Najbardziej śmiercionośne wirusy naszych czasów. Każdego roku zbierają tragiczne żniwo

Wirusy różnią się od siebie wskaźnikiem śmiertelności. Koronawirus, który dotarł już na każdy kontynent, ma niższy wskaźnik śmiertelności niż na przykład Ebola. W oparciu o prawdopodobieństwo spowodowania śmierci w wypadku zarażenia, liczbę zmarłych osób i kwestię rosnącego zagrożenia, stworzyliśmy zestawienie najbardziej obecnie śmiercionośnych wirusów na świecie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) po raz pierwszy zidentyfikowany został w 1967 roku, kiedy małe ogniska epidemii pojawiły się wśród pracowników laboratoryjnych w Niemczech, którzy mieli kontakt z zarażonymi małpami przewiezionymi z Ugandy. Wczesne symptomy zakażenia to biegunka, bóle brzucha, nudności i wymioty. Później wirus może powodować gorączkę krwotoczną, czyli wysoką gorączkę połączoną z krwotokami, które prowadzą do wstrząsu, niewydolności narządów i śmierci.

W Afryce wirus uderza cyklicznie. W Demokratycznej Republice Konga w latach 1998-2000 zmarło na niego 83 procent zarażonych. W ostatnich latach wirus kilkukrotnie atakował w Ugandzie i Gwinei, powodując od 50 do 100 procent śmiertelnych przypadków. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, pośredniego i bezpośredniego kontaktu. Według Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (CDC), na 571 przypadków choroby marburskiej odnotowanych w latach 1967-2012, 470 skończyło się śmiercią. Trwają prace nad szczepionką.

Ebola rozprzestrzenia się poprzez kontakt z krwią lub innymi płynami ustrojowymi albo tkanką zakażonych ludzi lub zwierząt. Pierwsze znane ogniska choroby pojawiły się w Afryce w 1976 roku. Największa epidemia rozpoczęła się w 2014 roku. Tylko Demokratyczna Republika Konga doświadczyła 11 epidemii eboli, najwięcej na świecie. Ostatni wybuch zachorowań w Kiwu Północnym - drugi największy w historii - pochłonął ponad 2,2 tysiąca ofiar.

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków w grudniu 2020 roku zatwierdziła Ervebo - szczepionkę, która pomaga bronić się przed wirusem ebola z Demokratycznej Republiki Konga.

Najczęstszymi nosicielami wścieklizny są psy. Zakażenie wirusem pojawia się po ugryzieniu lub zadrapaniu przez zarażone zwierzę. Może spowodować uszkodzenie mózgu i nerwów. Według brytyjskiego National Health Service (NHS) wystąpienie objawów niemal zawsze kończy się śmiercią, jeśli zakażonemu nie udzieli się pomocy.

Dzięki przeciwciałom i wprowadzonym w latach dwudziestych XX wieku szczepionkom dla zwierząt domowych, wścieklizna stała się w naszej części świata rzadko występującą chorobą. Jednak wciąż pozostaje dużym zagrożeniem w Indiach i niektórych częściach Afryki, gdzie corocznie wywołuje dziesiątki tysięcy zgonów. Według WHO każdego roku ponad 29 milionów ludzi na całym świecie otrzymuje szczepionkę przeciwko wściekliźnie po ugryzieniu.

Uznawany jest za jeden z najgroźniejszych współczesnych wirusów. Szacuje się, że od czasu rozpoznania choroby na początku lat 80. z powodu HIV zmarło około 36 milionów ludzi. 

Silne leki przeciwwirusowe umożliwiły ludziom życie z HIV przez długie lata. Jednak choroba nadal wyniszcza wiele krajów o niskich i średnich dochodach, w których występuje 95 procent nowych zakażeń wirusem. Pod koniec 2020 roku na świecie żyło nawet 37,7 milionów osób z wirusem HIV. Najwięcej - 7,5 miliona - w Republice Południowej Afryki.

Hantawirus jest patogenem roznoszonym przez norniki, czyli małe gryzonie podobne do myszy. Chociaż został wykryty w 1993 roku, według naukowców chorobę opisywali już Nawahowie - największa grupa etniczna Indian Ameryki Północnej w Stanach Zjednoczonych. Wirus nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Choroba wywołana przez hantawirusa ma przeważnie objawy grypopodobne: wysoką gorączkę, bóle głowy i kończyn oraz nudności i wymioty. Ale może również dotyczyć nerek i doprowadzić do ich ostrej niewydolności. Chorobę leczy się jedynie objawowo, szczepionka przeciwko niej nie istnieje.

Jak odnotowuje portal Live Science, podczas typowego sezonu grypy na całym świecie rocznie umiera nawet 650 tysięcy osób. Najbardziej śmiertelna pandemia grypy, nazywana grypą hiszpańską, rozpoczęła się w 1918 roku i zachorowało na nią do 40 procent światowej populacji, zabijając ok. 50 milionów ludzi. Mniej poważne pandemie miały miejsce w 1957 i 1968 roku.

Istnieją ogólnodostępne szczepionki przeciwko grypie, które uznawane są za najskuteczniejszą metodę zapobiegania chorobie. Polskie Ministerstwo Zdrowia w kwietniu ogłosiło, że przygotowuje zmiany ustawowe, które umożliwią przeprowadzanie szczepień przeciwko grypie w aptekach.

Denga to najbardziej rozpowszechniona na świecie choroba przenoszona przez komary. Wywołuje ją wirus dengi. Główne objawy zakażenia obejmują wysoką gorączkę, bóle głowy, mięśni i stawów oraz charakterystyczną wysypkę. W najcięższych przypadkach choroba prowadzi do zagrażającej życiu gorączki krwotocznej oraz wstrząsu.

Występuje w klimacie tropikalnym i podzwrotnikowym na całym świecie, głównie w obszarach miejskich i podmiejskich. Zaraża się nią od 100 do 400 milionów ludzi rocznie. Chociaż gorączka denga ma niższą śmiertelność niż niektóre inne wirusy, w około 1 procencie przypadków wirus może powodować chorobę podobną do Eboli, zwaną gorączką krwotoczną denga, której śmiertelność wynosi 20 procent, jeśli nie jest leczona.

Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ciężkiej biegunki u niemowląt i małych dzieci na całym świecie. Chociaż dzieci w krajach rozwiniętych rzadko umierają z powodu infekcji rotawirusem, choroba ta jest zabójcza w krajach rozwijających się, gdzie leczenie nawadniające nie jest powszechnie dostępne.

Jak szacuje WHO, na całym świecie każdego roku odnotowuje się ponad 25 milionów wizyt ambulatoryjnych i 2 miliony hospitalizacji z powodu infekcji rotawirusem. Obecnie dostępne są dwie szczepionki chroniące dzieci przed rotawirusem. Kraje, które je wprowadziły, odnotowały gwałtowny spadek liczby hospitalizacji i zgonów.

SARS to inaczej zespół ostrej, ciężkiej niewydolności oddechowej. Wirus, który go powoduje, po raz pierwszy został zidentyfikowany w 2003 roku w Chinach. Znany też jako SARS-CoV prawdopodobnie pojawił się początkowo u nietoperzy, a następnie przeszedł na ssaki zwane cywetami, a także zainfekował ludzi.

Choroba powoduje gorączkę, dreszcze i bóle ciała, a często przechodzi w ciężkie zapalenie płuc, w którym płuca są wypełnione ropą. SARS ma szacowany wskaźnik śmiertelności na poziomie 9,6 procent. W latach 2002-2003 zabił na świecie ok. 800 osób. Według amerykańskich Centrów Kontroli i Zapobiegania Chorobom nie zgłoszono żadnych nowych przypadków od początku XXI wieku.

SARS-CoV-2, podobnie jak wirus SARS, należy do grupy koronawirusów. Wywołuje ostrą chorobę układu oddechowego COVID-19. Odkąd zidentyfikowano go po raz pierwszy w chińskim mieście Wuhan w grudniu 2019 roku, na całym świecie potwierdzono ponad 535 milionów zakażeń i 6,3 milionów zgonów. Od czasu wynalezienia szczepionki przeciw COVID-19, wykonano niemal 12 miliardów szczepień.

Według WHO większość osób zarażonych wirusem doświadcza łagodnych lub umiarkowanych chorób układu oddechowego. Na ciężki przebieg choroby szczególnie narażone są osoby starsze i osoby ze schorzeniami takimi jak choroby układu krążenia, cukrzyca, przewlekłe choroby układu oddechowego lub nowotwory.

Po raz pierwszy opisany w 2012 roku MERS (Middle East Respiratory Syndrome - Bliskowschodni Zespół Niewydolności Oddechowej) jest podobny do wirusa SARS. Występuje najczęściej na Bliskim Wschodzie, może wywoływać gorączkę, kaszel i duszność u zakażonych osób. Często przechodzi w ciężkie zapalenie płuc, a śmiertelność szacuje się na około 35 procent.

Według brytyjskiego National Health Service nie ma dostępnej szczepionki zapobiegającej tej chorobie. Najlepszym sposobem na zmniejszenie ryzyka infekcji jest regularne mycie rąk, unikanie kontaktu z wielbłądami i niespożywanie produktów zawierających surowe mleko zwierzęce. Spośród kilku tysięcy potwierdzonych przypadków zakażenia, większość pochodziła z Arabii Saudyjskiej, kraju, w którym wykryto wirusa.