Śladami "pruskich zamków". Szlak dawnej twierdzy w Poznaniu

Poznański Szlak Forteczny będzie pierwszym, który w kompleksowy sposób przybliża tematycznie i chronologicznie pozostałości po XIX-wiecznej Twierdzy Poznań. Na ponad 30 km szlaku stanie 40 tablic, które mają opowiedzieć mieszkańcom i turystom historię dawnych fortów, schronów, umocnień polowych i pozostałych obiektów fortecznych.

Twierdza Poznań składa się pozostałości fortyfikacji poligonalnych pierścienia wewnętrznego budowanych w latach 1828 – 1869 oraz z pierścienia zewnętrznego, złożonego z 18 fortów, które powstały w latach 1876 - 1890 w dwóch fazach budowy.

- Układ pierścienia zewnętrznego twierdzy jest dość prosty, mamy dziewięć fortów głównych i pomiędzy nimi są forty pośrednie, których też jest dziewięć. Pomiędzy nimi znajdują się też inne obiekty, związane z funkcjonowaniem twierdzy: schrony dla żołnierzy, magazyny amunicji czy drogi. Wszystkie forty otaczają rejony forteczne, sygnalizowane przez kamienie graniczne, na terenie których obowiązywały ograniczenia budowlane – tłumaczył przewodniczący miejskiego zespołu ds. fortyfikacji Konrad Dąbrowski.

Zobacz jak wygląda Fort IVa:

Na szlaku znajdują się też grupy schronów, które pełniły różne funkcje, jak np. schrony na Dębcu czy Miłostowie. - Co ciekawe, zachowały się tam umocnienia z czasów Wielkiej Wojny czyli okresu I wojny światowej, więc dziś te obiekty mają już po 100 lat. Jest to też jeden z niewielu takich przykładów w skali kraju i myślę, że w skali Europy również, gdzie tego typu rozbudowa umocnień polowych zachowała się dobrze i nadal jest czytelna – podkreślił Dąbrowski.

Inicjatorzy Poznańskiego Szlaku Fortecznego poza tradycyjnymi formami oznakowania szlaku postanowili także skorzystać z nowoczesnej technologii. Nowe rozwiązania mają nie tylko uatrakcyjnić szlak, ale i ułatwić jego zwiedzanie turystom.

- Wykorzystujemy m.in. QR-kody, które po zeskanowaniu automatycznie przekierowują na stronę internetową poświęconą konkretnemu obiektowi, na której są m.in. zdjęcia, szkice czy materiały kartograficzne. Docelowo, chcemy ułatwić przy pomocy smartfona i aplikacji opartej o mapy Google, wędrowanie między obiektami. Umożliwi to wykorzystanie mapy z dokładnym przebiegiem szlaku, która będzie wielkim ułatwieniem dla turysty poruszającego się po twierdzy – zaznaczył Dąbrowski.

Na stronie internetowej pojawi się także informacja w formie abstraktu w językach angielskim i niemieckim dla turystów zagranicznych.

- Twierdza Poznań powinna być bardziej doceniona i dostrzeżona szczególnie przez mieszkańców. Widać, jak z roku na rok moda na fortyfikacje w Poznaniu wzrasta, i duży w tym sukces stowarzyszeń, które od lat zabiegają o to, by poszczególne obiekty twierdzy tętniły życiem. Trzeba też pamiętać, że gdyby nie Twierdza Poznań i jej budowa, nasze miasto nigdy nie byłoby takim wielkim ośrodkiem. To właśnie budowa twierdzy miała wielką miastotwórczą siłę oddziaływania – zaznaczył Dąbrowski.

Forty dawnej twierdzy zagospodarowane są w różny sposób. Na fortach III, IVa i Va działają trasy turystyczne. W tym ostatnim turystów oprowadzają przewodnicy w mundurach z epoki. - Każdy jak słyszy zamek, to chce pojechać go zobaczyć. A forty to właśnie takie XIX-wieczne pruskie zamki - mówi Krzysztof Kłoskowski prezes stowarzyszenia Kerwerk, które opiekuje się Fortem Va przy ul. Lechickiej.

Od tego roku nową atrakcją fortu będzie działający zwodzony most, który uratowali pasjonaci z Kernwerku.

Fort VII pełni rolę Muzeum Martyrologii Wielkopolan. - Nie jest to oczywiście turystyka w znaczeniu rozrywkowym, jednak jest to miejsce bardzo ważne. To nie tylko zabytek forteczny, ale także miejsce pamięci – pierwszy utworzony na ziemiach polskich nazistowski obóz koncentracyjny – tłumaczy Wojciech Mania z Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej.

Śluza Katedralna jest częścią Bramy Poznania (Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego), jeden z mniejszych schronów jest częścią hotelu i restauracji na Naramowicach.

Fragmenty dawnej Twierdzy Poznań zachowały się także pod remontowanym rondem Kaponiera - największym węźle komunikacyjnym z centrum miasta. Dzięki staraniom pasjonatów fortyfikacji, zostaną one odsłonięte przy budowanym nowym przystanku Poznańskiego Szybkiego Tramwaju.

W tym roku, już po raz czwarty odbędą się w stolicy Wielkopolski Dni Twierdzy Poznań. Wydarzenie, podczas którego otwierane są dla turystów wszystkie dostępne fortyfikacje odbędzie się w weekend 27-28 sierpnia.

Autor: FC / Źródło: PAP / TVN 24 Poznań