"Kaczyński ustawił naród na kolizyjnym kursie z Unią Europejską"

"Uliczne demonstracje poparcia dla Małgorzaty Gersdorf prawdopodobnie staną się teraz znacznie większe, ale rząd przetrwał już duże protesty w ostatnich dwóch latach" - zwraca uwagę korespondent BBC z Polski.

Jak dodaje, plany dalszego pełnienia swojego urzędu przez I prezes SN "prawdopodobnie wywołają pewien stopień chaosu oraz niekomfortową konfrontację pomiędzy nią i I sędzią nowo wybranym przez prezydenta Dudę".

"Reforma Sądu Najwyższego autorstwa partii rządzącej jest ostatnią dużą częścią zmian w sądownictwie i partia wydaje się zdeterminowania do jej przeprowadzenia. Nawet jeśli Komisja Europejska, ONZ, Rada Europy i stowarzyszenia prawnicze z UE i USA nie zgodzą się z jej twierdzeniem, że reformy spełniają normalne europejskie standardy".

Wiele uwagi wydarzeniom w Polsce poświęca również amerykański "New York Times". "Polski rząd we wtorek wieczorem przeprowadził wymiatającą czystkę w Sądzie Najwyższym, osłabiając niezależność sądownictwa, nasilając konfrontację z Unią Europejską dotyczącą praworządności oraz pogłębiając podziały w narodzie. Dziesiątki tysięcy osób wyszły na ulice zaprotestować" - rozpoczyna swój artykuł autor.

"Dążąc do utworzenia, jak ją nazywa, czwartej Rzeczpospolitej Jarosław Kaczyński ustawił naród na kolizyjnym kursie z Unią Europejską, która postrzega zmiany jako zagrożenie dla rządów prawa oraz zachodnich wartości znajdujących się w sercu tworzących Wspólnotę traktatów" - pisze komentator.

"Fiasko powstrzymania przez Unię Europejską dążeń Węgier w kierunku autorytaryzmu ośmieliło innych przywódców w regionie, w którym prawicowy nacjonalizm i populizm są na fali wznoszącej" - ocenia gazeta.

"Jeżeli Polska nie będzie zmuszona zapłacić wysokiej ceny za swoje działania, krytycy i eksperci obawiają się, że prądy rozmontowujące demokrację w państwach członkowskich dodatkowo przybiorą na sile" - dodaje gazeta i przestrzega: "Nie jest jasne, czy blok [UE - red.] może zrobić coś więcej".

W podobnym tonie wydarzenia komentuje brytyjski "Guardian". "Konstytucyjny kryzys wokół polskiego Sądu Najwyższego zmierza do impasu" - brzmi nagłówek gazety. "Długotrwałe starcie polskiego rządu z krajowym systemem sądowniczym grozi osiągnięciem dramatycznej kulminacji" - ocenia "Guardian".

Katarska Al-Dżazira zwraca z kolei uwagę na wielotysięczne demonstracje sprzeciwu wobec zmian w systemie sądownictwa, jakie przetoczyły się już przez polskie miasta.

"Wejście w życie nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym jest jedynie najnowszym z serii ataków na polskie sądownictwo, odkąd PiS przejął władzę w 2015 roku" - ostrzega, wskazując m.in. na osłabienie niezależności Trybunału Konstytucyjnego oraz wykorzystywanie środków publicznych na kampanię oszczerstw pod adresem sędziów.

Zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym, która weszła w życie 3 kwietnia, w dniu następującym po upływie trzech miesięcy od tego terminu w stan spoczynku przechodzą sędziowie SN, którzy ukończyli 65. rok życia. W związku z tym sędziowie ci od 4 lipca, według przyjętej głosami PiS ustawy, przestają pełnić swe funkcje. Mogą oni dalej orzekać, jeśli w ciągu miesiąca od wejścia w życie nowej ustawy złożyli stosowne oświadczenie i przedstawili odpowiednie zaświadczenia lekarskie, a prezydent wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego Sądu Najwyższego. W Sądzie Najwyższym na dzień 3 lipca jest 73 sędziów, spośród których 27 ukończyło 65. rok życia. Oświadczenia dotyczące woli pozostania na stanowisku - jak wcześniej informował zespół prasowy SN - złożyło 16 sędziów. Złożone oświadczenia mają jednak różną treść. Jak podawano, dla dziewięciu podstawę prawną stanowią regulacje ustawy o SN z dnia 8 grudnia 2017 r., natomiast w siedmiu oświadczeniach sędziowie powołali się bezpośrednio na Konstytucję RP.

Małgorzata Gersdorf, która ukończyła 65. rok życia, mówiła, że "nie złożyła i nie złoży" wniosku do prezydenta w sprawie dalszego zajmowania stanowiska sędziowskiego i funkcji prezesa Sądu Najwyższego.

Gersdorf - która na Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego została wybrana w 2014 r. - podkreślała, że konstytucja stanowi, iż kadencja Pierwszego Prezesa SN trwa sześć lat. Zgodnie z ustawą o Sądzie Najwyższym, "jeżeli stanowisko Pierwszego Prezesa SN lub Prezesa SN zostanie zwolnione po wejściu w życie niniejszej ustawy, Prezydent RP powierzy kierowanie Sądem Najwyższym lub izbą wskazanemu sędziemu SN do czasu powołania Pierwszego Prezesa SN lub Prezesa SN".

We wtorek pierwsza prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf spotkała się z prezydentem Andrzejem Dudą. W spotkaniu uczestniczyli również prezes Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego Józef Iwulski oraz prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego Marek Zirk-Sadowski. Po spotkaniu wiceszef Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha poinformował, że "pierwsza prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Gersdorf przechodzi w stan spoczynku". Jak dodał, "nie spodziewa się, żeby profesor Małgorzata Gersdorf przyszła w środę do pracy w Sądzie Najwyższym". Zaznaczył, że od środy Sądem Najwyższym kieruje sędzia Józef Iwulski.

Z kolei rzecznik Sądu Najwyższego sędzia Michał Laskowski przekazał na konferencji prasowej, że pierwsza prezes Sądu Najwyższego ma zamiar w normalnym trybie przyjść w środę do pracy. Podobną deklarację złożyła sama prezes SN, dodając, że potem planuje urlop.

- Według pana prezydenta przeszłam w stan spoczynku, według mnie nie przeszłam. Nie znaleźliśmy tutaj konsensusu - mówiła we wtorek Gersdorf. Podkreśliła, że sędzia Iwulski nie został nominowany na jej następcę, a jedynie został wyznaczony przez nią do zastępstwa na czas jej urlopu. Dodała, że "nie jest powiedziane", jak długo miałby ją zastępować.

Autor: mm\mtom / Źródło: BBC, Guardian, New York Times, Al-Dżazira, PAP