Trwa kolejne, masowe wymieranie pływaczy szarych. Co jest jego przyczyną?

Trzy przypadki masowej śmierci pływaczy szarych (Eschrichtius robustus), zwanych też walami szarymi, we wschodniej części północnego Pacyfiku odnotowano od lat 80. XX wieku.

- Podczas każdego z tych "masowych wymierań", w tym jednego, które rozpoczęło się w 2019 roku i nadal trwa, populacja pływaczy szarych została zmniejszona o około 25 procent. Stało się to w ciągu zaledwie kilku lat - powiedział Joshua Stewart, adiunkt w Instytucie Ssaków Morskich Uniwersytetu Stanowego w Oregonie i główny autor badania.

Zdaniem Stewarta żaden naukowiec nie spodziewał się tak ekstremalnych wahań populacji pływaczy szarych, które są zaliczane do długowiecznych gatunków. - Kiedy dostępność do pożywienia w Arktyce jest niska, a wieloryby nie mogą dotrzeć do swoich obszarów żerowania z powodu lodu morskiego, populacja pływaczy szarych doświadcza gwałtownych i poważnych wstrząsów - tłumaczył badacz. - Nawet wysoce mobilne, długowieczne gatunki, takie jak pływacze szare, są wrażliwe na wpływ zmian klimatu. Gdy dochodzi do nagłego spadku jakości ich pożywienia, ma to znaczący wpływ na ich populację - dodał. Badania na ten temat zostały opublikowane w czasopiśmie "Science".

W 2019 roku, kiedy wzdłuż wybrzeża Pacyfiku zaczęła pojawiać się duża liczba wyrzucanych na brzeg pływaczy szarych, Joshua Stewart, wówczas badacz amerykańskiej agencji rządowej w Southwest Fisheries Science Center w La Jolla w Kalifornii, zaczął uważniej przyglądać się długoterminowym danym, aby sprawdzić, czy może dowiedzieć się więcej o tym, co może być przyczyną niezwykłej śmiertelności tego gatunku.

Łącząc długoterminowe zbiory danych na temat populacji pływaczy szarych z obszernymi danymi środowiskowymi z Arktyki, Stewart i jego współpracownicy ustalili, że dwa "masowe wymierania" tego gatunku, odnotowane w 1999 i 2019 roku, były związane zarówno z poziomem lodu morskiego w Arktyce, jak i biomasą skorupiaków żyjących na dnie morskim.

Stewart zidentyfikował również trzecią masową śmierć wali w latach 80-tych, która przebiegała według podobnego schematu. Ale nie była ona związana z większą liczbą wyrzuconych na brzeg wielorybów, prawdopodobnie z powodu rzadszego zgłaszania takich przypadków.

Naukowcy odkryli, że lata z mniejszą ilością letniego lodu morskiego na arktycznych obszarach żerowania pływaczy szarych zapewniły większe możliwości ich żerowania, co przyniosło korzyści dla populacji. Jednak w dłuższej perspektywie zmniejszająca się pokrywa lodu morskiego, będąca wynikiem szybkich i przyspieszających zmian klimatycznych, najprawdopodobniej nie będzie korzystna dla tych zwierząt.

Obunogi, skorupiaki, którymi żywią się pływacze szare, są wrażliwe na pokrywę lodu morskiego. Glony rosnące pod lodem morskim opadają na dno i stanowią pożywienie dla tych małych organizmów. Mniej lodu prowadzi do mniejszej ilości glonów docierających do dna morskiego, co negatywnie wpływa na populacje obunóg.

- Przy mniejszej ilości lodu pojawia się mniej glonów i tym samym pożywienia dla pływaczy szarych jest mniej - powiedział Stewart. - Wszystkie te czynniki na siebie wpływają - dodał. W przypadku pływaczy szarych mniejsza dostępność do pokarmu ostatecznie prowadzi do ich wymierania. - Dwa poprzednie przypadki masowej śmieci mimo, że były znaczące i dramatyczne, trwały tylko kilka lat - mówił Stewart. - Obecnie ich śmiertelność spowolniła i są oznaki, że sytuacja się zmienia, ale populacja nadal spada. Jednym z powodów, dla których może się to przeciągać, są zmiany klimatu, który przyczynia się do długoterminowego trendu niższej jakości zdobyczy - podkreślił.

Pływacze szare, występujące we wschodniej części północnego Pacyfiku, są jedną z niewielu populacji dużych wielorybów, które odrodziły się do podobnej liczby, jaka istniała przed komercyjnym połowem wielorybów. Jak powiedział Stewart, ponieważ populacja ta zbliżyła się do poziomu zbliżonego do tego, jaki mogą utrzymać ich arktyczne obszary żerowania, prawdopodobnie stały się one bardziej wrażliwe na warunki środowiskowe z powodu konkurencji o ograniczone zasoby.

Niekorzystne warunki arktyczne, które doprowadziły do dwóch "masowych wymierań" w latach 80. i 90., nie były trwałe, dzięki czemu populacja szybko się odrodziła, gdy tylko warunki się poprawiły.

- Okazuje się, że tak naprawdę nie wiedzieliśmy, jak wygląda zdrowa populacja fiszbinowców, gdy nie jest ona mocno uszczuplona przez wpływ człowieka - powiedział Stewart. - Ogólnie rzecz biorąc, zakładaliśmy, że te odbudowujące się populacje pozostaną mniej więcej stabilne. Ale to, co widzimy, to znacznie bardziej nierówna droga w odpowiedzi na bardzo zmienne i szybko zmieniające się warunki oceaniczne - dodał.

Pływacze szare występujące we wschodniej części północnego Pacyfiku, których liczba wynosi obecnie około 14 500, co roku migrują i pokonują ponad dwa tysiące kilometrów wzdłuż wybrzeża Pacyfiku. Zimą płyną do ciepłych wód wybrzeży Kalifornii Dolnej w Meksyku, a latem do zimnych wód Arktyki, aby tam żerować.

Naukowcy z Southwest Fisheries Science Center, zrzeszonej przy Narodowej Administracji Oceanicznej i Atmosferycznej (NOAA), prowadzą długoterminowe badania populacji tych wielorybów od lat 60. XX wieku. Śledzą ich liczebność, wskaźniki urodzeń i zgonów oraz monitorując kondycję za pomocą zdjęć lotniczych. Te szeroko zakrojone badania sprawiły, że ta populacja pływaczy szarych jest najdokładniej zbadaną populacją dużych wielorybów na świecie, zapewniając unikalne okno na dynamikę populacji tego gatunku.

- Badania te pokazują wartość długoterminowych danych w zrozumieniu nie tylko badanego gatunku, ale także środowiska, od którego zależy - powiedział Dave Weller, dyrektor Southwest Fisheries Science Center's Marine Mammal and Turtle Division. - Kiedy zaczęliśmy zbierać dane na temat pływaczy szarych w 1967 roku, nie zdawaliśmy sobie sprawy, jak ważną rolę odegrają one w zrozumieniu wpływu zmian klimatycznych na kultowy gatunek wskaźnikowy na Pacyfiku. Badania te nie byłyby możliwe bez naszych wiarygodnych, długoterminowych danych - dodał.

Populacja pływaczy szarych występujących we wschodniej części północnego Pacyfiku, na którą polowano do niemal całkowitego wyginięcia przed wprowadzeniem moratorium na połowy wielorybów, była postrzegana jako wielki sukcesu ochrony przyrody ze względu na szybką odbudowę populacji w erze po połowach wielorybów.