Włączenie do programu Czyste Powietrze samorządów oraz banków. To zmiany, które zapowiedział rząd pod naciskiem Komisji Europejskiej. Bruksela oczekuje bowiem przyspieszenia wymiany pieców w Polsce, z czego cieszą się ekolodzy. Organizacje pozarządowe apelują jednak o jeszcze jedną zmianę. Materiał z programu "Polska i Świat" w TVN24.
Rząd zapowiada zmiany w antysmogowym programie Czyste Powietrze, który dofinansowuje docieplanie domów i instalacje bardziej ekologicznych pieców. Dotychczas wydano 26 tysięcy decyzji o dofinansowaniu, tymczasem w Polsce termomodernizacji wymaga ponad 3,5 miliona domów.
- W takim tempie to nasze wnuki nie doczekają czystego powietrza w Polsce. Mamy kilka milionów tak zwanych kopciuchów do wymiany - wskazał Marek Józefiak z Greenpeace Polska.
"To jest początek programu"
Podobnie jak ekolodzy, program w jego obecnej formie krytykuje opozycja. Posłanka Gabriela Lenartowicz z Platformy Obywatelskiej, która zasiada w sejmowej komisji ochrony środowiska, tłumaczy, że głównym błędem było powierzenie rozdzielenia pieniędzy Wojewódzkim Funduszom Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, których w całym kraju jest zaledwie 16.
- Zgodnie z założeniami powinno być zawieranych 1260 umów dziennie przez 10 lat przez 16 wojewódzkich funduszy. To jest po prostu niewykonalne - stwierdziła Gabriela Lenartowicz z Platformy Obywatelskiej.
Minister środowiska Henryk Kowalczyk odpowiada, że to tylko "rozbieg" programu. - To jest początek programu i nigdy nie jest tak, że zakładaną ilość należy podzielić przez 10 i wychodzi tempo roczne. Zawsze przy starcie programu tempo jest wolniejsze - wyjaśniał na wtorkowej konferencji prasowej.
Interwencja KE
Pieniądze na nowe piece i cieplejsze domy Polaków chce przekazać Komisja Europejska. Resort środowiska planuje włączyć środki europejskie do programu w nowej perspektywie finansowej. Minister Kowalczyk ocenił, że realnie mogłoby się to stać od 2022 roku.
Komisja chce, by strona polska oddała w ręce samorządów i banków komercyjnych zarządzanie pieniędzmi na wymianę pieców węglowych. "Komisja Europejska kontaktuje się teraz z polskim rządem, aby rozmawiać o tych rekomendacjach. Jak dotąd Polska nie włączyła ich do programu" - czytamy w stanowisku Komisji Europejskiej w sprawie programu Czyste Powietrze.
Wydaje się, że interwencja KE, której urzędnicy w połowie czerwca napisali list do polskiego rządu, wpłynęła na jego postawę. Ministerstwo Środowiska ogłosiło pilotażowe włączenie gmin do udziału w programie.
- W lipcu w sposób pilotażowy włączymy w to samorządy. Na zasadzie dobrowolności zgłosiło się ponad 600 samorządów - zaznaczył minister Henryk Kowalczyk.
Jak mówił, z tymi samorządami będą podpisane porozumienia, a ich przedstawiciele będą "przyjmować wnioski, pomagać je wypełniać, wstępnie weryfikować i będą w roboczym kontakcie z beneficjentami" programu. Zdaniem Kowalczyka gminy w realizację programu miałyby się zacząć włączać od połowy lipca.
Szef resortu poinformował, że w przyszłości pieniądze na Czyste Powietrze w Polsce będą mogły przekazywać prywatne banki. - Takie prace trwają - powiedział Henryk Kowalczyk.
- Tutaj sprawa jest trudniejsza, bo musimy mieć podstawy prawne do tego, by zlecić to bankom, aby przebiegało to sprawnie i z troską o pieniądze publiczne. Nie są one (prace - red.) tak szybkie jak w przypadku samorządów, ale na pewno dojdą do skutku - zapewnił minister Kowalczyk.
To zmiana, bo dotychczas resort był bardzo sceptyczny wobec tej propozycji.
Apel o zmianę
Organizacje pozarządowe apelują o jeszcze jedną zmianę. Teraz program działa bowiem na zasadzie refundacji. Żeby dostać dotację, najpierw trzeba wyłożyć własne pieniądze na ocieplanie domu lub zakup pieca.
- Jeżeli dane działanie kosztuje na przykład 10 tysięcy złotych i nawet ten beneficjent ma 90 procent dotacji, to najpierw musi wydać swoje 10 tysięcy złotych, żeby później dostać 9 tysięcy zwrotu, a dla wielu osób - szczególnie tych najbiedniejszych - to jest bariera trudna do przeskoczenia, a wręcz niemożliwa - tłumaczy Piotr Śmieja z Fundacji Czyste Powietrze.
O zmianie tej zasady programu na razie jednak nie słychać.
Czyste Powietrze
Program antysmogowy Czyste Powietrze wystartował we wrześniu ubiegłego roku. W jego ramach można otrzymać dotacje i pożyczki na wymianę pieców grzewczych i przeprowadzenie termomodernizacji. Budżet programu na 10 lat to ponad 100 miliardów złotych.
Fundusze na ten cel mają pochodzić z budżetu państwa, z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, przychodów w ramach handlu emisjami (ETS), a przede wszystkim z funduszy unijnych.
Autor: mb//dap / Źródło: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock