"Odebrał telefon i powiedział, że wraca ratować państwo". Dlaczego Macierewicz nie dotarł 10 kwietnia do Smoleńska?

Delegacja 60 członków klubu parlamentarnego PiS pojawiła się w Smoleńsku wcześnie rano. Wspominają, że w Rosji przywitało ich słońce i bardzo "opiekuńczy" funkcjonariusze FSB. Ale ta opiekuńczość szybko zaczęła ich irytować - a to kazali trzy razy liczyć, czy wszyscy są w autobusie, a to czegoś zabraniali. Nie zgodzili się na przykład, żeby grupa zboczyła z drogi i podjechała na stację kolejową Gniezdowo, skąd do Lasu Katyńskiego przewożono polskich jeńców.

Antoni Macierewicz, jeden z członków delegacji, od początku pokazywał, jaki ma stosunek do nalegań Rosjan. Gdy rozmowy z funkcjonariuszami na temat odwiedzenia stacji w Gniezdowie przeciągały się, poseł ruszył tam pieszo, poboczem. A za nim kilkanaście innych osób. Rosjanie, przerażeni tym, że za chwilę stracą robotę, mogli tylko prosić, żeby delegacja nie spędziła tam za dużo czasu.

Na cmentarz w Katyniu delegacja dotarła niedługo później. Tam też atmosfera od początku była gęsta. Zaczęło się od kontroli, której członkowie polskiej grupy nie chcieli się poddać. Mówili, że mają paszporty dyplomatyczne i nikt nie będzie sprawdzał - zwłaszcza tutaj - czy przynieśli pod kurtką "jakieś bomby". Macierewicz sztorcował ich, że to hańba i skandal. Rosjanie odpuścili.

Gdy przyjazd prezydenta opóźniał się, posłowie sięgnęli po telefony. Najpierw wykręcali numery osób lecących z Lechem Kaczyńskim, później tych, którzy zostali. Wiadomość o tym, że coś złego stało się z samolotem obiegła Las Katyński szybko, ale przez długi czas były to tylko strzępy informacji. Zapanował "cichy chaos" - między członkami rodzin ofiar katyńskich, księżmi i pustymi krzesłami przygotowanymi dla członków grupy prezydenckiej wszyscy szeptali, że coś poszło nie tak. Ale nikt nie wiedział jeszcze, jak bardzo.

Pierwsze informacje o tym, że "najprawdopodobniej" wydarzył się wypadek popłynęły z głośników kwadrans przed 10. Kilkadziesiąt minut później przed mikrofonem pojawił się wiceszef prezydenckiej kancelarii Jacek Sasin i przekazał, że "Pana Prezydenta nie ma" bo pod Smoleńskiem "doszło do katastrofy".

Niedługo później, dowódca Garnizonu Warszawskiego płk Andrzej Śmietana zebrał parlamentarzystów i poinformował o zarządzeniu natychmiastowej "ewakuacji", co z kolei od razu zrodziło plotki, że katastrofa mogła nie być wypadkiem. Dziennikarze tygodnika "Wprost", Marcin Dzierżanowski i Michał Krzymowski, przytaczali później, że do idącego jak w letargu Sasina w pewnym momencie podbiegł mężczyzna z biało-czerwoną opaską na ramieniu i zapytał: "Panie ministrze, panie ministrze. To prawda, że Ruscy zestrzelili prezydenta?" Ale histeria i psychoza strachu udzielała się także członkom PiS-owskiej delegacji, co - choć niechętnie - przyznają dzisiaj.

Nieformalne przewodnictwo w grupie parlamentarzystów PiS sprawował już wtedy Macierewicz. To na jego telefon dzwonili najbliżsi współpracownicy i sam prezes Jarosław Kaczyński. Były momenty, w których chciał zostać w Smoleńsku, ale przekonano go, że większy będzie pożytek z jego powrotu do kraju.

Pytanie o to, dlaczego były minister nie zdecydował się wtedy jednak przejechać tych 28 km, które dzieliły go od miejsca katastrofy, wraca od tamtej pory co jakiś czas. Macierewicz nie odpowiada. Ostatni raz wątek ten pojawił się na początku kwietnia, podczas konferencji prasowej smoleńskiego zespołu. Dziennikarka zapytała posła, czy nie żałuje, że nie dotarł na lotnisko Siewiernyj.

- Przez cały czas żałowałem, ale taka była konieczność - odpowiedział. Dlaczego? - Bo taka była. - Dlatego, że podstawiony był już pociąg powrotny? - Nie, nie dlatego - tłumaczył podczas konferencji prasowej. No więc dlaczego?

Najwięcej teorii na ten temat snują polityczni przeciwnicy Macierewicza. - Ze strachu - twierdzi były premier Kazimierz Marcinkiewicz. A Janusz Palikot dodaje na swoim blogu, że "w wyniku wielomiesięcznych prac i rozmów prowadzonych przez członka komisji służb specjalnych Artura Dębskiego" wyłania się inna hipoteza tego "panicznego powrotu".

"Wiedział doskonale, kto zginął i jaką miał wiedzę, oraz gdzie znajdują się dokumenty. (...) W tym czasie Antoni Macierewicz usuwał ślady" - pisał Palikot dwa miesiące temu.

O tym, jak wyglądały ostatnie godziny delegacji PiS w Smoleńsku i co robił wtedy Antoni Macierewicz, porozmawialiśmy z członkami tamtej grupy oraz z tymi, z którymi poseł kontaktował się wtedy telefonicznie. Z tych rozmów wyłonił się obraz, choć nadal zbudowany z hipotez, to jednak oddający lepiej atmosferę tamtego nagłego powrotu i emocjonalnych decyzji.

Już po tym, gdy informacje o katastrofie zostały potwierdzone przez rosyjskie ministerstwo ds. nadzwyczajnych, członkowie delegacji pojechali prosto z cmentarza do Hotelu Rossiya na obiad, za który płacili Rosjanie. Macierewicz chodził i powtarzał wtedy, że "trzeba natychmiast wracać".

- Ze względu na niewiadomy rozwój sytuacji powiedział, że musimy być jak najszybciej w Polsce, bo nie wiadomo, czy do takiej samej Polski jeszcze wracamy - przytacza jego słowa poseł Tadeusz Woźniak (dzisiaj w klubie Solidarnej Polski), który organizował wyjazd.

Z relacji innych członków delegacji wynika, że były minister cały czas miał jednak wątpliwości, czy nie odprawić grupy, a samemu zostać w Rosji. Woźniak do Hotelu Rossiya dotarł podstawionym przez rosyjskich funkcjonariuszy samochodem, bo po drodze musiał uregulować rachunek za niezapłacone śniadanie. W hotelu spotkał się w wąskim gronie z przedstawicielami Polonii i duchownymi, którym miał do przekazania przesyłkę z Warszawy. Mniej więcej w tym samym czasie padła propozycja zorganizowania samochodu, dla tych, którzy chcą jechać na lotnisko w Smoleńsku. Macierewicz zasugerował, że zostanie i wyjedzie nim po prezesa PiS.

- W pewnym momencie odebrał telefon z Warszawy. To nie był prezes, tylko ktoś z kierownictwa. Wyszedł, po chwili wrócił i oświadczył, że jednak wracamy wszyscy, bo tam nas potrzebują i trzeba ratować państwo - relacjonuje inny z uczestników wyjazdu.

Między posłami rozeszła się plotka, że spodziewana jest dymisja rządu, nadzwyczajne posiedzenie Sejmu. Z drugiej strony była też obawa, że marszałek Bronisław Komorowski i jego ludzie z PO będą chcieli jak najszybciej wejść do pałacu prezydenckiego. - Myślę, że Macierewicz, w obliczu tej sytuacji, nie miał zbyt wiele do powiedzenia - przyznaje dzisiaj były poseł PiS Krzysztof Maciejewski.

Więcej o konieczności natychmiastowego powrotu do kraju mówiono między sobą już w pociągu. Maciejewski, Woźniak oraz inny poseł PiS, Piotr Polak, siedzieli w jednym przedziale. Zaprosili do siebie jeszcze Macierewicza i Jana Pospieszalskiego z TVP. Inni stali przy drzwiach i dyskutowali. W pewnym momencie ktoś rzucił: - A może by ten pociąg jednak zatrzymać? - Nie. Polecenie z Warszawy jest takie, że mamy wracać i "pilnować państwa" - odpowiedzieć miał Macierewicz.

- To on był głównym kontaktem z Warszawą - tłumaczy Maciejewski. - Przekazywał informacje, które płynęły stamtąd.

Obecni i byli partyjni koledzy Macierewicza niechętnie mówią o tym, jakie konkretnie informacje mogły płynąć z Warszawy. Przyznają, że poseł nie chciał się nimi dzielić, podkreślał natomiast wagę sytuacji. - Z tego co wiem na bieżąco przekazywano mu informacje z Pałacu, które płynęły między innymi od ministra Andrzeja Dudy. Rozmawiano m.in. o tym, że należy opóźniać przejęcie władzy w Pałacu oraz nie dopuścić do bałaganu w papierach BBN-u, dokumentacji kancelarii i prezydenta. Spekulowaliśmy, że na tym miało właśnie polegać "pilnowanie państwa" przez ministra - mówi dzisiaj jeden z członków delegacji.

Dodaje, że już w tedy w przedziale, w którym jechał Macierewicz, rozmawiano o tym, co mogło być przyczyną katastrofy. Od razu pojawiły się porównania z Gibraltarem i śmiercią gen. Sikorskiego oraz niedowierzania dotyczące mgły w chwili katastrofy. Parlamentarzyści wymieniali między sobą uwagi na temat słońca, które przywitało ich w Katyniu, ktoś pokazał zdjęcie zrobione w lesie kilkadziesiąt minut przed katastrofą. - Padały głosy, że to niemożliwe, żeby samolot z takimi pasażerami ot tak się rozbił. Dyskutowaliśmy, mając minimum wiedzy i ból w sercu - potwierdza poseł Woźniak.

Część pasażerów pociągu nie mogła zrozumieć takiego "manifestowania histerycznych emocji" i formułowania oskarżeń przez niektórych posłów. Mówiła o tym niedługo po katastrofie Izabela Sariusz-Skąpska, córka Andrzeja Sariusz-Skąpskiego, prezesa Federacji Rodzin Katyńskich. W ostatnich dwóch wagonach, którymi podróżowali parlamentarzyści PiS, wrzało jeszcze po północy.

Jedni rzucali pomysły zorganizowania mszy na Jasnej Górze, inni - ogólnopolskiej pielgrzymki do Częstochowy. W tej sprawie dzwonili z przedziałów do przeora zakonu. Wtedy też kluczową rozmowę z Jarosławem Kaczyńskim odbywał na korytarzu Antoni Macierewicz.

- Pamiętam, że tłumaczył prezesowi, dlaczego ciało prezydenta nie może zostać w Rosji - przypomina sobie Woźniak.

Dwie inne osoby, które słyszały tę rozmowę, przytaczają inne słowa posła: - Na koniec zapewnił, że "zgodnie z sugestią dopilnuje wszystkich spraw w Warszawie do jego powrotu". Po przyjeździe do Warszawy Macierewicz od razu udał się do pałacu prezydenckiego. Oficjalnie po to, by oddać hołd tym, którzy zginęli w katastrofie, ale później rozpoczął serię spotkań z urzędnikami kancelarii prezydenta oraz Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Później zaczęły się przepychanki z urzędnikami Kancelarii Sejmu, które trwały jeszcze kilka dni. Pałac zaczął zarzucać marszałkowi i jego współpracownikom, że nie potrafili uszanować śmierci Lecha Kaczyńskiego, a z przejęciem obowiązków nie chcieli poczekać nawet do momentu, aż wydany zostanie akt zgonu prezydenta.

* Przygotowując tekst próbowaliśmy bezskutecznie skontaktować się z Antonim Macierewiczem. Poseł nie odbierał telefonu i nie odpowiadał na sms-y.

Autor: Łukasz Orłowski / Źródło: tvn24.pl