Polscy archeolodzy odkryli budowlę sprzed ośmiu tysięcy lat

Źródło:
PAP
Konstrukcja odkryta przez polskich archeologów w Turcji
Konstrukcja odkryta przez polskich archeologów w Turcji
Mateusz Dembowiak
Konstrukcja odkryta przez polskich archeologów w TurcjiMateusz Dembowiak

Polscy archeolodzy odkryli - jak podkreślają - "nietypową" konstrukcję na terenie jednego z najstarszych miast na świecie i jednego z najsłynniejszych stanowisk archeologicznych. W Çatalhöyük w środkowej Turcji znajduje się "zdecydowanie większa budowla niż typowe konstrukcje mieszkalne" z okresu neolitu. Była prawdopodobnie miejscem spotkań wspólnoty żyjącej w osadzie, a także chowano tam zmarłych.

Położone w centralnej Turcji Çatalhöyük to jedno z najbardziej znanych stanowisk archeologicznych na świecie. Miejsce to było zamieszkiwane nieprzerwanie przez niemal 1200 lat pomiędzy 7100 a 5950 rokiem przed naszą erą. Badacze szacują, że w okresie największego rozkwitu gęsto zabudowane osiedle o powierzchni kilkudziesięciu hektarów zamieszkiwało około dwóch tysięcy ludzi. Stało się słynne dzięki charakterystycznej zabudowie składającej się z domostw wzniesionych z cegły mułowej. Ich ściany przylegały do bezpośrednio do siebie, a do wnętrza wchodzono przez płasko zwieńczone dachy. Wnętrza części domów były bogato dekorowane między innymi malowidłami. W 2012 r. miejsce to wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Polscy archeolodzy z Wydziału Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu zbadali w sierpniu konstrukcję sprzed ponad ośmiu tysięcy lat, czyli z końca funkcjonowania osady. Znajduje się ona na wschodnim skraju osady, kilkaset metrów od jej centralnej części.

Polacy zbadali "nietypową" konstrukcję

- Budowla była zdecydowanie większa niż typowe konstrukcje mieszkalne z tego okresu. Była kwadratowa w planie, a jej powierzchnia wynosiła około 30 metrów kwadratowych. Nietypowe było też jej wnętrze - opisał kierujący badaniami profesor Arkadiusz Marciniak.

Uwagę archeologów zwróciło to, że niemal cała powierzchnia konstrukcji jest zabudowana. Składa się na nią 12 platform-wywyższeń pokrytych gliną, z których dziewięć jest usytuowanych wzdłuż wszystkich ścian budynku. - Prawdopodobnie pod większością z nich znajdują się pochówki ludzkie, ale odpowiedź na to pytanie uzyskamy w czasie wykopalisk planowanych na przyszły rok - powiedział naukowiec.

Krawędź wschodniej platformy jest zdobiona dwoma pilastrami, czyli elementem architektonicznym w formie płaskiego filara. Po obydwu stronach każdego z nich umieszczono bycze możdżenie, czyli wyrostki kości czołowej. Na każdej z czterech ścian znajdowała się półkolumna, jedna z nich dekorowana reliefem. Duża część zachodniej ściany była pokryta malowidłem, głównie w kolorze czerwonym. Przy ścianie południowej znajdował się duży piec. W centralnej części domu archeolodzy dopatrzyli się pozostałości po palenisku. Do wnętrza prowadziły dwa otwory w ścianach.

Typowy budynek mieszkalny z tamtego okresu był mniejszy i znajdowały się w nim miejsca do przechowywania żywności i produkcji narzędzi. Wejście prowadziło przez otwór w dachu.

Plan ogólny konstrukcjiMateusz Dembowiak
Otwór wejściowyMateusz Dembowiak

"Niektórzy doświadczyli zaszczytu bycia tam pogrzebanym"

Zdaniem prof. Marciniaka budowla nie pełniła funkcji mieszkalnej, chociaż wcześniejsi mieszkańcy miasta chowali część swoich zmarłych pod posadzkami domów.

- Wiemy, że budowla była wykorzystywana w czasie, kiedy nie było już megaosady zamieszkiwanej przez kilka tysięcy osób. Mieszkańcy żyli w rozproszeniu. Wracali do miejsca swoich przodków. Niektórzy doświadczyli zaszczytu bycia tam pogrzebanym - opowiadał badacz. Dodał, że "nie wiadomo jeszcze ile, i jakiego typu pochówki znajdują się w tym budynku".

Naukowiec stwierdził jednak, że budowla pełniła bardziej rolę integrującą społeczeństwo niż sakralną. Duża liczba zagadkowych platform, ich zdobienia i nietypowe rozplanowanie konstrukcji mają świadczyć o tym, że była ona wykorzystywana przez całą wspólnotę żyjącą w osadzie. - Palenisko na środku sugeruje, że wokół niego gromadzili się ludzie - wskazał prof. Marciniak.

Dwa pilastry z możdżeniamiMateusz Dembowiak

Naukowiec: odkrycie potwierdza znaczące zmiany społeczne

Archeolog z UAM podkreślił, że jest to pierwszy tego typu budynek odkryty w tej osadzie, chociaż podczas wcześniejszych badań zostały odnalezione budowle odbiegające od standardowych domów ze starszych faz istnienia osady, które uznawano między innymi za świątynie.

- Çatalhöyük był dotychczas jedyną dużą osadą neolityczną na Bliskim Wschodzie, na którym nie znano takiej budowli - zaznaczył. Stwierdził, że znalezisko podważa dotychczasową wizję egalitarnej populacji zamieszkującej osadę pod koniec jej istnienia. - Odkrycie potwierdza znaczące zmiany społeczne, które zaszły pod koniec zasiedlenia osady. Prowadziły one do powstania lokalnych społeczności, które cechowały się różnym dostępem do dóbr i przedmiotów prestiżu - wyjaśnił.

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Mateusz Dembowiak

Pozostałe wiadomości

Końcówka tygodnia upłynie pod znakiem przejściowego chłodnego frontu, który w części kraju przyniesie więcej chmur, przelotne opady deszczu oraz lokalne burze. Od poniedziałku aura znów będzie pogodna, a nawet słoneczna. W nadchodzącym tygodniu możemy spodziewać się upałów.

Pogoda wkrótce się pogorszy, ale tylko na chwilę

Pogoda wkrótce się pogorszy, ale tylko na chwilę

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia przed burzami. Zjawiskom towarzyszyć będą obfite opady deszczu i silny wiatr. Obowiązują też alarmy przed upałem.

Niebezpieczne burze, męczący upał. IMGW ostrzega

Niebezpieczne burze, męczący upał. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Pogoda na dziś. Niedziela 10.08 zapowiada się z większą ilością chmur, a miejscami z opadami deszczu i burzami. Na termometrach zobaczymy wartości osiągające nawet 30 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela, 10.08. Zrobi się burzowo

Pogoda na dziś - niedziela, 10.08. Zrobi się burzowo

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wszyscy czekali na ten moment z zapartym tchem. Transmisja w internecie przyciągnęła tysiące osób, śledzących każdą sekundę - w końcu nikt nie wiedział, kiedy nastąpi kulminacyjny moment. W komentarzach wiele osób przyznało, że trudno było im się oderwać nawet na chwilę. Opis ten nie dotyczy ekscytującego wydarzenia sportowego, a kwitnienia pewnej wyjątkowej rośliny.

Nie tylko dziwidło. Te roślinne dziwolągi też zobaczysz w Polsce

Nie tylko dziwidło. Te roślinne dziwolągi też zobaczysz w Polsce

Źródło:
TVN24+

Małżeństwo z Wietnamu zginęło w piątek na greckiej wyspie Milos. Silne porywy wiatru porwały kobietę, która wpadła do morza. Na pomoc turystce rzucił się jej mąż, ale niestety oboje utonęli.

Małżeństwo utonęło na popularnej plaży

Małżeństwo utonęło na popularnej plaży

Źródło:
Greek Reporter

Co najmniej jedna osoba zginęła w ostatnich pożarach w Grecji. Szczególnie trudna sytuacja panowała w rejonie miasta Keratea, niedaleko Aten. Tamtejszym strażakom pomagają ekipy z Rumunii i Czech. Służby podejrzewają, co mogło być przyczyną wywołania szalejącego żywiołu.

Zginął starszy mężczyzna, znaleziono przecięty kabel

Zginął starszy mężczyzna, znaleziono przecięty kabel

Źródło:
PAP, ekathimerini.com

Co najmniej siedem osób zginęło w sobotę po zawaleniu się ściany w Nowym Delhi. Stolicę Indii nawiedziły intensywne opady deszczu, a w wielu dzielnicach obowiązywały czerwone alerty pogodowe. Monsunowe deszcze spowodowały także zakłócenia w ruchu drogowym.

Ściana runęła po ulewie. Nie żyje siedem osób

Ściana runęła po ulewie. Nie żyje siedem osób

Źródło:
Reuters, Telegraph India

Członkowie misji Crew-10 po kilku miesiącach przebywania na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) wrócili na Ziemię. W skład załogi należały dwie Amerykanki, Japończyk oraz Rosjanin.

Przez pięć miesięcy byli poza Ziemią

Przez pięć miesięcy byli poza Ziemią

Źródło:
PAP, Reuters

Hiszpania wciąż walczy z pożarami, podsycanymi zmianami klimatu. Ponad 100 członków hiszpańskiej wojskowej jednostki ds. sytuacji kryzysowych dołączyło do strażaków w centrum kraju, by pomóc w walce z szalejącym żywiołem. Ogień zmusił dziesiątki mieszkańców do ewakuacji i spowodował zakłócenia w ruchu pociągów na trasie Madryt-Avila.

Pożary w Hiszpanii. Problemy z dojazdem koleją do Madrytu

Pożary w Hiszpanii. Problemy z dojazdem koleją do Madrytu

Źródło:
Reuters, 20minutos.es

Piękno jest rzeczą względną, a w kalifornijskim mieście Santa Rosa udowodniono, że nawet "najbrzydsze" psy potrafią podbić serca szerokiej publiczności. Podczas tegorocznego konkursu World’s Ugliest Dog suczka Petunia zdobyła tytuł, pokazując, że urok i charakter liczą się znacznie bardziej niż klasyczne kanony urody.

Oto "najbrzydszy pies świata"

Oto "najbrzydszy pies świata"

Źródło:
BBC, CBS News, Reuters, CNN

Ogień trawi zbocze Wezuwiusza. Jak donoszą włoskie media, płomienie sięgają kilometra wysokości. W akcji gaszenia uczestniczy osiem śmigłowców i ponad 100 osób, w tym wolontariusze Obrony Cywilnej.

Pożar na zboczach Wezuwiusza. Dym widoczny jest z Neapolu

Pożar na zboczach Wezuwiusza. Dym widoczny jest z Neapolu

Źródło:
Reuters, virgilio.it

Upał ogarnął południową połowę Francji. Z prognozy meteorologów z Meteo France wynika, że w weekend temperatura sięgnie 40-41 stopni. Pomarańczowe alerty przed spiekotą obowiązują w 28 departamentach. W niedzielę ostrzeżenia mają zostać wydane na terenie aż 40 departamentów.

"Kopuła ciepła" nad Francją. Będzie ponad 40 stopni

"Kopuła ciepła" nad Francją. Będzie ponad 40 stopni

Źródło:
PAP, bfmtv.com, vigilance.meteofrance.fr

Duże morskie obszary chronione stają się kluczowym narzędziem do walki o zachowanie oceanicznej bioróżnorodności. O tym, jak są ważne, napisali w artykule badacze z University od Exeter i Heriot-Watt University.

Ochrona oceanów na wielką skalę działa

Ochrona oceanów na wielką skalę działa

Źródło:
Marine Policy, PAP, University of Exeter

Trąba wodna pojawiła się w piątek w okolicach Malecón, nadmorskiego bulwaru w Hawanie. Groźnie wyglądające zjawisko zostało uchwycone na nagraniu.

Trąba wodna wirowała w pobliżu słynnego bulwaru

Trąba wodna wirowała w pobliżu słynnego bulwaru

Źródło:
Reuters, en.cibercuba.com

W nocy z piątku na sobotę można było podziwiać na niebie Pełnię Księżyca Jesiotrów. Zdjęcia tego zjawiska otrzymaliśmy na Kontakt24.

Taka była Pełnia Księżyca Jesiotrów

Taka była Pełnia Księżyca Jesiotrów

Aktualizacja:
Źródło:
timeanddate.com, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) opublikował eksperymentalną, długoterminową prognozę pogody na końcówkę lata, jesień, a także początek zimy. Jaka może być aura w poszczególnych regionach? Sprawdź najnowsze prognozy na wrzesień, październik, listopad i grudzień 2025.

Jaka będzie jesień? Jest prognoza IMGW

Jaka będzie jesień? Jest prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

W piątek pod Atenami, we wschodniej Attyce, wybuchł pożar. W wyniku szalejącego żywiołu zginęła jedna osoba. Spłonęły budynki i pola uprawne, a akcję gaśniczą utrudnia pogoda.

Pożar pod Atenami. Znaleziono ciało starszego mężczyzny

Pożar pod Atenami. Znaleziono ciało starszego mężczyzny

Źródło:
Reuters, eKathimerini

Silny wiatr sparaliżował w piątek porty w Atenach. Władze wydały zakaz wypłynięć promów, przez co wielu podróżujących wyczekuje wiele godzin na odpłynięcie. Trudne warunki mają trwać jeszcze przez kilka dni.

Turyści uwięzieni w greckich portach. Godzinami czekają na rejs

Turyści uwięzieni w greckich portach. Godzinami czekają na rejs

Źródło:
eKathimerini

W piątek w pobliżu tureckiego miasta Canakkale wybuchł pożar. Ogień zbliżył się do zabudowań, w tym szpitala i uniwersytetu, które musiały zostać ewakuowane.

Ogień blisko miasta. Ewakuacja uniwersytetu i szpitala

Ogień blisko miasta. Ewakuacja uniwersytetu i szpitala

Źródło:
Reuters, bianet.org

Myśliwy z USA udał się do Republiki Południowej Afryki, by polować na bawoły. Mężczyzna zginął jednak podczas tropienia jednego z osobników. Polowanie odbyło się w ramach safari, których urządzanie od lat krytykowane jest przez organizacje walczące o prawa zwierząt.

Pojechał polować na bawoły, zginął

Pojechał polować na bawoły, zginął

Źródło:
CNN

Temperaturę blisko 48 stopni Celsjusza zanotowano w czwartek w stolicy stanu Arizona. To pierwsza tak wysoka wartość, jaką w historii pomiarów odnotowano tam w sierpniu. Ekstremalne upały doprowadziły do rekordowego zapotrzebowania na energię.

Tak gorąco w sierpniu jeszcze tam nie było

Tak gorąco w sierpniu jeszcze tam nie było

Źródło:
PAP

Pożar, który od kilku dni trawi departament Aude na południu Francji, jest drugim największym w historii kraju. Z pomocą sprzyjającej pogody ogień został opanowany, ale walka z żywiołem będzie trwać jeszcze w kolejnych dniach.

"Nigdy nie widziałem tak poważnej katastrofy w naszym regionie"

"Nigdy nie widziałem tak poważnej katastrofy w naszym regionie"

Źródło:
PAP, francebleu

Intensywne opady deszczu nawiedziły prefekturę Kagoshima w Japonii, powodując powodzie, zniszczenia dróg oraz osuwiska ziemi. W jednym z miast w dobę spadło 500 litrów deszczu na metr kwadratowy. Służby ratunkowe poszukują zaginionych osób.

Pierwsze tak intensywne opady w historii. "Sytuacja zagraża życiu"

Pierwsze tak intensywne opady w historii. "Sytuacja zagraża życiu"

Źródło:
Reuters, NHK

Grzyby zaczynają pojawiać się w polskich lasach - w tym gatunki występujące przeważnie na przełomie lata i jesieni. Naukowcy z Wrocławia informują, że początek sezonu w wielu regionach rozpoczyna się intensywnie. Podczas wypraw powinniśmy jednak pamiętać o zasadach bezpieczeństwa.

Obrodziło grzybami. W lasach są już gatunki kojarzone z wrześniem

Obrodziło grzybami. W lasach są już gatunki kojarzone z wrześniem

Źródło:
PAP

Wkraczamy właśnie w końcówkę lata, która w Polsce bywa zazwyczaj przyjemna, łagodna i pogodna. To jeszcze nie babie lato, ale widać i czuć już pierwsze oznaki schyłku najcieplejszej pory roku.

Lato powinno wyglądać już dużo lepiej. Nadchodzi wielka zmiana

Lato powinno wyglądać już dużo lepiej. Nadchodzi wielka zmiana

Źródło:
TVN24+

Prawie 20 stopni Celsjusza - taka wartość pojawiła się w piątek rano na termometrach w Bielsku-Białej. Anomalia związana jest ze zjawiskiem wiatru fenowego. Chociaż warunki do powstania halnego nie są idealne, związane z nim ocieplenie było odczuwalne w wielu regionach.

Anomalia termiczna na południu Polski. Prawie 20 stopni o 5 rano

Anomalia termiczna na południu Polski. Prawie 20 stopni o 5 rano

Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

Astronauta Barry "Butch" Wilmore przechodzi na emeryturę. Amerykanin swoją decyzję ogłosił niedługo po powrocie z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, na której z powodu problemów technicznych zamiast tygodnia utknął na 9 miesięcy.

Był uwięziony w kosmosie przez dziewięć miesięcy, odchodzi z NASA

Był uwięziony w kosmosie przez dziewięć miesięcy, odchodzi z NASA

Źródło:
CNN, BBC