Pablo Neruda miał zostać otruty. Badania kryminalistyczne przeczą oficjalnej teorii o jego śmierci

Według oficjalnej wersji Pablo Neruda - wielki chilijski poeta, laureat Literackiej Nagrody Nobla w 1971 roku - zmarł z powodu raka prostaty i niedożywienia. Data jego śmierci to 23 września 1973 roku, zaledwie 12 dni po wojskowym zamachu stanu, który obalił demokratycznie wybranego prezydenta Salvadora Allende. Od dekad podejrzewano jednak, że 69-letni Neruda został zamordowany.

Jak pisze "Guardian", jedna z największych tajemnic we współczesnej historii Chile będzie mogła wreszcie zostać rozwiązana. Eksperci medycyny sądowej ustalili bowiem, że Neruda zmarł wskutek otrucia silną toksyną. Wielu ludzi, między innymi Rodolfo Reyes, siostrzeniec poety, od dawna byli przekonani, że noblista został zamordowany z powodu sprzeciwu wobec dyktatury Augusto Pinocheta.

Dziesięć lat temu chilijski sędzia nakazał ekshumację szczątków poety po tym, jak jego były szofer, Manuel Araya, ujawnił, że zdenerwowany Neruda zadzwonił do niego ze szpitala w Santiago, gdzie był leczony. Powiedział, że wstrzyknięto mu coś do żołądka podczas snu. Zmarł kilka godzin później. Pobrane ze szczątków Nerudy próbki zostały wysłane do laboratoriów kryminalistycznych w czterech krajach w celu analizy. W 2015 roku rząd chilijski stwierdził, że jest "wysoce prawdopodobne, że osoba trzecia" była odpowiedzialna za śmierć noblisty. Dwa lata później międzynarodowy zespół naukowców stwierdził, że jest "w stu procentach przekonany", że poeta nie zmarł na raka prostaty.

W poniedziałek siostrzeniec Nerudy Rodolfo Reyes poinformował, że testy naukowe wykazały, że laseczka jadu kiełbasianego Clostridium botulinum była obecna w organizmie jego wuja, kiedy zmarł, co sugeruje, że rzeczywiście został "otruty". Wyniki analizy eksperckiej mają zostać opublikowane w raporcie w środę. - Teraz wiemy, że nie było powodu, aby Clostridium botulinum było w jego kościach - powiedział Reyes hiszpańskiej agencji informacyjnej EFE. - Co to znaczy? Oznacza to, że Neruda został zamordowany w wyniku interwencji agentów państwowych w 1973 roku. Bakterie, które wytwarzają neurotoksynę powodującą zatrucie jadem kiełbasianym, zostały odkryte na jednym z ekshumowanych zębów Nerudy w 2017 roku. Reyes powiedział, że analiza przeprowadzona przez ekspertów z McMaster University w Kanadzie i Uniwersytetu w Kopenhadze wykazała, że bakterie nie przedostały się do ciała Nerudy z trumny ani z zewnątrz. - Znaleźliśmy kulę, która zabiła Nerudę i była w jego ciele - oświadczył Reyes w rozmowie z agencją EFE. - Kto ją wystrzelił? Wkrótce się dowiemy, ale nie ma wątpliwości, że Neruda został zabity przez bezpośrednią interwencję osoby trzeciej.

Do zamachu stanu w Chile doszło 11 września 1973 roku. Dowódca sił zbrojnych gen. Augusto Pinochet obalił rząd demokratycznie wybranego prezydenta socjalisty Salvadora Allende. Gdy wojska szturmowały pałac prezydencki, Allende popełnił samobójstwo. Neruda był tymi wydarzeniami zdruzgotany, zamierzał opuścić Chile i udać się do Meksyku. Ale na dzień przed planowanym wyjazdem został przewieziony karetką do szpitala w stolicy Chile, gdzie był leczony z powodu nowotworu i innych schorzeń. Zmarł wieczorem 23 września, rzekomo z powodu wyniszczających skutków raka prostaty, którego wykryto u niego cztery lata wcześniej. Jednak oficjalna wersja wydarzeń, związanych z jego śmiercią, była często kwestionowana. Gonzalo Martínez Corbalá, który był ambasadorem Meksyku w Chile w czasie puczu, powiedział Associated Press, że widział Nerudę dwa dni przed śmiercią. Poeta ważył prawie 100 kilo, co przeczyło twierdzeniom, jakoby był śmiertelnie niedożywiony z powodu nowotworu.

W zeszłym miesiącu Araya powiedział AP, że gdyby Neruda "nie został sam w klinice, nie zabiliby go". Szofer wspominał, że on i żona Nerudy, Matilde Urrutia, byli w posiadłości pary, aby odebrać walizki na wyjazd do Meksyku, kiedy poeta zadzwonił, prosząc ich o szybki powrót do szpitala. Zmarł kilka godzin później. Wieloletnie śledztwo napotkało na liczne przeszkody. Klinika, w której miano wykonać zastrzyk, odmówiła współpracy, tłumacząc to trudnościami w finansowaniu zagranicznych badań laboratoryjnych. Wiele uwagi poświęcono zlokalizowaniu tajemniczego "Doktora Price'a", który miał mieć dyżur w klinice tej nocy. Jednak w aktach chilijskiego związku medycznego nie było żadnej wzmianki o takim lekarzu i ostatecznie wywnioskowano, że został wymyślony po to, by utrudnić śledztwo.

Chociaż Gabriel García Márquez określił go jako "największego poetę XX wieku we wszystkich językach”, reputacja Pabla Nerudy została w ostatnich latach mocno nadszarpnięta, gdy ujawniono nieznane fakty z jego życia osobistego. Pisarz był oskarżany o przemoc seksualną. Na jego biografii ciąży też fakt, że porzucił swoją pierwszą żonę i ich córkę, Malvę Marinę, która urodziła się z zaburzeniem neurologicznym i zmarła w wieku dziewięciu lat. W pośmiertnie opublikowanych wspomnieniach "Wyznaję, że żyłem" Neruda przyznał się do zgwałcenia tamilskiej kobiety, która pracowała jako jego służąca, kiedy w młodości został wysłany na Cejlon jako młody dyplomata. Po opisaniu gwałtu stwierdził: "Miała rację, gardząc mną".

Przyznanie się do gwałtu skłoniło obrońców praw człowieka do sprzeciwu wobec inicjatywy nazwania lotniska w Santiago na cześć poety. Jednak Isabel Allende, chilijska pisarka i działaczka na rzecz praw kobiet, stwierdziła w rozmowie z "Guardianem", że "przestępcze i bezduszne zachowanie Nerudy nie zdewaluowało jego twórczości". - Jestem zniesmaczona niektórymi aspektami życia i osobowości Nerudy - powiedziała. - Nie możemy jednak odrzucić jego pisarstwa. Bardzo niewielu ludzi, zwłaszcza potężnych, wpływowych mężczyzn, zachowuje się wspaniale. Niestety, Neruda jako człowiek miał wady, tak jak my wszyscy je mamy, takie czy inne.

ZOBACZ TEŻ: Arsenał trucizn: polon, nowiczok, dioksyny. Jak Kreml pozbywa się swoich wrogów?