Ośrodek w Gostyninie powstał z myślą o mordercach i gwałcicielach, którym karę śmierci po amnestii w 1989 roku zamieniono na wieloletnie więzienie, ale szybko zaczęli tam trafiać także inni. Rzecznik Praw Obywatelskich zauważa, że wraz ze wzrostem liczby osadzonych rośnie poziom frustracji. W ośrodku jest już ponad 70 osób. Placówka pęka w szwach. Materiał magazynu "Czarno na białym" TVN24.
Krajowy Ośrodek Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie to jedno z najlepiej strzeżonych miejsc w Polsce. W lutym 2015 roku znajdowało się w nim trzech pacjentów, a po niespełna pięciu latach swojego istnienia pęka w szwach - osadzone są tam 73 osoby.
"Najgorszy standard więzienny"
Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar uważa, że panują w nim warunki, które naruszają standardy praw człowieka i są niezgodne z konstytucją. - Sami terapeuci mówią, że im jest trudno w takich warunkach prowadzić terapię - zwrócił uwagę.
Poza dziesiątkami kamer i uzbrojonych strażników ośrodek nie przypomina więzienia. Pokoje są dobrze urządzone. Ściany są kolorowe, a podłogi czyste. Mimo to RPO wystawił placówce negatywną ocenę.
- Jeżeli tam miałby być ośrodek, w którym są rzeczywiście pacjenci, to ich nie powinno być więcej niż dwóch w pokoju, a obecnie jest pięciu-sześciu. To jest najgorszy standard więzienny - argumentował.
Kiedy reporterzy "Czarno na białym" przybyli do ośrodka w 2015 roku, każdy pacjent miał swój kilkunastometrowy pokój. Dziś na tym samym metrażu mieszka od sześciu do ośmiu pacjentów. Takie warunki w terapii nie pomagają.
Dyrektor ośrodka w ostatniej chwili zrezygnował z udzielenia wywiadu reporterom "Czarno na białym".
"Machiny sądowej to nie interesuje"
Reporterzy dotarli do pracowników placówki, którzy anonimowo opowiedzieli, jak wygląda rzeczywistość pracy w ośrodku. - Nie dziwię się dyrektorowi, że nie chce rozmawiać. Nie mogę tego powiedzieć wprost przed kamerą, bo wyrzuciliby mnie na zbity pysk. Niby chcą społeczeństwo chronić przed pedofilami, a nic nie robią - zwrócił uwagę jeden z pracowników.
- Na każdym oddziale mamy już łóżka piętrowe i przez cały czas dorzucają nam kolejnych pacjentów. Mamy obowiązek przyjąć każdego. Nie możemy nikomu odmówić. Do końca roku jeszcze może jakoś sobie poradzimy, ale to jest żadna perspektywa - dodał.
Słowa pracowników potwierdził Rzecznik Praw Obywatelskich. - Ośrodek w Gostyninie zaczął się przekształcać w miejsce izolacji prewencyjnej każdego, co do którego różne osoby mają podejrzenia, że może wrócić na drogę przestępstw o naturze seksualnej - ocenił Bodnar.
Pracownik ośrodka przyznał, że "dyrektorzy zakładów karnych boją się o swoje stanowiska. Boją się, że kogoś zwolnią, a taki przestępca drugiego dnia zgwałci jakieś dziecko. W związku z tym nie wypisują ich, tylko przekazują do nas. I tak jest od samego początku".
Ostatecznie zawsze decyzję w tej sprawie podejmuje sąd, ale jak mówią lekarze z ośrodka, czasami niesłusznie. - My piszemy swoją opinię na temat pacjenta. Na przykład, że może wyjść. No, ale boją się podjąć taką decyzję. W tej chwili mamy około ośmiu opinii, które kwalifikują pacjentów do opuszczenia zakładu. Ale co z tego? Machiny sądowej to nie interesuje - stwierdził członek personelu.
"Nikt nie chce wziąć odpowiedzialności"
Pracownica ośrodka przekazała, że w placówce są pacjenci, którzy nie powinni się w niej znajdować. - Pisaliśmy, że pacjentka jest chora na schizofrenię. Została postawiona diagnoza. My piszemy swoje, a oni swoje - dodała.
W ciągu pięciu lat ośrodek opuściły tylko trzy osoby. Jedna wyszła na wolność, drugą przewieziono do szpitala psychiatrycznego, a trzecia wróciła do Zakładu Karnego. Przebywający tu pacjenci zdają sobie sprawę, że znaleźli się w sytuacji bez wyjścia.
- Nikt nie chce wziąć odpowiedzialności za uwolnienie takiej osoby. Woli szukać uzasadnienia, dlaczego taką osobę należy odizolować - stwierdził Bodnar.
W sytuacji, kiedy liczba pacjentów w Gostyninie ciągle rośnie, wraz z nią rośnie poziom frustracji - pacjentów i personelu. RPO przyznał, że wzmaga się poziom wzajemnej wrogości i nieufności między pacjentami a tymi, którzy tam pracują.
- Każda pielęgniarka, w ocenie naszych pacjentów, to jest stara k...a. Niektórzy pacjenci wchodzą do pomieszczenia, gdzie personel je śniadanie. Specjalnie idą tam i jak one jedzą, to puszczają bąki. Takie zwyczaje. Oddają gazy. Takie prawa człowieka - zdradził jeden z pracowników ośrodka w Gostyninie.
Uważa, że takie postępowanie pacjentów "to jest tak, jakby znęcali się nad pracownikami za to, w jakiej sytuacji się znaleźli". - Niektórzy odchodzą, bo nie dają rady, ale trudno jest odejść, bo w Gostyninie jest ciężko o pracę. Taka pielęgniarka, gdzie ona odejdzie, mając 40-50 lat? - pytał.
Pacjenci skarżą się Rzecznikowi Praw Obywatelskich
Z relacji personelu wynika, że w miejscu, gdzie powinna odbywać się terapia zajęciowa, znajduje się szatnia. - Bo innej możliwości nie ma. Nie można też zatrudnić nowych pracowników, bo nie ma przestrzeni. W sensie lokalowym jest tragedia - ocenił pracownik.
- Jeśli ktoś cały czas tworzy nowe przepisy, aby tych kryminalistów zamykać, ale nie tworzy warunków, aby ich zamknąć. No to jest jakiś idiotyzm - dodał.
Problemem nie są tylko warunki lokalowe. Pacjenci w raporcie Rzecznika Praw Obywatelskich skarżą się na to, że mają tylko godzinę spaceru dziennie, że ich czasopisma są cenzurowane, są obrażani, a ich prawo do intymności naruszane. Życie placówki reguluje wewnętrzny regulamin, za przewinienia stosowana jest odpowiedzialność zbiorowa, blokowany jest dostęp do internetu i odbierane są telefony komórkowe.
"Personel jest w trudnej sytuacji"
Jedna z pracownic powiedziała, że odpowiedni regulamin powinno napisać ministerstwo zdrowia. - Ale tam to chyba nikt nie chce się narażać. To jak my tu mamy funkcjonować? Bez żadnego regulaminu? Zarówno my, jak i pacjenci, musimy tu współżyć zgodnie z jakimiś zasadami - dodała.
- My jako pracownicy tego ośrodka jesteśmy w najgorszej sytuacji. Z jednej strony atakuje nas PiS, wrzucając kolejnych pacjentów i nie dając pieniędzy na rozbudowę ośrodka. A z drugiej strony Rzecznik Praw Obywatelskich, który zarzuca nam nieprawidłowe funkcjonowanie, opierając swoją ocenę na wypowiedziach sfrustrowanych pacjentów, którzy cały czas kłamią, bo to są psychopaci, czyli osobowości dyssocjalne - powiedział jeden z członków personelu ośrodka w Gostyninie.
Bodnar w rozmowie z reporterami "Czarno na białym" przyznał, że to nie pracownicy ponoszą całą odpowiedzialność.
- Widzę zaangażowanie personelu, który jest w trudnej sytuacji, bo wie, że pracuje w warunkach trudnych prawnie i politycznie. Stara się wykonywać tę pracę najlepiej, jak potrafi i oddać swoje serce tej pracy, pomimo że mają niespecjalnie sympatyczne relacje z pacjentami, którzy na przykład są w stanie powiedzieć, że to jest obóz koncentracyjny, a ci, którzy tam pracują, są prawie jak kapo. To nie jest atmosfera, która sprzyja dobrej współpracy - ocenił Bodnar.
Dlatego RPO apeluje przede wszystkim do ministra zdrowia. - Nie powinniśmy pozwalać na to, żeby tak to wyglądało, bo nie jest to dobre dla pacjentów i samego personelu - zwrócił uwagę. - Liczymy na to, że minister zdrowia potraktuje tę sprawę jako istotną rzecz - dodał.
Autor: asty//now / Źródło: tvn24