Na co Gdańsk wydał najwięcej pieniędzy

Podobnie jak w przypadku każdego większego miasta w Polsce, ok. 80-85 proc. budżetu to wydatki stałe, np. na utrzymanie szkół. Pozostałe pieniądze to wydatki inwestycyjne, czyli takie, którymi miasto względnie swobodnie dysponuje. W przypadku Gdańska w ciągu ostatnich lat budżet miasta rósł od 3,6 mld zł w 2019 r. do ponad 5 mld w 2023. Roczna kwota na inwestycje to ok. 600-700 mln zł.

W pierwszym roku kadencji nowego samorządu na inwestycje przeznaczono 679,5 mln zł. Miało to miejsce przy deficycie wynoszącym niemal 123 mln zł. Zdecydowanie skupiono się na transporcie, na który przeznaczono łącznie prawie 300 mln zł, a więc praktycznie połowę wykonanego budżetu na tamten rok. Z tej kwoty najwięcej pochłonął Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej, na który przeznaczono 146 mln zł (ostatecznie przez pięć lat przeznaczono na ten cel ponad 600 mln zł)

Z kolei na przebudowę wiaduktu Biskupia Górka przeznaczono niemal 60 mln. Warto w tym miejscu wspomnieć, że inwestycja ta to element stopniowej poprawy integracji dzielnic w kierunku oruńskim Gdańska. Stąd również znaczne nakłady w ramach gospodarki komunalnej i ochrony środowiska (na które miasto przeznaczyło łącznie prawie 57 mln zł) oraz w stabilizację i zabezpieczenie osuwisk w rejonie Biskupiej Górki na kwotę 6,2 mln zł. W ramach tego programu warto również zwrócić uwagę na nakłady w systemie gospodarowania wodami opadowymi na terenie Gdańska (25 mln zł, koszt całkowity - 112,5 mln, dofinansowane z UE) i Gdański Program Przeciwpowodziowy, którego koszt całkowity to 102,2 mln zł.

W ramach innych istotnych nakładów na zadania związane z edukacją miasto przeznaczyło 114 mln zł, w tym wybudowano obiekt szkolny przy ul. Jabłoniowej za 46,8 mln (koszt całkowity 89 mln) i rozwijano infrastrukturę szkół zawodowych za łączną kwotę niespełna 38 mln.

W tym roku na transport przeznaczono niemal 330 mln zł. Z tego największych nakładów dokonano na rzecz Gdańskiego Projektu Komunikacji Miejskiej - tylko w roku 2020 ta pozycja pochłonęła 159 mln zł.

Innymi zadaniami na które położono nacisk były: Węzły integracyjne Pomorskiej Kolei Metropolitalnej i Szybkiej Kolei Miejskiej (dofinansowane z UE), budowa wielopoziomowego parkingu przy ul. Okopowej (24,5 mln w 2020 r. i 35 mln - koszt całkowity), program budowy i modernizacji chodników (kilkanaście mln w 2019 r. i 45 mln koszt całkowity), zagospodarowanie północnego cypla Wyspy Spichrzów w Gdańsku (13 mln w 2020 r., 40,5 mln - koszt całkowity), budowy i rozbudowy ulic, a przede wszystkim ul. Kartuskiej i Nowej Portowej.

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska pochłonęła 34,5 mln, w tym 20 mln - systemy gospodarowania wodami opadowymi (dofinansowane z UE, koszt całkowity 112,5 mln). Z kolei w zakresie gospodarki mieszkaniowej na modernizację budynków komunalnych przeznaczono 13 mln zł. Zagospodarowanie Domu Zdrojowego w gdańskim Brzeźnie pochłonęło 8 mln.

Na zadania związane z edukacją wydano łącznie 48,5 mln zł, z czego na szczególną uwagę zasługuje ogólna modernizacja w obiektach oświatowych, na którą przeznaczono około 35 mln. W ramach programu modernizacji basenów przyszkolnych wydano 6,5 mln zł.

Istotne pozycje w budżecie, bo przeznaczono na nie aż 91,5 mln zł to ważne budowy, tj. zadania dla Gdańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. i Towarzystwa Budownictwa Społecznego "Motława" Sp. z o.o., dla których przyznano ponad 22 mln zł w ramach całkowitego kosztu zadania 203,5 mln zł.

2021 rok był jedynym rokiem tej kadencji, w którym wystąpiła nadwyżka budżetowa. Wyniosła ona blisko 139 mln zł, a na inwestycje miasto przeznaczyło blisko 567 mln zł. Niestety sposób prezentacji sprawozdania z wykonania budżetu został poddany istotnej zmianie, bowiem wydatki przestały być prezentowane według funkcji, co pozwalało na ich wygodną kategoryzację.

Spośród wszystkich jednak łatwo zauważyć wyróżniającą się pozycję, tj. niemal 62 mln zł na poczet Gdańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. i Towarzystwa Budownictwa Społecznego "Motława" Sp. z o.o oraz 5 mln na program budowy mieszkań komunalnych.

W ramach poprawy komunikacji dla gdańszczan kontynuowano Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej i w 2021 roku przeznaczono na ten cel 50,3 mln zł. Odebrano nowe linie tramwajowe, przystanki czy rozpoczęto np. budowę Nowej Warszawskiej.

W ujęciu sprawozdań z wykonanych budżetów z lat wcześniejszych cieszyć może fakt inwestowania w silniejszą integrację niektórych dzielnic z miastem. W budżecie z 2021 roku znajdziemy bowiem 7 mln zł na rewitalizację Oruni w Gdańsku i 10 mln na rewitalizację obszaru Nowy Port z Twierdzą Wisłoujście. Orunia odpowiednio zagospodarowana ma szansę na rozkwit, jako modna dzielnica mieszkaniowa Gdańska, podobnie zresztą jak Nowy Port. A Twierdza Wisłoujście to wyjątkowy obiekt, który może przynieść miastu dodatkowe profity z turystyki lub organizacji wydarzeń, jeżeli zostanie odpowiednio zaopiekowany.

Jednak konsekwentnie była realizowana przebudowa wiaduktu Biskupia Górka, który usprawnia ruch w kierunku Pruszcza Gdańskiego, Oruni, na który to cel wydano 27 mln zł.

2021 rok to również prawie 8 mln na rewaloryzację zabytków sztuki ogrodowej i zagospodarowanie terenów zielonych w mieście w ramach których jako pierwsza wymieniona została rewaloryzacja Parku Oliwskiego. Doprecyzowano, że właśnie w tym parku zostały zakończone prace związane z rewaloryzacją budynku oranżerii i budową nowej rotundy. Przypomnijmy, że przebudowa rotundy miała na celu uratowanie 180-letniego daktylowca, wizytówki Parku Oliwskiego. W wyniku przedłużających się prac uwielbiany przez mieszkańców daktylowiec niestety obumarł, co dla krytyków prezydent Dulkiewicz stało się smutnym symbolem jej prezydentury.

W 2022 roku kontynuowano nowy sposób prezentacji wydatków. Po pandemii nadszedł kolejny kryzys - wojna w Ukrainie. Optymistyczne podsumowanie 2021 roku, zakończone nadwyżką budżetową, pozostało tylko miłym wspomnieniem, bowiem w 2022 roku deficyt miasta wyniósł ponad 88 mln zł. Wydatki na inwestycje pochłonęły natomiast ponad 609 mln zł.

W 2022 roku można wyróżnić kontynuację modernizacji w obiektach oświatowych na kwotę 19 mln zł, lub budowę filii szkoły przy Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 na kwotę 8 mln zł. W ramach strategii działań na rzecz poprawy jakości życia w mieście kontynuowano również zadania związane z budową mieszkań czynszowych na kwotę 37 mln zł.

Nadal inwestowano w rewitalizację dzielnic Orunia, Nowy Port z Twierdzą Wisłoujście, okolic Biskupiej Górki, Starego Chełmu czy Dolnego Miasta na łączną kwotę blisko 40 mln zł.

W budżecie znalazło się również 5 mln na poczet modernizacji dużej sceny gdańskiego Teatru Wybrzeże oraz aż 31 mln na kompleksową modernizację energetyczną budynków oświatowych oraz sportowych, należących do gminy Miasta Gdańska.

Co ciekawe i ważne, miasto na święta, 27 grudnia 2022 roku odkupiło 51 proc. udziałów w wodociągach, pozostających do tej pory w rękach francuskiej spółki. Tym samym Gdańsk ma teraz 100 proc. akcji w swojej spółce wodociągowej i zmienił jej nazwę na Gdańskie Wodociągi S.A.

Budżet na rok 2023 władze Gdańska nazwały budżetem na ciężkie czasy inflacji, drożyzny i wysokich cen energii. W ramach cięć budżetowych w Gdańsku zrezygnowano z miejskiego sylwestra, zaś we wszystkich budynkach miejskich obniżono temperaturę o 1 st. Celsjusza.

Chociaż budżet na 2023 rok był rekordowo deficytowy i trudny to jednocześnie wydaje się być interesujący nie z uwagi na samą skalę deficytu. Można odnieść wrażenie, że przynajmniej w kilku miejscach koncepcja rozwoju uległa zmianie. W budżecie nie zabrakło miejsca dla kompleksowej modernizacji energetycznej budynków mieszkalnych i użytkowych w gminie Miasta Gdańska za 32 mln czy oświatowych za prawie 36 mln. Zakończono też Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej, na który przeznaczono łącznie 601 mln zł w latach 2016-2023. Nie zabrakło też miejsca na modernizacje w ruchu drogowym na kwotę 64 mln zł lub prace rewaloryzacyjne ulic Głównego Miasta za 10 mln.

Udało się również zrealizować finansowanie dokapitalizowania zadań związanych z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych dla nie mniej niż 400 rodzin za kwotę 43 mln zł, co stanowiło niemal 100 proc. założonych planów. W budżecie znajdziemy również rewitalizację Dolnego Miasta, Biskupiej Górki czy Starego Chełmu za łączną kwotę 70 mln zł, czyli projektów mogących realnie wpłynąć na rynek mieszkaniowy w Gdańsku.

Na Gdański Program Przeciwpowodziowy i systemy gospodarowania wodami opadowymi przeznaczono łącznie 17,7 mln zł oraz poczyniono znaczne nakłady w modernizacji i wzmocnieniu nabrzeża na Starym Mieście, na co przeznaczono niemal 28 mln zł. To dobrze znana turystom inwestycja, która od kilku lat daje się im we znaki, ponieważ zajmuje istotną część ciągu pieszego na Starym Mieście.

Jedną z pozycji, którą chętniej wytyka lokalna opozycja jest budynek Kunsztu Wodnego. Jest to doskonale zlokalizowany obiekt, ukończony praktycznie w 2018 roku, w którym miała się mieścić siedziba samorządowej instytucji miasta - Instytut Kultury Miejskiej. W wyniku przedłużających się formalności miasto płaciło za utrzymanie obiektu w centrum, w którym nic się nie działo i który był zamknięty na cztery spusty. Ostatecznie został otwarty w 2023 roku, a w budżecie pozycja zamykająca całą inwestycję opiewa na ponad 8,5 mln zł (przy koszcie całkowitym 24,5 mln).

W 2023 r. miała zostać ukończona jeszcze jedna strategiczna inwestycja - Port Czystej Energii, czyli elektrociepłownia i spalarnia na gdańskich Szadółkach, ale jego otwarcie zostało jednak przeniesione na II kwartał 2024 roku. Gdy to wreszcie nastąpi, Port Czystej Energii ma przekształcać rocznie 160 tys. ton odpadów stanowiących pozostałości po procesie segregacji. Koszt jego budowy wyniesie 661 mln zł, niecałe 271 mln zł pochodzi z Unii Europejskiej.

- Poprzedni rząd nie był zbyt łaskawy dla Gdańska. Miasto nie otrzymało dofinansowania na żaden z projektów zgłoszonych do Rządowego programu odbudowy zabytków. W obu edycjach Gdańsk zgłosił wiele znaczących projektów związanych z konserwacją i renowacją dziedzictwa kulturowego. Rządowego wsparcia nie dostał także planowany od lat remont Długiego i Rybackiego Pobrzeża, które miasto remontuje własnymi środkami. Jeżeli do tego dodamy zablokowanie funduszy europejskich, w tym z KPO oraz inne nieprzewidziane wcześniej zdarzenia typu: pandemia, inflacja, wojna w Ukrainie to ważenie i wskazywanie co można było zrobić za coś innego, byłoby co najmniej niestosowne i z pewnością dyskusyjne - mówi nam prezydent Pracodawców Pomorza, Zbigniew Canowiecki.

Jaki obraz Gdańska wyłania się z poczynionych inwestycji? Przede wszystkim dawne powodzie i niezadowolenie mieszkańców z nimi związane musiało dać do myślenia włodarzom, ponieważ niezależnie od kondycji finansowej miasta zawsze jest miejsce w budżecie na nakłady związane z gospodarką opadami i działania przeciwpowodziowe.

Z drugiej strony mamy też inwestycje w spółki prawa handlowego, komunikację i transport oraz mieszkania i nieruchomości, zarówno w ujęciu bezpośrednim - jak ich kupno i sprzedaż, jak i pośrednim - czyli realizacje mogące realnie kształtować mapę gdańskiej "mieszkaniówki". Przez ostatnie 5 lat nie dało się nie odczuć, że dokańczana była pewna wizja Pawła Adamowicza, na co wskazywała zresztą Aleksandra Dulkiewicz. Jest to Gdańsk pełen ważnych, często trudnych i kosztownych przebudów komunikacyjnych. Nieco mniej widoczne są nakłady na rekreację, turystykę czy inwestycje związane z portem.

- Jestem przekonany, że odblokowanie środków z KPO oznacza dla Pomorza i Gdańska wiele nowych inwestycji na które czekają mieszkańcy. Przykładem jest modernizacja linii kolejowej niezwykle ważnej dla nas Pomorskiej Kolei Metropolitalnej. Ogólnie wiadomo, że służby miejskie oraz spółki gminne pracowały nad różnymi pomysłami przewidując w końcu odblokowanie tych funduszy. Gdańsk jest partnerem projektu "utworzenie Branżowego Centrum Umiejętności dla Przemysły Mody", który ma otrzymać środki finansowe z KPO. Z planu odbudowy ma być także finansowane utworzenie nowych miejsc w żłobkach, budownictwo mieszkaniowe oraz wymiana pieców i rozwój OZE. Liczymy, że z unijnego programu Feniks otrzymamy środki na inwestycje w retencję i zieloną transformację oraz adaptację XVII-wiecznego zespołu sierocińca na Dom Literatury i rewitalizacji obiektów Hevelianum - dodaje Canowiecki.