Samat Abisz, siostrzeniec byłego prezydenta Nursułtana Nazarbajewa, został w poniedziałek zwolniony ze stanowiska zastępcy szefa Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego. To ostatni krewny byłego wieloletniego przywódcy Kazachstanu usunięty z państwowego urzędu. Tymczasem miejsce pobytu Nazarbajewa, który przestał pokazywać się publicznie po wybuchu antyrządowych zamieszek w kraju, nadal jest nieznane.
W poniedziałek także Timur Kulibajew, zięć Nazarbajewa, zrezygnował z funkcji przewodniczącego głównej grupy lobbystów biznesu działającej w krajach Azji Środkowej. Kulibajew, właściciel największego kazachskiego banku Halyk, nie wyjaśnił powodów tej decyzji.
Kazachstan - kres rządzącego tandemu
81-letni Nazarbajew, który rządził tym krajem przez blisko 30 lat, a później przekazał stery Kasymowi-Żomartowowi Tokajewowi, po ustąpieniu z urzędu prezydenta w 2019 roku wciąż był uważany za najpotężniejszego i najbardziej wpływowego polityka w kraju. Nie pojawił się jednak publicznie, odkąd na początku stycznia w Kazachstanie wybuchły antyrządowe protesty. Manifestacje przeciwko podwyżce cen gazu, rozszerzone później o żądania dymisji rządu i odejścia z polityki Nazarbajewa, przekształciły się w zamieszki i starcia z policją.
Tokajew przejął w czasie zamieszek funkcję przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa, którą kierował Nazarbajew, kładąc kres ich de facto rządzącemu tandemowi. Obecny prezydent, dystansując się od byłego przywódcy, ogłosił ponadto, że ci, którzy zbili fortuny podczas trzech dekad rządów Nazarbajewa, "muszą teraz podzielić się ze społeczeństwem".
W sobotę państwowy holding inwestycyjny usunął ze swoich szeregów dwóch zięciów Nazarbajewa, pozbawiając ich stanowisk dyrektorskich w koncernach zajmujących się wydobyciem ropy naftowej i zarządzających siecią rurociągów.
Gdzie jest Nazarbajew?
"Wszechogarniający status, którego zbudowanie zajęło 30 lat, zdaje się, że rozpadł się w ciągu zaledwie kilku dni. Służby wywiadowcze, międzynarodowe firmy i większość obywateli Kazachstanu coraz częściej zadaje pytanie: gdzie jest Nursułtan Nazarbajew?" - pisze brytyjski "Guardian".
Nazarbajew, tytułowany "ojcem narodu", człowiek, który "uosabiał" Kazachstan, według różnych doniesień, ukrywa się nad jeziorem Genewskim lub w Dubaju. Wcześniej informowano, że wyjechał do Chin, jednak MSZ w Pekinie to zdementowało.
Nie wykluczone jednak, że Nazarbajew ciągle przebywa w Kazachstanie. - Z moich informacji wynika, że Nazarbajew żyje i że trwają jego zaciekłe negocjacje z Tokajewem dotyczące podziału aktywów – powiedział w rozmowie z "Guardianem" były zachodni urzędnik państwowy, który ma dobre kontakty w Kazachstanie. - Walka o władzę trwa. Nie ma żadnych gwarancji, że wszystko zakończy się gładko – dodał.
Kult jednostki się skończył
Były doradca wieloletniego przywódcy Jermuhamet Jertysbajew ma podobne zdanie. Jak stwierdził, wierzy, że jego były szef wciąż przebywa w kraju. - Negocjacje (z Tokajewem - przyp. red.) trwają, ale jasne jest, że era Nazarbajewa się skończyła – stwierdził Jertysbajew, dodając, że za przemoc na ulicach Kazachstanu, do której doszło w czasie styczniowych protestów, otoczenie obecnego prezydenta obwinia "reakcyjne i konserwatywne siły z klanu Nazarbajewa".
"Guardian" odnotował, że "chociaż Tokajew nie wymienił nazwiska swojego poprzednika w czasie oficjalnej krytyki, dotyczącej tragicznych wydarzeń w Ałmaty, istnieją oznaki, że kult jednostki się skończył". "Pomnik przewrócony podczas zamieszek w mieście Tałdykorgan nie został naprawiony. Zniszczone w Ałmaty, największym mieście kraju, tablice z nazwą ulicy Nazarbajewa nie zostały ponownie przymocowane" - podkreślił dziennik.
Rozmówca z kazachskich kręgów biznesowych powiedział "Guardianowi", że wiele osób z elity pospieszyło, by zadeklarować swoją lojalność wobec Tokajewa". Wyraził też nadzieję, że "wszelkie czystki ograniczą się do członków rodziny i wewnętrznego kręgu Nazarbajewa".
Źródło: Reuters, The Guardian
Źródło zdjęcia głównego: Drop of Light/Shutterstock