"Nowy trend" w Unii Europejskiej. "Symboliczne"

Jednym z jego głównych tematów ostatniego szczytu Unii Europejskiej w Brukseli było zwiększenie globalnej konkurencyjności unijnej gospodarki. Szefowa KE, Ursula von der Leyen, na konferencji prasowej 20 marca, po zakończeniu szczytu zaznaczyła, że główną przeszkodą na drodze do tego celu są wysokie ceny energii w Europie - znacznie wyższe niż w Chinach i USA.

Jak podkreśliła von der Leyen, ceny są napędzane przez paliwa kopalne, które UE importuje, a sposobem na obniżenie cen energii jest przejście na energię niskoemisyjną, czyli energię jądrową i odnawialną.

- To jest symboliczne i pokazuje ten nowy trend w Komisji Europejskiej i Parlamencie Europejskim, ale też, co ciekawe, wśród państw członkowskich, który opiera się na coraz większym zrozumieniu, że energetyka jądrowa musi stanowić jeden z głównych elementów procesu dekarbonizacji unijnej gospodarki. To wynika też z całej zmiany paradygmatu działania UE i skupienia się na konkurencyjności gospodarki - skomentował Witold Strzelecki z Business & Science Poland.

Zdaniem Strzeleckiego pozytywne podejście do atomu w UE związane jest nie tylko z celami klimatycznymi, ale też z bezpieczeństwem energetycznym, czyli uniezależnianiem się od dostaw energii z państw spoza Unii.

- Atom może pomóc oczywiście obniżyć emisje, natomiast, co niezwykle ważne, może też zwiększyć niezależność w obszarze energii, co jest szczególnie istotne dla państw takich jak Polska – zauważył.

Energia nuklearna była do tej pory najbardziej kontrowersyjnym źródłem energii ze względu na silny podział wśród krajów UE. Klubowi "przyjaciół atomu" przewodzi Francja, a grupie jej przeciwników Niemcy, które odeszły od niego po katastrofie w japońskiej Fukushimie.

Energia jądrowa jest wykorzystywana do wytwarzania prądu w 12 z 27 państw członkowskich UE. Obecnie zapewnia około 25 proc. energii elektrycznej w UE oraz 50 proc. energii niskoemisyjnej. Lista państw, które są jej zwolennikami, jest jednak dłuższa i znajduje się na niej także Polska.

W Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii jest obecnie ok. 100 reaktorów jądrowych, a kolejne są w budowie. Projekty budowy i rozbudowy reaktorów są realizowane m.in. w Bułgarii, Rumunii, Czechach i Wielkiej Brytanii oraz na Węgrzech i Słowacji.

Według Nucleareurope, brukselskiego stowarzyszenia przemysłu jądrowego w Europie, które reprezentuje je w dyskusjach na temat polityki energetycznej, w UE można dostrzec pozytywne zmiany w odniesieniu do tego sektora.

Dyrektor generalny organizacji Emmanuel Brutin powiedział, że wiele państw członkowskich ogłosiło plany dalszego korzystania z energii jądrowej i inwestowania w nowe moce jądrowe.

- Sojusz Nuclear Alliance, złożony z państw członkowskich popierających dalsze korzystanie z energii jądrowej w Europie, przedstawił cel 150 gigawatów zainstalowanej mocy jądrowej w UE do 2050 r. (…) Cel ten wydaje się osiągalny – podkreślił, dodając, że w UE w planach jest obecnie ok. 30 nowych projektów atomowych.

Format EU Nuclear Alliance skupia państwa unijne wspierające rozwój i wykorzystanie energii jądrowej. Został utworzony w lutym 2023 roku z inicjatywy Paryża i początkowo obejmował, oprócz Francji, 10 krajów: Bułgarię, Chorwację, Czechy, Węgry, Finlandię, Holandię, Polskę, Rumunię, Słowację i Słowenię.

W lutym Komisja Europejska opublikowała nową unijną strategię przemysłową - Czysty Ład Przemysłowy, w którym nacisk położono na rozwój energii jądrowej w UE.

- Zaczynamy dostrzegać bardziej neutralne pod względem technologicznym podejście na poziomie Komisji Europejskiej, oparte na najnowszych propozycjach politycznych. (…) Będziemy nadal współpracować z Komisją Europejską, zwłaszcza gdy będzie ona realizować bardziej konkretne propozycje – podkreślił Brutin.

Jak dodał, KE musi wziąć pod uwagę plany, jakie każde państwo członkowskie ma w zakresie swojego miksu energetycznego w perspektywie lat 2040-2050. Ponadto "UE musi zapewnić stabilną, długoterminową wizję, która pobudzi bardzo potrzebne inwestycje w rodzime źródła energii".

- Oczekujemy zatem, że unijna polityka energetyczna będzie wspierać znaczące inwestycje w energię jądrową poprzez polityki obejmujące takie obszary jak finansowanie, umiejętności, łańcuch dostaw energii jądrowej, a także warunki inwestycyjne – podsumował.

Program polskiej energetyki jądrowej zakłada budowę dwóch elektrowni jądrowych o łącznej mocy 6-9 GW przez należącą w 100 proc. do Skarbu Państwa spółkę Polskie Elektrownie Jądrowe (PEJ) w charakterze inwestora i operatora.

Według harmonogramu wylanie tzw. pierwszego betonu jądrowego (rozpoczęcie prac budowlanych) pod pierwszy reaktor elektrowni zlokalizowany na Pomorzu ma nastąpić w 2028 r. Początek komercyjnej eksploatacji pierwszego bloku planuje się na 2036 r. Jako partnera dla pierwszej elektrowni poprzedni rząd wskazał konsorcjum Westinghouse-Bechtel. Siłownia ma powstać w lokalizacji Lubiatowo-Kopalino w gminie Choczewo.

We wtorek prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o przekazaniu ponad 60 miliardów złotych na budowę pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej. Wymagana jest jeszcze w tej sprawie zgoda Brukseli.

Czytaj również: Ogromne pieniądze na elektrownię jądrową. Jest zielone światło od prezydenta >>>

Dla drugiej elektrowni brane pod uwagę są cztery lokalizacje "powęglowe" – dwie preferowane i dwie dodatkowe. Wstępny harmonogram przewiduje rozpoczęcie dialogu z potencjalnymi partnerami i ogłoszenie warunków postępowania konkurencyjnego w 2025 r., wybór partnera, w tym technologii, w 2026 r., ostateczne ustalenie modelu biznesowego w 2027 r. i rozpoczęcie budowy w 2032 r.