Czy w Polsce możliwa jest demokracja?

Źródło:
TVN24
Maciej WierzyńskiTVN24

Moim zdaniem nie. Demokracja to ustrój trudny do praktykowania i trudny do zakorzenienia. Tak sobie pomyślałem, czytając w "Wolnej Sobocie" wywiad z Aleksandrem Kwaśniewskim, który stwierdził, że dumny jest z polskiej konstytucji.

Ja natomiast sądzę, że nasza konstytucja ma spore braki, zaś Kwaśniewski może być zadowolony, że za jego prezydentury konstytucja w ogóle powstała, tyle że kontekst społeczno-polityczny, w którym funkcjonuje konstytucja, zmienił się, a nasza konstytucja stoi w miejscu. Za najważniejszą jej słabość uważam to, że pozwoliła ona PiS-owi na brewerie prawne, zmierzające do zmiany ustroju.

Konstytucja amerykańska, na której wzorowana była polska ustawa zasadnicza, ma już blisko trzydzieści poprawek, a te najwcześniejsze, w formie tak zwanych Bill of Rights, uchwalono cztery lata po konstytucji. Naszą konstytucję uchwalono w 1997 roku i do tej pory nic istotnego się w niej nie zmieniło.  

Joseph Schumpeter, uchodzący za jednego z najważniejszych ekonomistów XX wieku, był uczonym, który według dzisiejszej nomenklatury zaliczony by został do politologów, a jego dzieło "Kapitalizm, socjalizm i demokracja" łączy w sobie podejście polityczne, socjologiczne i ekonomiczne. W książce tej wydanej w '76 roku (jedyne wydanie polskie - PWN 2009 r.) są rozdziały poświęcone demokracji i warunkom jej sprzyjającym oraz tym, które rozwój demokracji utrudniają, a czasem uniemożliwiają.  

Jestem zdania, że w naszej okolicy - myślę o położeniu geograficznym - mamy do czynienia z przewagą utrudnień i dlatego jeśli w którymś z sąsiadujących ze sobą małych krajów udaje się - wbrew wszelkim przeciwnościom - wyhodować demokrację, świat wpada w zachwyt i zachęca, byśmy gremialnie poszli tą drogą. Przez pewien czas się to udaje, ale w pewnym momencie zjawia się jakiś Orban.

I co robi? Tłumaczy narodowi, że demokracja to wynalazek nie dla niego, bo wprowadza chaos i niepewność w uporządkowane życie. Takie podejście, krok po kroku, zdobywa zwolenników, demokracja zamienia się w demokracje suwerenną. Proces demokratyczny, wymagający wysiłku, zostaje zastąpiony przez proces gnicia demokracji.

Przyjrzyjmy się zatem, co sprzyja demokracji.

Pierwszy warunek sprzyjający demokracji to właściwy materiał ludzki. Według Schumpetera, "by materiał ludzki polityki - to jest ludzie stanowiący obsadę maszynerii partyjnych, wybierani do parlamentu, czy powoływani na stanowiska w gabinecie - reprezentował wystarczający poziom jakościowy (...), jedyną skuteczną gwarancją jest istnienie warstwy społecznej, która sama jest rezultatem procesu rygorystycznej selekcji". Schumpeter uważa, że warstwa ta "nie może być zbyt hermetyczna ani zbyt łatwo dostępna dla ludzi z zewnątrz". Wówczas będzie dostarczać kandydatów nie tylko do karier politycznych, ale także ludzi, którzy będą przydatni i pożyteczni w innych dziedzinach życia publicznego, bo będą mieli wpojony "wspólny kodeks zawodowy i wspólny zasób poglądów".

Inny warunek konieczny dla funkcjonowania demokracji - wedle Schumpetera - polega na tym, by rząd demokratyczny mógł dysponować usługami "dobrze wyszkolonej biurokracji". Ta biurokracja, zdaniem Schumpetera, powinna być nośnikiem odpowiednich tradycji, musi mieć silne poczucie obowiązku i "nie mniej silny esprit de corps".

Kolejny zespół warunków określić można mianem "demokratycznej samokontroli". Politycy w parlamencie muszą oprzeć się pokusie robienia rządowi trudności, kiedy tylko to będzie możliwe. Warunek ten, wedle Schumpetera, bywa nagminnie gwałcony. A to niestety oznacza koniec demokracji.

Ostatni warunek dobrego funkcjonowania demokracji, to zgoda na tolerancję dla różnic poglądów w walce o przywództwo. Trudno uznać, żeby wymienione wyżej warunki były w Polsce spełnione. Dlatego sądzę, że metoda demokratyczna nie ma u nas szans na rychłe zakorzenienie.

I tym się bardzo martwię.

PS

Na pociechę mogę dodać, że dotąd żadne moje polityczne proroctwo nie spełniło się. A ponieważ tekst o demokracji miał charakter przepowiedni - w Polsce w najbliższej przyszłości nie ma miejsca na demokrację - mam więc nadzieję, że i ta prognoza się nie sprawdzi i po wyborach cieszyć się będziemy demokracją.

INNE FELIETONY MACIEJA WIERZYŃSKIEGO

Opinie wyrażane w felietonach dla tvn24.pl nie są stanowiskiem redakcji.

Autorka/Autor:Maciej Wierzyński

Źródło: TVN24

Maciej Wierzyński - dziennikarz telewizyjny, publicysta. Po wprowadzeniu stanu wojennego zwolniony z TVP. W 1984 roku wyemigrował do USA. Był stypendystą Uniwersytetu Stanforda i uniwersytetu w Penn State. Założył pierwszy wielogodzinny polskojęzyczny kanał Polvision w telewizji kablowej "Group W" w USA. W latach 1992-2000 był szefem Polskiej Sekcji Głosu Ameryki w Waszyngtonie. Od 2000 roku redaktor naczelny nowojorskiego "Nowego Dziennika". Od 2005 roku związany z TVN24.

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

W czwartek Scott Bessent, nominowany przez Donalda Trumpa na sekretarza skarbu, zadeklarował pełną gotowość do wzmocnienia sankcji przeciwko Rosji. - Jeśli zostanę zatwierdzony, a prezydent Trump poprosi o to jako element swojej strategii zakończenia wojny w Ukrainie, będę w stu procentach za przyjęciem sankcji - zapowiedział. Poparł również utrzymanie niezależności Fed.

Kandydat na sekretarza skarbu o wzmocnieniu sankcji wobec Rosji: jestem w stu procentach gotowy

Kandydat na sekretarza skarbu o wzmocnieniu sankcji wobec Rosji: jestem w stu procentach gotowy

Źródło:
PAP

Amerykańscy aktorzy i producenci Sylvester Stallone, Mel Gibson i Jon Voight mają zostać "specjalnymi ambasadorami" przy Hollywood w nowej administracji Donalda Trumpa. "Te trzy bardzo utalentowane osoby będą moimi oczami i uszami, a ja zrobię to, co mi zasugerują" - ogłosił prezydent elekt w mediach społecznościowych. Wyjaśnił, że jego celem jest przywrócenie świetności amerykańskiej kinematografii.

Stallone, Gibson i Voight ze stanowiskami u Trumpa. "Zrobię to, co mi zasugerują"

Stallone, Gibson i Voight ze stanowiskami u Trumpa. "Zrobię to, co mi zasugerują"

Źródło:
PAP, Politico

Reżyser David Lynch nie żyje. Miał 78 lat. Stworzył między innymi takie filmy jak "Mulholland Drive", "Dzikość serca", "Zaginiona autostrada", "Blue Velvet" czy "Głowa do wycierania", a także kultowy serial "Miasteczko Twin Peaks". W ubiegłym roku Lynch poinformował, że zdiagnozowano u niego rozedmę płuc.

David Lynch nie żyje

David Lynch nie żyje

Źródło:
tvn24.pl, Variety, Hollywood Reporter, Reuters, PAP

Oszustwo znane pod nazwą "wangiri" to zyskująca na popularności metoda przestępców polegająca na prowokowaniu oddzwonienia na numery obciążone wysokimi stawkami. - Mamy nieodebrane połączenie telefoniczne, więc oddzwaniamy bez zastanowienia. Nie róbmy tak - apeluje Witold Tomaszewski, p.o. rzecznik prasowy Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Uwaga na "wangiri". Wystarczy kilka sekund, by stracić pieniądze

Uwaga na "wangiri". Wystarczy kilka sekund, by stracić pieniądze

Źródło:
PAP

- Jeżeli ktoś mówi, że miejsce Ukrainy nie jest w NATO, że miejsce Ukrainy nie jest w Europie, to gdzie jest to miejsce? W Rosji? Taki sygnał ma pójść z Polski? - pytał w "Faktach po Faktach" kandydat KO na prezydenta Rafał Trzaskowski. Komentował słowa swojego kontrkandydata wystawionego przez PiS. Karol Nawrocki mówił bowiem, że "nie widzi" Ukrainy w NATO i UE "do czasu rozwiązania naszych spraw". Prezydent Warszawy zadeklarował też, że jeśli wygra w wyborach, to "podpisze wszystkie ustawy, które będą dotyczyły obrony praw kobiet, liberalizacji ustawy antyaborcyjnej". - Moje poglądy w tej sprawie są absolutnie jasne - dodał.

Słowa Nawrockiego to "igranie naszym najbardziej istotnym interesem"

Słowa Nawrockiego to "igranie naszym najbardziej istotnym interesem"

Źródło:
TVN24

Kandydat Koalicji Obywatelskiej w wyborach prezydenckich Rafał Trzaskowski spotkał się w czwartek z piosenkarzem Zenonem Martyniukiem. W mediach społecznościowych zamieścił ich krótkie, wspólne nagranie. W "Faktach po Faktach" prezydent Warszawy przekazał, że obaj byli w tym samym mieście, więc "trudno było się nie spotkać". - Mimo tego, że dzisiaj mamy trochę inny gust muzyczny, razem słuchaliśmy Trójki kilkadziesiąt lat temu, razem nagrywaliśmy na grundingu przeboje z Trójki. Prince'a, Europe i tak dalej - powiedział.

Trzaskowski spotkał się z Martyniukiem. "Przesympatyczny"

Trzaskowski spotkał się z Martyniukiem. "Przesympatyczny"

Źródło:
TVN24

Firma EuroCert, która dostarcza usługi między innymi podpisu kwalifikowanego, poinformowała w czwartek, że padła ofiarą ataku cyberprzestępców. W jego wyniku wyciekły dane klientów, kontrahentów i pracowników, chodzi między innymi o numery PESEL i numery dowodów osobistych. NASK potwierdził, że atak został zgłoszony.

Wyciekły numery PESEL i dowodów osobistych. "Ryzyko upublicznienia jest wysokie"

Wyciekły numery PESEL i dowodów osobistych. "Ryzyko upublicznienia jest wysokie"

Źródło:
PAP

Gospodarki rozwijające się zakończą pierwsze ćwierćwiecze XXI wieku z perspektywami najsłabszymi od 2000 roku - wynika z przedstawionego w czwartek raportu Banku Światowego. W nowej analizie obniżono również tegoroczne prognozy wzrostu gospodarczego Polski.

Nowe prognozy Banku Światowego. To najgorszy wynik od 25 lat

Nowe prognozy Banku Światowego. To najgorszy wynik od 25 lat

Źródło:
PAP

Dwa norweskie myśliwce F-35 zostały poderwane w środę w celu "obrony polskiej przestrzeni powietrznej" - podało w czwartek Dowództwo Sojuszniczych Sił Powietrznych. Jak dodano, była to odpowiedź na "dużą liczbę rosyjskich jednostek".

Norweskie myśliwce poderwane w celu "obrony polskiej przestrzeni powietrznej"

Norweskie myśliwce poderwane w celu "obrony polskiej przestrzeni powietrznej"

Źródło:
Reuters

Na kilka dni przed inauguracją prezydentury zespół Donalda Trumpa opublikował oficjalne fotografie następnego przywódcy Stanów Zjednoczonych oraz jego zastępcy, wiceprezydenta elekta J.D. Vance'a. Amerykańskie media zwracają uwagę na podobieństwo między nowym zdjęciem Trumpa a policyjną fotografią, którą wykonano mu w sierpniu 2023 roku w areszcie hrabstwa Fulton. 

Trump i Vance na oficjalnych fotografiach. Uwagę zwraca pewne podobieństwo

Trump i Vance na oficjalnych fotografiach. Uwagę zwraca pewne podobieństwo

Źródło:
TVN24

W czwartek gigantyczna rakieta New Glenn firmy Blue Origin wystartowała z przylądka Canaveral na Florydzie. Drugi stopień rakiety dotarł na orbitę, osiągając długo oczekiwany kamień milowy i główny cel misji. To ogromny skok dla firmy Jeffa Bezosa, która zamierza rywalizować ze SpaceX Elona Muska w branży wynoszenia satelitów na orbitę.

Sukces rakiety Jeffa Bezosa. "Osiągnęliśmy najważniejszy dla nas cel"

Sukces rakiety Jeffa Bezosa. "Osiągnęliśmy najważniejszy dla nas cel"

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, Blue Origin

Będziemy oczywiście głosowali za uchyleniem immunitetu Mateusza Morawieckiego - zadeklarowała w "Kropce nad i" przewodnicząca klubu parlamentarnego Lewicy Anna Maria Żukowska. Do Sejmu trafił wniosek o uchylenie immunitetu byłego premiera w związku ze sprawą organizacji wyborów kopertowych. Paweł Śliz, szef klubu Polski 2050 powiedział, że "to nie jest walka polityczna, tylko rozliczenie popełnienia czynu zabronionego".

"To nie walka polityczna, tylko rozliczenie czynu zabronionego"

"To nie walka polityczna, tylko rozliczenie czynu zabronionego"

Źródło:
TVN24

Pierwsza z trzech części raportu o śledztwach w okresie rządów Zjednoczonej Prawicy pokazuje, jak prokuratura Zbigniewa Ziobry pomagała wrocławskim narodowcom i skrajnym nacjonalistom. 

"Zbrojne ramię PiS-u. Dlaczego byli gotowi zamieść te sprawy pod dywan"

"Zbrojne ramię PiS-u. Dlaczego byli gotowi zamieść te sprawy pod dywan"

Źródło:
Fakty po Południu TVN24

Do Sejmu wpłynął wniosek prokuratury w sprawie uchylenia immunitetu Mateusza Morawieckiego w związku ze sprawą wyborów kopertowych. Prokuratura zarzuca Morawieckiemu, że jako premier przekroczył swoje uprawnienia i nie dopełnił obowiązków, czym "doprowadził do bezcelowego, nieefektywnego i nieuzasadnionego wydatkowania środków publicznych". Były premier zadeklarował, że "chętnie" zrzeknie się immunitetu, ponieważ nie chce się za nim kryć. Przekonywał, że działał zgodnie z konstytucją i "prawda się obroni".

Wniosek prokuratury o uchylenie immunitetu Morawieckiego. "Chętnie się zrzeknę"

Wniosek prokuratury o uchylenie immunitetu Morawieckiego. "Chętnie się zrzeknę"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24

Była przekonana, że pomaga swojemu synowi, który stracił telefon. Przelała pieniądze na wskazane konto. Dopiero wtedy do zadzwoniła do syna. Tak dowiedziała się, że została oszukana. Straciła prawie siedem tysięcy złotych.

"Mamo, telefon wpadł mi do toalety". Do syna zadzwoniła po przelaniu pieniędzy

"Mamo, telefon wpadł mi do toalety". Do syna zadzwoniła po przelaniu pieniędzy

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Państwowa Komisja Wyborcza ma przygotować wyjaśnienia do uchwały z 30 grudnia - zdecydowali członkowie PKW w czwartek. Będzie to odpowiedź na pismo ministra finansów Andrzeja Domańskiego. Projekty pisma mają przygotować Ryszard Balicki oraz Arkadiusz Pikulik. Mają czas do 23 stycznia.

PKW odpowie Domańskiemu. Chodzi o uchwałę w sprawie PiS

PKW odpowie Domańskiemu. Chodzi o uchwałę w sprawie PiS

Źródło:
PAP

Wyprawa marzeń, która zamieniła się w koszmar. Tak francuskie media opisują losy rodziny, która planowała zwiedzić Europę, ale została zmuszona do zamieszkania na parkingu.

Sprzedali dom, by kamperem zwiedzić Europę. Wyprawa zmieniła się w koszmar

Sprzedali dom, by kamperem zwiedzić Europę. Wyprawa zmieniła się w koszmar

Źródło:
ENEX, BFMTV

- Jaki sens miałaby złośliwość? - pyta pierwsza dama Jill Biden w wywiadzie, którego udzieliła dziennikowi "Washington Post". Po raz pierwszy odnosi się w nim m.in do kwestii, że Melania Trump nie przyjęła od niej zaproszenia na spotkanie w Białym Domu.

Nie przyjęła zaproszenia do Białego Domu, dostała "notatkę"

Nie przyjęła zaproszenia do Białego Domu, dostała "notatkę"

Źródło:
The Washington Post, CNN, tvn24.pl

Statek Tanais utknął na przekopie Mierzei Wiślanej, od strony Zalewu Wiślanego i nie może wypłynąć do celu. Na śluzie, przez sztorm, doszło do awarii. Uwięziony statek to jednostka transportowa bliskiego zasięgu. W poniedziałek miał wypłynąć z załadunkiem do Niemiec. 

Niezwykle "niekorzystny splot zjawisk". Awaria na Mierzei Wiślanej

Niezwykle "niekorzystny splot zjawisk". Awaria na Mierzei Wiślanej

Źródło:
TVN24

Pogoda na jutro, czyli piątek 17.01. W nocy mogą pojawić się zamglenia i mgły ograniczające widzialność. Dzień zapowiada się pochmurnie, tylko na południu jest szansa na przejaśnienia i rozpogodzenia.

Kierowcy, uważajcie w nocy!

Kierowcy, uważajcie w nocy!

Źródło:
tvnmeteo.pl
Szykowali już narzędzia do zrywania paznokci. Tak chciano cofnąć historię w ojczyźnie Samsunga

Szykowali już narzędzia do zrywania paznokci. Tak chciano cofnąć historię w ojczyźnie Samsunga

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Rzecznik Komisji Europejskiej do spraw cyfryzacji Thomas Regnier zapewnił w czwartek, że pomimo postępowań, jakie komisja prowadzi wobec między innymi TikToka czy portalu X, możliwość korzystania z tych serwisów nie zostanie ograniczona lub zablokowana.

Co dalej z X oraz TikTokiem? Jest zapowiedź Komisji Europejskiej

Co dalej z X oraz TikTokiem? Jest zapowiedź Komisji Europejskiej

Źródło:
PAP

Szwecja przygotowuje się do zmiany konstytucji, by umożliwić odbieranie obywatelstwa m.in. osobom, które uzyskały je poprzez oszustwo. - Szwecja ma do czynienia z trzema równoległymi i bardzo poważnymi zagrożeniami - mówi minister sprawiedliwości Gunnar Strommer.

Możliwość utraty obywatelstwa ma znaleźć się w konstytucji. "Trzy bardzo poważne zagrożenia"

Możliwość utraty obywatelstwa ma znaleźć się w konstytucji. "Trzy bardzo poważne zagrożenia"

Źródło:
Reuters, PAP
Nietrzeźwa wysiadła z auta na środku jezdni. Czy sąd uzna winę kierowcy, który ją zabił?

Nietrzeźwa wysiadła z auta na środku jezdni. Czy sąd uzna winę kierowcy, który ją zabił?

Źródło:
tvn24.pl
Premium
Idą zmiany w edukacji. Wiemy, od których dzieci zacznie się reforma Nowackiej

Idą zmiany w edukacji. Wiemy, od których dzieci zacznie się reforma Nowackiej

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Lista gości zaproszonych na inaugurację prezydentury Donalda Trumpa, zaplanowaną na 20 stycznia, określa "kto jest kim" wśród prawicowych populistów - ocenił Politico. "Trump jasno określa swoje ideologiczne cele" - stwierdzili dziennikarze portalu.

Politico: lista gości na inaugurację Trumpa pokazuje "kto jest kim" wśród prawicowych populistów  

Politico: lista gości na inaugurację Trumpa pokazuje "kto jest kim" wśród prawicowych populistów  

Źródło:
PAP, Politico

Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy to również setki najróżniejszych aukcji internetowych. Wśród nich są te przygotowane przez dziennikarzy i dziennikarki TVN24, TVN, TTV oraz gwiazdy znane z produkcji TVN Warner Bros. Discovery. Sprzątanie domu, wspólne gotowanie w hollywoodzkim stylu, autorskie obrazy, kolekcjonerskie pamiątki - to tylko niektóre wyjątkowe przedmioty i atrakcje, które trafiły "pod młotek". Grupa TVN Warner Bros. Discovery ponownie zaprasza na rodzinną przygodę w Harry Potter Studio w Londynie.

WOŚP 2025. Aukcje dziennikarzy i gwiazd TVN Warner Bros. Discovery

WOŚP 2025. Aukcje dziennikarzy i gwiazd TVN Warner Bros. Discovery

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Największym udziałem w oglądalności wśród dystrybutorów treści wideo w Polsce może pochwalić się grupa Warner Bros. Discovery - wynika z badań przeprowadzonych przez platformę badawczą Nielsen. WBD pozostawiło w tyle konkurencję - Telewizją Polską i Grupę Polsat. Kanały i treści Warner Bros. Discovery wyprzedziły także zarówno Netflix, jak i Telewizję Republika. 

Warner Bros. Discovery liderem oglądalności

Warner Bros. Discovery liderem oglądalności

Źródło:
tvn24.pl