejestrowano w Grecji (z 700 do 1,1 tys.) i właśnie Turcji, gdzie zdarzały się one głównie w rejonach południowych (wzrost z 600 - do 1,4 tys.).

- To człowiek, zawłaszczając i przekształcając krajobraz - również w celach turystycznych - jest obecnie największym czynnikiem zwiększającym ryzyko pożarów. W ostatnich dziesięcioleciach pożary występują częściej i są bardziej intensywne - tłumaczy doktor habilitowana Małgorzata Suska-Malawska, dyrektor Instytutu Biologii Środowiskowej na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Pożary w Turcji

Biolog przypomniała, że od końca lat 50-tych XX w. w rejonie tureckiego miasta Antalaya prowadzone są badania częstotliwości występowania pożarów, których liczba - jak stwierdzono - co 6-8 lat liczba pożarów wzrasta do około 200 rocznie. Naukowiec z UW dodaje, że liczba pożarów wzrasta, ale dzięki nowoczesnym technikom ich gaszenia systematycznie zmniejsza się wielkość spalonych obszarów. Największy pożar notowany od roku 1938 w tym rejonie Antalaya zdarzył się w 2008 r., kiedy spłonęło około 16 tys. hektarów. Dr hab. Małgorzata Suska-Malawska zwraca uwagę, że już od kilku dekad pożary - głównie lasów w regionie w południowego wybrzeża Turcji - występują regularnie co kilka lat. Podobnie, jak w przypadku innych krajów regionu śródziemnomorskiego, jest to wypadkowa wielu czynników. Wśród nich badaczka wymienia zmiany klimatu (upały) i postępującą antropopresję, czyli wpływ człowieka, polegający na drastycznym przekształcaniu naturalnego krajobrazu, aby dopasować go do potrzeb turystyki i wymogów związanych z rosnącym zaludnieniem. - To wszystko podnosi ryzyko pożarów, zarówno tych naturalnych, których przyczyną może być samozapłon lub uderzenie pioruna, jak i przypadkowego zaprószenia ognia, zwykle przez turystów - podsumowuje.

Drastyczne konsekwencje

Ocenia się jednak, że naturalne pożary w rejonie Morza Śródziemnego stanowią nie więcej, niż 1-5 procent wszystkich. Pozostałe spowodowane są właśnie działalnością człowieka. - Przesuszona ściółka oraz drzewa błyskawicznie ulegają spaleniu, a suchy wiatr przenosi błyskawicznie ogień z miejsca na miejsce. Scenariusz występowania pożarów w krajach basenu Morza Śródziemnego - i nie tylko, bo generalnie chodzi o rejony suche i półsuche - za każdym razem jest podobny - tłumaczy badaczka, kierująca między innymi zespołem badającym od kilkunastu lat skutki pożarów w Biebrzańskim Parku Narodowym dla tamtejszej przyrody. Dr hab. Suska-Malawska zaznaczyła, że pożary są nieodłącznym elementem przyrody i wiele ekosystemów (na przykład trawiastych rejonów suchych, takich jak sawanny) jest do pewnego stopnia przez nie kształtowanych. Podkreśla jednak drastyczne ich skutki: śmierć ludzi, zwierząt oraz straty ekonomiczne.

- Choć kraje usprawniają i wprowadzają coraz to nowocześniejsze systemy zarządzania pożarami, prewencji i tak dalej, to w obliczu suszy, braku opadów, kiedy już dojdzie do pożaru - obserwujemy niestety to, co dzieje się obecnie w Turcji, a przedtem w Grecji, Hiszpanii, czy dwa lata temu - w Australii - podkreśla.

Pożary aktywne w ostatnich dwóch dniach (firms.modaps.eosdis.nasa.gov)firms.modaps.eosdis.nasa.gov

Płonące torfowiska w Polsce

W Polsce niezwykle trudne do ugaszenia są pożary torfowisk, które niszczą między innymi cenne przyrodniczo tereny nad Biebrzą. Ostatni z takich pożarów miał miejsce w kwietniu 2020 r. W związku z suszą i chyba przypadkowym zaprószeniem ognia przez człowieka w Biebrzańskim Parku Narodowym spłonęło około 5500 hektarów mokradeł. Pożar wystąpił w stosunkowo dobrze zachowanym i wilgotnym rejonie BPN (rezerwat Czerwone Bagno), więc miał charakter powierzchniowy i dość szybko został ugaszony. Dużo groźniejsze w skutkach są podpowierzchniowe pożary torfowisk, zwane też wgłębnymi.

- Torfowiska są bardzo trudne do ugaszenia z dwóch powodów. Po pierwsze, nie może tam wjechać gaśniczy sprzęt kołowy, ponieważ samochody zapadną się w grząskim, bagnistym podłożu. Jedyna możliwość to gaszenie z powietrza, utrudnione przez unoszące się kłęby dymu. Druga grupa przyczyn jest związana z naturą torfowiska. Torf, podobnie jak węgiel brunatny czy kamienny, jest paliwem kopalnym, choć mniej wydajnym i obecnie praktycznie nie wykorzystywanym w tym celu. Jednak gdy dojdzie do pożaru torfowiska z torfem, zalegającym często do kilku metrów głębokości pod powierzchnią, pożar wgłębny może trwać bardzo długo, kilka miesięcy, a nawet lat - na przemian tląc się pod powierzchnią, przygasając i wybuchając na nowo - tłumaczy ekspertka.

"Zdecydowana większość torfowisk niskich w Europie została odwodniona, co spowodowało nieodwracalne zniszczenia w tych ekosystemach. Na odwodnionych torfowiskach dochodzi nie tylko do zaniku rzadkich gatunków roślin. Rośnie także ryzyko pożaru, podczas którego dochodzi do zapalenia się torfu, jest to tak zwany pożar podpowierzchniowy" - tłumaczyli naukowcy analizujący skutki pożaru z 2002 r.

Autor: anw / Źródło: PAP

Pozostałe wiadomości

Pogoda na majówkę 2025. W kolejnych dniach czeka nas sporo słońca i będzie coraz cieplej. Początek długiego weekendu majowego może przynieść lokalnie nawet 25 stopni Celsjusza. Zmiana na termometrach prognozowana jest jednak pod koniec tygodnia.

Pogoda na majówkę. Może być nawet 25 stopni

Pogoda na majówkę. Może być nawet 25 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed nocnymi i porannymi przymrozkami. W części kraju obowiązują żółte alarmy. Z prognozy zagrożeń wynika, że pod koniec tygodnia na północy Polski może pojawić się silny wiatr. Sprawdź szczegóły.

Uwaga na przymrozki. Ostrzeżenia IMGW

Uwaga na przymrozki. Ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli wtorek, 29.04. W nocy w większości kraju będzie pogodnie, ale lokalnie na wschodzie i w centrum wystąpią przygruntowe przymrozki. Później czeka nas pogodny i słoneczny dzień. Na termometrach zobaczymy nawet 22 stopnie Celsjusza.

Pogoda na jutro - wtorek, 29.04. W nocy pojawią się przymrozki

Pogoda na jutro - wtorek, 29.04. W nocy pojawią się przymrozki

Źródło:
tvnmeteo.pl

Korea Południowa zmaga się z kolejnym pożarem roślinności. Z powodu pojawienia się ognia niedaleko miasta Taegu na południu kraju lokalne władze ewakuowały ponad 1200 mieszkańców oraz zablokowały ruch na części autostrady. Z żywiołem walczą setki strażaków.

Ogień pojawił się w pobliżu miasta. Ewakuowano część mieszkańców

Ogień pojawił się w pobliżu miasta. Ewakuowano część mieszkańców

Źródło:
Reuters

27-letni student z Chin dwukrotnie potrzebował pomocy ratowników podczas wspinaczki na szczyt góry Fudżi w Japonii. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby obie interwencje nie wydarzyły się w tym samym miejscu w przeciągu jednego tygodnia.

Dwukrotnie w ciągu tygodnia ściągali go ze słynnej góry. 27-latek wrócił po telefon

Dwukrotnie w ciągu tygodnia ściągali go ze słynnej góry. 27-latek wrócił po telefon

Źródło:
BBC, The Guardian

Zagrożenie pożarowe w wielu regionach Polski jest wysokie - wynika z danych Instytutu Badawczego Leśnictwa. Takie warunki tuż przed zbliżającym się długim weekendem majowym wzbudziły obawy o możliwość zamknięcia lasów. Do sprawy odniósł się minister spraw wewnętrznych i administracji, Tomasz Siemoniak.

Czy lasy na majówkę zostaną zamknięte? Minister odpowiada

Czy lasy na majówkę zostaną zamknięte? Minister odpowiada

Źródło:
PAP

Brazylijscy naukowcy zidentyfikowali najstarszy znany nauce gatunek mrówki. Okaz znajdował się w zbiorach muzeum zoologicznego należącego do Uniwersytetu w Sao Paulo. Według badań prehistoryczna mrówka żyła wśród dinozaurów 113 milionów lat temu.

Jej szczęki przypominały sierpy. Żyła 113 milionów lat temu

Jej szczęki przypominały sierpy. Żyła 113 milionów lat temu

Źródło:
CNN, PAP

W Płocku w weekend pojawił się wir pyłowy. Nagranie tego zjawiska otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Nagle przed nami wyrósł ten wir". Nagranie

"Nagle przed nami wyrósł ten wir". Nagranie

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

W weekend południowo-zachodnią Oklahomę nawiedziły ulewy. Co najmniej jedna osoba zginęła. To nie koniec gwałtownych zjawisk w tej części USA. W poniedziałek alarmami pogodowymi objęto ponad 36 milionów mieszkańców.

Auto stoczyło się do głębokiej wody. Wydobyto ciało

Auto stoczyło się do głębokiej wody. Wydobyto ciało

Źródło:
PAP, NBC News

Bulusan, czynny wulkan położony na filipińskiej wyspie Luzon, niepokoi mieszkańców. W poniedziałek doszło do erupcji. Z krateru wydobyła się kolumna popiołu, która wzbiła się na wysokość 4,5 kilometra.

Kłęby popiołu spadły na wyspę

Kłęby popiołu spadły na wyspę

Źródło:
Reuters

Na przełomie kwietnia i maja czeka nas duże, ale krótkie ocieplenie. Jaka będzie majówka? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: początek majówki zupełnie inny niż jej koniec

Pogoda na 16 dni: początek majówki zupełnie inny niż jej koniec

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Poniedziałek 28.04 przyniesie sporo słońca w całym kraju. Zrobi się cieplej, termometry pokażą nawet 20 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - poniedziałek, 28.04. Dużo słońca i nawet 20 stopni

Pogoda na dziś - poniedziałek, 28.04. Dużo słońca i nawet 20 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Szczeniak przeżył potężną eksplozję, do której doszło w weekend w największym porcie handlowym Iranu. Jak pisze agencja Reuters, małego czworonoga wyciągnięto spod gruzów. Pomocy udzielili mu wolontariusze irańskiego Czerwonego Półksiężyca.

Szczeniak przeżył potężną eksplozję

Szczeniak przeżył potężną eksplozję

Źródło:
Reuters

Puma złożyła nietypową wizytę mieszkańcom okolic ruchliwej drogi w rejonie miasta Las Vegas. Zwierzę spacerowało nocą po podwórkach. Zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

"Nie widzimy tutaj takich zwierząt". Nietypowy gość na nagraniu

"Nie widzimy tutaj takich zwierząt". Nietypowy gość na nagraniu

Źródło:
FOX5

Osobom cierpiącym na alergię pokarmową towarzyszą nieustanne obawy, że zjedzą coś nieodpowiedniego, co może się skończyć dla nich wstrząsem. Jak mówił doktor Wojciech Feleszko, dla tych, którzy nie mogą spożywać jajek, mleka, glutenu czy orzechów, niemal 95 procent potraw jest wykluczonych.

"Nawet 95 procent potraw jest wykluczonych". Te alergeny są szczególnie groźne

"Nawet 95 procent potraw jest wykluczonych". Te alergeny są szczególnie groźne

Źródło:
PAP

W niedzielę w Tatrach, w rejonie Rysów, doszło do dwóch śmiertelnych wypadków. Turyści spadli z dużej wysokości. Warunki były trudne, dlatego też ratownicy ewakuowali ze szczytu też trzy inne osoby.

Spadli z dużej wysokości w Tatrach. Nie udało się ich uratować

Spadli z dużej wysokości w Tatrach. Nie udało się ich uratować

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, PAP

Suczka o imieniu Valerie, która uciekła właścicielom w czasie kempingu w 2023 roku, została odnaleziona dzięki organizacji Kangala Wildlife Rescue. Jamniczka spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu - podaje BBC.

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Źródło:
Reuters, BBC

Niektóre gatunki ptaków, które rozmnażają się na większych obszarach geograficznych, mogą wcale nie być tak odporne na zmiany klimatu, jak wcześniej sądzono - wynika z analizy naukowców. Badacze sprawdzili też, czy wielkość mózgów tych zwierząt może pomagać w radzeniu sobie ze skutkami kryzysu klimatycznego.

Duży mózg i większa odporność na zmiany klimatu? Są wątpliwości

Duży mózg i większa odporność na zmiany klimatu? Są wątpliwości

Źródło:
University of Texas at Austin, tvnmeteo.pl

Indyjskie miasto Byrnihat zostało okrzyknięte najbardziej zanieczyszczonym miastem 2024 roku na świecie. Mieszkańcy opowiadają o tym, jak żyje się w takim miejscu.

"Wszędzie sadza", "córka oddychała jak ryba"

"Wszędzie sadza", "córka oddychała jak ryba"

Źródło:
Reuters, CNN, tvnmeteo.pl

Gwałtowne burze, którym towarzyszyły obfite opady deszczu, doprowadziły do powstania powodzi w południowo-zachodniej części Oklahomy. Ulice w Norman, trzecim co do wielkości mieście tego amerykańskiego stanu, zmieniły się w rwące potoki.

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Źródło:
Reuters, CNN, foxweather.com

Przełom kwietnia i maja to idealny moment, aby posłuchać ptasich śpiewów. Dla zwierząt tych nie jest to jednak taka prosta umiejętność. Jak opowiadał ekoaustyk doktor habilitowany Michał Budka, niektóre gatunki potrzebują czasu na naukę śpiewania. Inne, aby zrobić miejsce na nowe dźwięki, muszą "usunąć" stare odgłosy ze swojej pamięci.

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Źródło:
PAP

Kilkumetrowa anakonda narobiła strachu pewnej rodzinie z brazylijskiego stanu Amazonas. Na miejsce przyjechali strażacy, którzy schwytali pokaźnych rozmiarów zwierzę. Zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Źródło:
Portaldo Holanda, The Reptarium, Amazon Agency

Czerwony alert wulkaniczny wydano na Kostaryce w związku z wybuchem wulkanu Poas. Trwającej od kilku dni erupcji towarzyszą wyrzuty ogromnej ilości materiału wulkanicznego - kolumny pyłu wznoszą się na wysokość ponad 4000 metrów. Popioły osadziły się także w okolicznych rzekach.

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Źródło:
cne.go.cr, The Tico Times

Pod powierzchnią Parku Narodowego Yellowstone leży superwulkan, który drzemie od setek tysięcy lat. Naukowcy odkryli pod nim twór o zaskakujących właściwościach.

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Źródło:
Live Science

Kwiecień dobiega końca, a na horyzoncie już maj, który w Polsce jest miesiącem dość ciepłym, choć nocne przymrozki nie są rzadkie. Tak stoi w meteorologicznych annałach i w tej materii niewiele się w Polsce zmieniło. Na najbliższe dni rysują się w prognozach trzy fale chłodu, które przynieść mogą lekki mróz. O ile mieszkańcom miast ujemna temperatura po prostu uprzykrzy życie, o tyle ogrodników zmobilizuje do "działań obronnych". Często polegają one na wstawianiu zapalonych zniczy pomiędzy rabatki, sadzonki, pod tunele oraz w skrzynki z kwiatami, co sprawia, że ogrody w kwietniu i maju roztaczają cmentarną aurę.

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Źródło:
TVN24+

Nawet 1,5 miliona mieszkańców Polski może nie wiedzieć o tym, że ma astmę. Jak tłumaczą eksperci, nieleczona choroba może prowadzić do poważnego pogorszenia jakości życia. Sama diagnoza jednak nie wystarczy - wśród leków na astmę narosło wiele mitów, które mogą zniechęcać chorych do terapii.

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

Źródło:
PAP

W stanie New Jersey trwa walka z gigantycznym pożarem lasu. Od wtorku płomienie strawiły ponad 6100 hektarów, niszcząc kilka budynków i zagrażając wielu innym. Jak podali strażacy, do zaprószenia ognia doszło na skutek niewłaściwie zgaszonego ogniska.

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Źródło:
Reuters, ABC News

Na hawajskiej wyspie Oahu odkryto mięsożerny gatunek gąsienicy. Porusza się po pajęczynach, żywiąc się uwięzionymi owadami. Nazwano ją "kolekcjonerką kości", bo kamufluje się przed pająkami, które chętnie by ją zjadły, "ubierając" się w szczątki martwych owadów.

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Źródło:
Reuters, AP News, science.org

Archeolodzy odkryli w Peru szczątki zmarłej pięć tysięcy lat temu kobiety. Zdaniem ekspertów prawdopodobnie należała do wyższych sfer w kulturze Caral, która rozwijała się tam równolegle ze starożytnym Egiptem czy Chinami.

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Źródło:
Reuters, PAP

Ogromny wir pojawił się w czwartek w Krzyżowicach w województwie śląskim. Po południu nad jedną z dróg utworzył się lej, który w efektowny sposób unosił masy piasku nad ziemią.

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Źródło:
tvnmeteo.pl