Szef MSZ Zbigniew Rau: wpuszczenie dużej liczby Rosjan byłoby bardzo niewskazane

Szef polskiej dyplomacji Zbigniew Rau omówił pierwszą część swojej wizyty w USA, gdzie brał udział w 77. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Choć ogłoszona w tym samym czasie przez Rosję wojskowa mobilizacja skupiła uwagę wielu światowych liderów, Rau stwierdził, że nie oczekuje po tej decyzji militarnego przełomu w wojnie.

- Patrząc na wojnę od strony militarnej, punkt zwrotny pojawił się w momencie (ukraińskiej) kontrofensywy. Faktycznie może to natomiast być punkt zwrotny w odbiorze wojny przez społeczeństwo rosyjskie - ocenił w rozmowie z Polską Agencją Prasową.

Jak mówił, "dotąd 70-80 procent Rosjan popierało powrót do polityki imperialnej Władimira Putina". - Modus operandi panował taki, że społeczeństwo utożsamiało się z imperialną, agresywną, brutalną polityką swoich władz, czerpało z niej dumę, uznając jednocześnie, że ta wojna w sferze bezpośredniego uczestnictwa tego społeczeństwa nie dotyczy. Teraz ogłoszenie tej mobilizacji uzmysławia każdemu młodemu człowiekowi i jego rodzinie, że może ona dotknąć w sposób bardzo bolesny. A to zmienia już stan ducha i umysłu społeczeństwa - uznał Rau.

Jak stwierdził, pojawia się teraz pytanie, czy doprowadzi to do zmiany relacji społeczeństwa z władzą w Rosji. Zaznaczył, że choć "pierwsze jaskółki" to zwiastujące już się pojawiły w postaci protestów, to na razie nie oczekuje spektakularnego przełomu, jeśli porównuje się liczbę osób protestujących do liczby próbujących się z Rosji wydostać.

Szef polskiego MSZ pytany o to, czy Polska nie powinna ułatwiać Rosjanom ucieczki przed służbą w wojsku w nadziei na osłabienie potencjału Rosji, odpowiedział przecząco, twierdząc że wpuszczenie dużej liczby Rosjan byłoby "bardzo niewskazane" zarówno z punktu widzenia bezpieczeństwa, jak i niemoralne. Zaznaczył jednak, że Rosjanie sprzeciwiający się wojnie mogą zostać wpuszczani.

- Nie ma wśród państw sąsiadujących z Rosją, państw bałtyckich i Finlandii, takiej argumentacji, że każdy, kto chce uciec przed perspektywą wcielenia do armii, jest uprawniony do pozostania na naszym terytorium - oznajmił Rau. - Uznaliśmy, że kładziemy kres dotychczasowemu wydawaniu wiz obywatelom Federacji Rosyjskiej, faktycznie likwidując wizy turystyczne. Natomiast są wyjątki od tej reguły: względy humanitarne i wynikające z udokumentowanego występowania przeciwko rosyjskiemu reżimowi, zarówno w kwestii wojny, czy obrony praw człowieka - wyjaśnił.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: "Ratowanie naszego życia jest niezbędne". Rosjanie uciekają przed częściową mobilizacją

Premier Litwy Ingrida Szimonyte stwierdziła, że nie jest obowiązkiem krajów sąsiednich ratowanie Rosjan przed wcielaniem do wojska. - Nie jest chyba obowiązkiem Litwy, ani innych krajów sąsiednich, ratowanie wszystkich obywateli Rosji przed mobilizacją - powiedziała premier Szimonyte komentując w piątek możliwość ewentualnego zwiększenia napływu obywateli rosyjskich.

Szefowa litewskiego rządu wskazała, że zarówno przy podejmowaniu decyzji dotyczących wiz humanitarnych, jak i azylu, każda osoba musi być oceniana indywidualnie, z uwzględnieniem zagrożeń, z jakimi się spotyka. - Nie rozumiałabym sytuacji, w której pozwalamy ludziom na wjazd na Litwę z powodów humanitarnych tylko dlatego, że wojna była dla nich "OK", gdy oglądali ją w telewizji, siedząc na kanapie, a teraz już nie jest "OK", gdy twój rząd i twój (minister obrony Siergiej - przyp. red.) Szojgu wezwali cię do wojska i zaprosili do udziału w wojnie - powiedziała Szimonyte.

Dodała, że rosyjska agresja na Ukrainę rozpoczęła się w 2014 roku i obywatele Rosji mieli "czas, by zdecydować, po czyjej są stronie".

"Litwa nie przyzna azylu tym, którzy po prostu uciekają przed odpowiedzialnością. Rosjanie muszą zostać i walczyć przeciwko Putinowi" - napisał z kolei na Twitterze minister spraw zagranicznych Litwy Gabrielius Landsbergis.

Minister spraw zagranicznych Zbigniew Rau w rozmowie z PAP krytycznie odniósł się do decyzji Bundestagu, by nie przekazywać Ukrainie niemieckich czołgów. - Pamiętam dotychczasowe uzasadnienia tego oczywistego ociągania się strony niemieckiej ze wsparciem w wielu kwestiach, czy materialnego czy finansowego stronie ukraińskiej. My z Niemcami tu się istotnie różnimy. My wychodzimy z założenia, że jeśli pomagać, to staramy się to robić w jak największym stopniu, by jak najbardziej wzmocnić pozycję Ukrainy i by zrobić to jak najszybciej, zgodnie z anglosaską zasadą "kto szybko daje, dwa razy daje" - powiedział minister.

- Natomiast odnoszę wrażenie, że polityka niemiecka polega na tym, żeby tę pomoc przekazywać w jak najmniejszym stopniu i jak najpóźniej. Dlaczego? (…) Sądzę, że zależy im, żeby relacje z Rosją zostały osłabione w stosunkowo najmniejszym stopniu - ocenił Rau.

Komentując swoje spotkanie z szefem chińskiej dyplomacji Wangiem Yi, polski minister spraw zagranicznych ocenił, że mimo ogłoszonego przed wojną partnerstwa "bez ograniczeń" z Rosją, Chińska Republika Ludowa dystansuje się od wojny na Ukrainie.

- Na początku wydawało się, że są to relacje bliskie, prawie sojusznicze. To wydawało się także w pierwszych miesiącach po rosyjskiej agresji. Ale kiedy prześledzimy stanowisko Chin już w czasie ostatniego szczytu (Szanghajskiej Organizacji Współpracy) w Samarkandzie, ono jest dużo bardziej wyważone i widoczne jest dystansowanie się od Rosji - ocenił Rau. Jak dodał, także podczas wystąpienia Wanga w Radzie Bezpieczeństwa ONZ w czwartek "trudno było wywnioskować, że tamto porozumienie (z Rosją) w ogóle miało miejsce".

- Tamto wystąpienie opierało się na zasadach Karty Narodów Zjednoczonych, prawa międzynarodowego i nienaruszalności granic. Podobną ewolucję widzimy w przypadku Indii - dodał minister.

Rau stwierdził, że jego rozmowa z Wangiem była również zdominowana przez temat Ukrainy. - Ja wskazywałem, że Chiny ze względu na swoją pozycję ponoszą odpowiedzialność za pokój i stabilność relacji międzynarodowych i z tej perspektywy rozmawialiśmy o ocenie rosyjskiej agresji na Ukrainę - relacjonował.

Stwierdził przy tym, że choć w nowej koncepcji strategicznej NATO Chiny są wymienione jako "wyzwanie" dla Sojuszu, to głównym zagrożeniem pozostaje Rosja. - Dla NATO zasadniczym i stałym zagrożeniem jest Rosja. Jeśli chodzi o to, jak Zachód patrzy na Chiny, to są one naszym konkurentem w wymiarze politycznym i ekonomicznym. Z perspektywy zachodniej - jak formułuje to polityka USA - z Chinami współpracujemy tam, gdzie możemy - wyjaśnił.

Rau zakończył w piątek pierwszą, nowojorską część swojej wizyty w USA, podczas której spotkał się między innymi ze swoimi odpowiednikami z Wielkiej Brytanii, Ukrainy, Korei Południowej, Chin, Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji, z sekretarzem generalnym NATO Jensem Stoltenbergiem oraz wystąpił na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ i na spotkaniach wielostronnych między innymi z udziałem sekretarza stanu USA Antony'ego Blinkena.

W kolejnej części wizyty polski minister odwiedzi Annapolis w stanie Maryland oraz Waszyngton, gdzie spotka się prawdopodobnie między innymi z Antonym Blinkenem, szefową Izby Reprezentantów Nancy Pelosi oraz szeregiem innych kongresmenów i senatorów, a także z przedstawicielami czołowych think tanków.