Projekt noweli ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w Polsce zakłada wprowadzenie trybu granicznego przy rozpatrywaniu wniosków cudzoziemców, utworzenie Rady ds. Cudzoziemców oraz poszerzenie kompetencji szefa Urzędu ds. Cudzoziemców.
Projekt nowelizacji ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony w Polsce oraz niektórych innych ustaw został przygotowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Projekt trafił w poniedziałek do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych, które potrwają do 14 lutego.
"Sprawne i skuteczne procedury uchodźcze"
W ocenie skutków regulacji wskazano, że nasilający się ruch migracyjny wymaga z jednej strony zapewnienia przybywającym cudzoziemcom ochrony, a z drugiej zapewnienia porządku i bezpieczeństwa wewnętrznego na terytorium Polski, dlatego konieczne jest wprowadzenie "sprawnych i skutecznych procedur uchodźczych, uwzględniających uzasadnione potrzeby cudzoziemców, a jednocześnie zabezpieczających interesy Rzeczpospolitej Polskiej w sferze bezpieczeństwa i porządku wewnętrznego". Projekt przewiduje wprowadzenie do krajowego systemu azylowego procedury trybu granicznego. Będzie on dotyczył osób, które złożą wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściu granicznym, ale nie spełniają warunków wjazdu i pobytu na terytorium Polski. Chodzi o osoby, które wskażą inne przyczyny złożenia wniosku niż obawa przed prześladowaniem z powodu rasy, religii, narodowości, przekonań politycznych lub przynależności do określonej grupy społecznej lub ryzyka doznania poważnej krzywdy, albo nie podadzą żadnych informacji o okolicznościach związanych z obawą przed prześladowaniem. Tryb graniczny będzie także dotyczył tych osób, które wprowadzą organ rozpatrujący wniosek w błąd przez zatajanie informacji, dokumentów albo przedstawią fałszywe informacje lub dokumenty, dotyczące ich tożsamości lub obywatelstwa o istotnym znaczeniu dla nadania statusu uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej. Przepisy tego trybu dotyczyć mają także m.in. tych którzy - jak wskazano w uzasadnieniu do projektu - przedstawią wyraźnie niespójne, sprzeczne lub nieprawdopodobne wyjaśnienia na potwierdzanie faktu prześladowania lub ryzyka doznania poważnej krzywdy, które są sprzeczne ze sprawdzonymi informacjami dotyczącymi kraju pochodzenia, albo składają kolejny wniosek o ochronę ze względu na nowe okoliczności lub osoby te stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa.
Ośrodki dla cudzoziemców
W czasie rozpatrywania wniosku w trybie granicznym cudzoziemiec będzie przebywać w strzeżonym ośrodku lub w areszcie dla cudzoziemców. Wniosek danej osoby ma być rozpatrzony w ciągu 28 dni. Jeżeli decyzja nie zostanie podjęta w tym czasie, otrzyma on pozwolenie na wjazd. Nowela zakłada, że czas przebywania cudzoziemca w ośrodku może zostać wydłużony do 60 dni. Decyzje w tej sprawie będzie mógł podjąć sąd wyłącznie w przypadku gdy przed upływem 28 dni decyzja w sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej szefa Urzędu ds. Cudzoziemców nie zostanie wnioskodawcy dostarczona, została ona wstrzymana lub istnieje przypuszczenie, że okres kończący postępowanie w trybie granicznym ulegnie przedłużeniu. Tryb graniczny nie będzie stosowany wobec dzieci pozbawionych opiekuna lub osób, których stan zdrowia nie pozwala na przebywanie w ośrodku dla cudzoziemców. Aby zapewnić sprawną realizację procedur trybu granicznego, przewiduje się przekształcenie Rady ds. Uchodźców w Radę ds. Cudzoziemców. "Rada ds. Cudzoziemców będzie organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego" - wskazano w uzasadnieniu do projektu. Będzie ona m.in. rozpatrywać odwołania od decyzji i zażalenia na postanowienia wydane przez szefa UDSC. Rada będzie także organem właściwym w sprawach stwierdzenia nieważności decyzji i postanowień szef UDSC oraz organów Straży Granicznej, będzie także mogła wznawiać postępowania, uchylać, zmieniać lub stwierdzać nieważność wydanych przez siebie decyzji lub postanowień. Rada ma także dokonywać analizy orzecznictwa oraz współpracować z organami oraz instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie problematyki migracji i uchodźców. W skład Rady będzie wchodzić 17 członków powoływanych przez prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję. Przy czym sześciu członków powołanych ma być spośród kandydatów przedstawionych przez szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, sześciu spośród kandydatów przedstawionych przez szef MSWiA, a pięć osób spośród osób przedstawionych przez szefa MSZ.
W uzasadnionych przypadkach możliwe będzie powołanie dodatkowych członków Rady. Członkowie Rady będą otrzymywać wynagrodzenie. Roczny koszt 17 etatów ma wynieść ok. 2 mln 435 tys. zł. Rada będzie finansowana ze środków budżetowych. Zaproponowane przepisy zakładają również powołanie komórki w MSWiA do obsługi organizacyjno-technicznej i księgowej Rady - w tym celu planowane jest zatrudnienie 14 osób. Roczny koszt ich zatrudnienia to ok. 1,5 mln zł. Orzeczenie Rady mają być wydawane po przeprowadzeniu rozpraw administracyjnych. W nieskomplikowanych sprawach przewodniczący będzie mógł zdecydować o rozpatrzeniu sprawy na posiedzeniu niejawnym. Zgodnie z projektem załatwienie sprawy przez Radę powinno nastąpić do: 14 dni - gdy zaskarżona decyzja została wydana w trybie granicznym; miesiąca - decyzja wydana w trybie przyspieszonym; dwóch miesięcy - w pozostałych przypadkach.
Nowe przepisy od lipca
Nowela zakłada także, że szef UDSC będzie mógł w ramach jednego postępowania administracyjnego, wszczętego na podstawie wniosku cudzoziemca o udzielenie ochrony międzynarodowej, orzekać w przypadku odmowy przyznania takiej ochrony o udzielenie zgody na pobyt ze względów humanitarnych, a w przypadku braku przesłanek do jej udzielenia o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu i o zakazie wjazdu. "Obecnie z uwagi na dwutorowość postępowań (odmowa udzielania ochrony międzynarodowej wydawana jest przez szefa UDSC a zobowiązanie do powrotu przez organy Straży Granicznej) nadmiernemu wydłużeniu ulega pobyt na terytorium Polski cudzoziemca, któremu odmówiono udzielenia ochrony międzynarodowe" - wskazano w projekcie. Zakaz wjazdu na teren Polski szef UDSC w może wydać na okres od sześciu miesięcy do pięciu lat. Projekt zakłada także przygotowanie listy bezpiecznych krajów pochodzenia i bezpiecznych krajów trzecich. Jak wskazano, takie listy stosują m.in. Austria, Belgia, Czechy, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Słowacja, Węgry. Nowela przewidują także, że na wniosek cudzoziemca udzielana będzie mu bezpłatna pomoc prawna. Przedstawiono również korzyści ekonomiczne z zastosowania procedury trybu granicznego. Jak wskazano, utworzenie Rady ds. Cudzoziemców, jako organu odwoławczego, przyniesie "znaczące oszczędności dla budżetu państwa" w związku ze skróceniem udzielania pomocy socjalnej cudzoziemcom. Jak wyliczono, objęcie procedurą graniczną 100 cudzoziemców przez okres max. 60 dni przyniesie oszczędności w ramach udzielania pomocy socjalnej w wysokości ok. 756 tys. zł. Jeśli zaś procedury graniczne obejmą, co najmniej sześć grup 100-osobowych rocznie - oszczędności wyniosą, co najmniej 4 mln 536 tys. zł. Według projektu nowe przepisy miałby wejść w życie 1 lipca 2017 r.
Autor: mart/kib / Źródło: PAP