Cła Trumpa weszły w życie. "Agresywna polityka pozostanie z nami"

To zarówno owoce wynegocjowanych ram porozumień handlowych (15 proc. cła dla towarów z UE, Japonii, Korei Płd, 19 proc. dla Indonezji i Tajlandii, 20 proc. dla Wietnamu), jak i - w przypadku większości państw - jednostronnej decyzji prezydenta Donalda Trumpa. W rezultacie wyższymi cłami zostaną m.in. obłożone produkty z państw produkujących tanie dobra konsumpcyjne, jak Bangladesz (20 proc.) i Tajwan (20 proc.).

Państwa posiadające niewielką nadwyżkę w wymianie handlowej z USA otrzymały ponadto w większości 15 proc. stawkę, te posiadające deficyt - minimalną stawkę 10 proc., zaś jedne z najwyższych ceł dotkną towary importowane z Brazylii (50 proc., to kara za proces przeciwko byłemu prezydentowi Bolsonaro), Szwajcarii (39 proc.), czy Birmy, Bośni i Hercegowiny i Republiki Południowej Afryki (30 proc.).

Nowe cła stanowią zamknięcie ostatniego etapu rewolucji w polityce handlowej prowadzonej przez administrację Donalda Trumpa, lecz jej nie kończą. Cła były jednym z najczęściej powtarzanych przez Trumpa słów w kampanii wyborczej, a zapowiedzi nałożenia podatków od importu były jednymi z pierwszych działań prezydenta w jego drugiej kadencji. Pierwszym celem byli sąsiedzi i najwięksi poza UE partnerzy handlowi Ameryki - Meksyk i Kanada, które Trump oskarżał o niedostateczną kontrolę granic i walkę z przemytem fentanylu.

Choć prezydent odkładał wejście w życie i łagodził te cła, ostatecznie 4 marca w życie weszły 25 proc. taryfy, które obejmowały ok. połowy importowanych towarów z tych krajów, nieobjętych umową USMCA między trzema państwami. Trump groził podwyższeniem tych ceł wraz z taryfami dla reszty świata, lecz ostatecznie zrobił to w przypadku Kanady, dla której 1 sierpnia podniósł stawkę do 35 proc. Prezydentka Meksyku Claudia Sheinbaum wywalczyła 90-dniowe przedłużenie terminu, by kontynuować negocjacje.

Czytaj także: Efekt ceł Trumpa w Polsce. Tak zareaguje gospodarka

Poza tymi cłami, Trump wprowadził cały szereg ceł na poszczególne sektory - stal i aluminium (początkowo 25, teraz 50 proc.), samochody i części samochodowe (25 proc.) i miedź (50 proc.). Dla niektórych państw, które wynegocjowały wstępną umowę handlową z USA - UE, Korei, Japonii - cła na samochody zostaną obniżone.

Obowiązujące od czwartku cła są jednak owocem największego dotąd przewrotu w polityce handlowej za rządów Donalda Trumpa, rozpoczętego 2 kwietnia, nazwanym przez Trumpa "dniem wyzwolenia". Prezydent opublikował wówczas listę 70 państw, którym cła radykalnie podniósł, a ich wysokość zależała od wielkości ich nadwyżki w handlu z USA. Według szacunków Yale Budget Lab, ogłoszone wówczas taryfy podniosłyby średnią stawkę celną z 2,2 do ponad 22 proc. i byłaby ona najwyższa od ponad stulecia, a także zdecydowanie wyższa od ceł w większości państw świata.

Po gwałtownej reakcji rynków akcji i obligacji Trump ogłosił zawieszenie nowych ceł na 90 dni, by dać czas na wypracowanie porozumień handlowych z największymi gospodarkami świata, po czym przedłużył ten termin o kolejne trzy tygodnie. Wstępne porozumienia zawarto tylko z garścią państw - UE, Japonią, Koreą Płd., Indonezją, Wietnamem, Wielką Brytanią, Tajlandią, Kambodżą, Indonezją i Pakistanem - lecz nowe cła są w większości znacznie niższe, niż te zapowiadane w "dzień wyzwolenia". Mimo to, wciąż stanowią one radykalne podniesienie barier handlowych, a nowa średnia stawka będzie wynosić 17 proc. - najwięcej od 1935 r.

Czytaj także: "To ogromny szok dla branży". Szwajcaria zaskoczona decyzją Trumpa

Jak powiedział PAP Everett Eissentat, wieloletni urzędnik i negocjator handlowy oraz były doradca ekonomiczny prezydenta Trumpa, cła dla prezydenta USA są sposobem na "samodzielną zmianę porządku globalnego systemu handlowego", by wyrównać wymianę handlową i ustanowią nowy system na długie lata.

Jak stwierdził, umowy ramowe, takie jak ta zawarta z Unią Europejską, pomogą zredukować niepewność i chaos dotyczący taryf, choć przyznał, że nowe stawki wciąż stanowią radykalne odejście od normy.

- Pełny wpływ planu wzajemnych taryf może nie być znany przez długi czas, ale jest jasne, że cła stanowią fundament programu gospodarczego prezydenta Trumpa. Agresywna polityka taryfowa pozostanie z nami - powiedział Eissenstat. Jak zaznaczył, dotychczasowe cła są jedynie pierwszą fazą wprowadzania nowego porządku. I faktycznie, wprowadzane taryfy nie są ostatnim słowem Trumpa w tej kwestii.

Tylko w środę prezydent zapowiedział wprowadzenie aż 100 proc. ceł na półprzewodniki, jedną z podstaw nowoczesnej gospodarki. Wśród zapowiadanych innych ceł są również te na leki, samoloty i silniki samolotowe ciężarówki i drewno. Według zamiarów Trumpa, cła sektorowe mają na celu przywrócenie produkcji i wydobycia tych materiałów do Stanów Zjednoczonych.

Skutek ceł Trumpa. Znana marka zapowiada podwyżki

Jedną z największych niewiadomych są też przyszłe relacje handlowe z Chinami. Po ogłoszeniu dodatkowych 34 proc. ceł w "dzień wyzwolenia", oba mocarstwa weszły w wojnę handlową, która zakończyła się wprowadzeniem ponad 100-proc. ceł przez obydwa kraje. W maju po rozmowach w Genewie supermocarstwa zawarły tymczasowy i chwiejny rozejm, w myśl którego stawka na towary z Chin spadła do 30 proc., a chińska stawka na towary z USA - do 10 proc.

Porozumienie to wygasa jednak już 12 sierpnia, a mimo pozytywnych sygnałów po ostatniej rundzie rozmów państw w Sztokholmie 29 lipca, wciąż nie wiadomo, czy zostanie przedłużone.