Wincenty Witos i dziewięciu innych historycznych liderów Polskiego Stronnictwa Ludowego oraz Polskiej Partii Socjalistycznej zostało uniewinnionych w czwartek przez Sąd Najwyższy. Działacze byli skazani w politycznym procesie brzeskim w latach 30. XX wieku. "Historyczna chwila! Po 91 latach sprawiedliwości stało się zadość!" - skomentował na Twitterze lider ludowców Władysław Kosiniak-Kamysz.
Skazujące wyroki sądów obu instancji zapadłe w tej sprawie w latach 1932-33 zostały uchylone.
Kasację w sprawie w 2020 roku złożył poprzedni rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar. O pełne uniewinnienie skazanych apelowało wielokrotnie współczesne Polskie Stronnictwo Ludowe.
- Kasacja okazała się zasadna i zasługuje na uwzględnienie - powiedział sprawozdawca tej sprawy sędzia Eugeniusz Wildowicz.
Kosiniak-Kamysz: Historyczna chwila. Hańba została zmazana
Do uchylenia wyroku odniósł się w mediach społecznościowych prezes PSL Władysław Kosiniak-Kamysz. "Historyczna chwila! Po 91 latach sprawiedliwości stało się zadość! Wincenty Witos i wszyscy skazani w procesie brzeskim NIEWINNI! Dziękuję Biuru Rzecznika Praw Obywatelskich za podjęcie wniosku z inicjatywy PSL. Hańba sądu brzeskiego została zmazana. Dotrzymaliśmy słowa" - napisał na Twitterze.
Proces brzeski - czym był?
W przedwojennym politycznym procesie brzeskim skazano przywódców opozycyjnego Centrolewu, w tym historycznego przywódcę PSL Wincentego Witosa. Zarzucono im przygotowywanie zamachu stanu. Proces brzeski był konsekwencją represyjnych działań przeciwko opozycji podjętych przez marszałka Józefa Piłsudskiego w 1930 r. Działania te były jego reakcją na coraz większą aktywność stronnictw tzw. Centrolewu - antysanacyjnej koalicji powstałej w 1929 r., w skład której wchodziły: Polska Partia Socjalistyczna, Polskie Stronnictwo Ludowe "Wyzwolenie", Polskie Stronnictwo Ludowe "Piast", Stronnictwo Chłopskie oraz Narodowa Partia Robotnicza.
W nocy z 9 na 10 września 1930 r. żandarmeria wojskowa i policja aresztowały kilkunastu opozycyjnych polityków. Ostatecznie przygotowany przez prokuraturę akt oskarżenia objął 11 parlamentarzystów więzionych w Brześciu. Na ławie oskarżonych znalazło się sześciu członków PPS: Herman Lieberman, Norbert Barlicki, Adam Pragier, Stanisław Dubois, Adam Ciołkosz i Mieczysław Mastek, oraz pięciu ludowców: Wincenty Witos, Władysław Kiernik, Kazimierz Bagiński, Józef Putek i Adolf Sawicki.
Proces brzeski rozpoczął się 26 października 1931 r. przed Sądem Okręgowym w Warszawie. Odbyło się ponad 50 rozpraw. 13 stycznia 1932 r. zapadły wyroki. Dubois, Ciołkosz, Mastek, Pragier i Putek skazani zostali na trzy lata więzienia, Lieberman, Barlicki i Kiernik na dwa i pół roku, Bagiński na dwa lata, a Witos na półtora roku. Sawickiego uniewinniono.
Później odbyły się dwie rozprawy apelacyjne - w lutym i lipcu 1933 r. Przedwojenny Sąd Najwyższy bowiem - za pierwszym razem - w maju 1933 r. skierował sprawę do ponownego rozpoznania w sądzie apelacyjnym, zaś za drugim razem, w październiku 1933 r., zdecydował o utrzymaniu wyroków.
Amnestia prezydenta Władysława Raczkiewicza, którą w 1939 r. już podczas wojny zostali objęci wszyscy skazani, nie oznaczała zaś całkowitej ich rehabilitacji i formalnego uniewinnienia.
Źródło: PAP, tvn24.pl