Alzheimer i demencja rzadkie wśród ludności Amazonii. "Coś w przedindustrialnym stylu życia ich chroni"

Źródło:
PAP, Alzheimer’s & Dementia
Choroba Alzheimera prowadzi do śmierci
Choroba Alzheimera prowadzi do śmierciShutterstock, tvnmeteo.pl
wideo 2/4
Choroba Alzheimera prowadzi do śmierciShutterstock, tvnmeteo.pl

Badania międzynarodowego zespołu naukowców wykazały, że na demencję cierpi tylko około jednego procenta starszych osób ze szczepów Tsimane i Moseten zamieszkujących boliwijską Amazonię. Dla porównania w USA na Alzheimera choruje 11 procent ludności w wieku 65 lat i starszych (dane Alzheimer’s Association).

Do diagnozowania demencji i zaburzeń poznawczych wśród ludności boliwijskiej Amazonii - Tsimane i Moseten naukowcy wykorzystali obrazy skanów mózgu wykonane metodą tomografii komputerowej (CT), oceny poznawcze i neurologiczne oraz odpowiednie kulturowo kwestionariusze - wspomagane przez lokalny zespół wyszkolonych tłumaczy i boliwijskich lekarzy.

Badanie wykazało tylko pięć przypadków demencji wśród 435 osób plemienia Tsimane i tylko jeden przypadek wśród 169 Moseten w wieku 60 lat i starszych.

- Coś w przedindustrialnym stylu życia wydaje się chronić starszych Tsimane i Moseten przed demencją - powiedziała Margaret Gatz, główna autorka badania opublikowanego na łamach "Alzheimer’s & Dementia" i profesor psychologii, gerontologii i medycyny prewencyjnej University of Southern California.

W tych samych grupach powyżej 60. roku życia zespół badawczy zdiagnozował łagodne zaburzenia poznawcze (MCI) u około 8 proc. Tsimane i 10 proc. Moseten. MCI zazwyczaj charakteryzują się utratą pamięci we wczesnym stadium lub spadkiem innych zdolności poznawczych, takich jak język lub percepcji przestrzennej. Autorzy badania wskazali, że wskaźniki te są bardziej porównywalne z MCI w krajach o wysokich dochodach, takich jak USA.

Ku zaskoczeniu badaczy uczestnicy, u których stwierdzono demencję lub MCI, często mieli nietypowe i wyraźne zwapnienia tętnic wewnątrzczaszkowych, wykazywali objawy parkinsonizmu podczas badań neurologicznych oraz deficyty poznawcze dotyczące uwagi, świadomości przestrzennej i funkcji wykonawczych.

Chociaż zwapnienia naczyniowe były częstsze wśród osób z upośledzeniem funkcji poznawczych, wykrywano je również w tomografii komputerowej osób bez demencji lub MCI. Zdaniem autorów potrzebne są dalsze badania, aby zrozumieć rolę czynników naczyniowych, a także zaburzeń infekcyjnych i zapalnych - które są wysoce rozpowszechnione w tych populacjach. W tym celu zespół badawczy obecnie powraca do wszystkich wiosek Tsimane i Moseten.

Wpływ trybu życia na zdrowie ludności Amazonii

Około 17 tysięcy Tsimane pozostaje bardzo aktywnych fizycznie przez całe życie - łowią ryby, polują, uprawiają ziemię za pomocą narzędzi ręcznych oraz zbierają żywność z lasu. Trzy tysiące Moseten mieszka również w wioskach i zajmuje się rolnictwem na własne potrzeby. W przeciwieństwie do bardziej odizolowanych Tsimane, mieszkają bliżej miast i mają szkoły, dostęp do czystej wody i usług medycznych oraz są bardziej skłonni do nauki czytania i pisania.

Autorzy porównali własne wyniki z systematycznym przeglądem 15 badań rdzennych populacji w Australii, Ameryce Północnej, na Guam i w Brazylii. Ten wcześniejszy przegląd wykazał, że częstość występowania demencji wśród osób starszych z rdzennych populacji wynosi od 0,5 do 20 proc. Wyższe wskaźniki demencji rdzennych populacji w innych częściach świata mogą wynikać z częstszych kontaktów z napływowymi sąsiadami i ich stylem życia, a także większego ryzyka cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i chorób układu krążenia, otyłości i nadużywania alkoholu - czynników ryzyka bardzo rzadkich w przypadku Tsimane i Moseten.

Jak wykazały wcześniejsze badania opublikowane w "The Lancet", Tsimane mają wyjątkowo zdrowe serca w starszym wieku i najmniejszą częstość występowania miażdżycy naczyń wieńcowych wśród wszystkich populacji znanych nauce. Może to być związane z ich trybem życia.

Inne badanie opublikowane w zeszłym roku w "The Journal of Gerontology" - prowadzone przez adiunkta USC Andreia Irimię, również współautora nowej publikacji - wykazało, że Tsimane doświadczają mniejszej atrofii mózgu, niż ich amerykańscy i europejscy rówieśnicy.

Zdaniem badaczy czynniki związane ze stylem życia w krajach o wyższych dochodach - w tym brak aktywności fizycznej i dieta bogata w cukry i tłuszcze - przyczyniają się do chorób serca i mogą również przyspieszać starzenie się mózgu.

Alzheimer Maciej Zieliński/PAP

Globalne starzenie się populacji

Starzenie się jest najważniejszym znanym czynnikiem ryzyka choroby Alzheimera i innych demencji. Natomiast niski poziom wykształcenia formalnego, nadciśnienie tętnicze i cukrzyca w wieku średnim, choroby układu krążenia, brak aktywności fizycznej oraz zanieczyszczenie powietrza zostały zidentyfikowane jako główne modyfikowalne czynniki ryzyka demencji i choroby Alzheimera.

Jak wskazują prognozy, do 2050 roku starzenie się globalnej populacji wraz z rozpowszechnieniem modyfikowalnych czynników ryzyka doprowadzi do potrojenia liczby osób z demencją na całym świecie - do ponad 152 milionów.

- Bierzemy udział w wyścigu o znalezienie rozwiązania rosnącej częstości występowania choroby Alzheimera i powiązanych demencji - powiedział Hillard Kaplan, współautor badania i profesor ekonomii zdrowia i antropologii na Uniwersytecie Chapman, który badał Tsimane przez dwie dekady. - Obserwowanie tych zróżnicowanych populacji zwiększa i przyspiesza nasze zrozumienie tych chorób i generuje nowe spostrzeżenia -dodała.

- Pracując z populacjami takimi jak Tsimane i Moseten, możemy lepiej zrozumieć globalną zmienność człowieka i jak wyglądało ludzkie zdrowie w różnych środowiskach przed industrializacją - powiedział Benjamin Trumble, współautor badania i profesor nadzwyczajny w School of Human Evolution and Social Change oraz Center for Evolution and Medicine na Arizona State University. - Wiemy, że siedzący tryb życia, miejski, przemysłowy jest całkiem nowy w porównaniu z tym, jak nasi przodkowie żyli przez ponad 99 procent istnienia ludzkości - dodał.

Choroba Alzheimera prowadzi do śmierci
Choroba Alzheimera prowadzi do śmierciChoroba Alzheimera prowadzi do śmierci.Shutterstock, tvnmeteo.pl

Autorka/Autor:anw

Źródło: PAP, Alzheimer’s & Dementia

Źródło zdjęcia głównego: SL-Photography/Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Na północy kraju spadł śnieg i nastała tam zimowa aura. Biało zrobiło się między innymi w Gdańsku, Gdyni, Szczecinie czy Słupsku. Na Kontakt24 otrzymujemy zdjęcia i nagrania pokrytego śniegiem krajobrazu.

Atak zimy. Część Polski pod śniegiem

Atak zimy. Część Polski pod śniegiem

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24, PAP

Do Polski napływa zimne i wilgotne powietrze, w którym kłębią się chmury niosące opady mokrego śniegu. W ciągu dnia może powstać w Polsce pokrywa śniegu do pięciu centymetrów, a na Pomorzu i Warmii do 10-20 cm.

Wędrówka wielkiej strefy opadów. Gdzie pada śnieg

Wędrówka wielkiej strefy opadów. Gdzie pada śnieg

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia przed obfitymi opadami śniegu, silnym wiatrem, oblodzeniem i zawiejami śnieżnymi. Obowiązują alarmy pierwszego i drugiego stopnia. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Niebezpieczna pogoda. Cztery różne ostrzeżenia IMGW

Niebezpieczna pogoda. Cztery różne ostrzeżenia IMGW

Źródło:
IMGW

Alert RCB wciąż w mocy. Eksperci z Rządowego Centrum Bezpieczeństwa ostrzegają przed bardzo silnym wiatrem i intensywnymi opadami śniegu. SMS-owy alert otrzymały osoby przebywające na terenie dwóch województw.

Alert RCB. Tu należy zachować szczególną ostrożność

Alert RCB. Tu należy zachować szczególną ostrożność

Aktualizacja:
Źródło:
RCB, tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. W sobotę 11.01 wystąpią opady śniegu, które miejscami będą obfite. Mogą pojawić się też burze śnieżne. Aura niekorzystnie wpłynie na nasze samopoczucie.

Pogoda na dziś - sobota, 11.01. Sypnie śniegiem, miejscami obficie

Pogoda na dziś - sobota, 11.01. Sypnie śniegiem, miejscami obficie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nawet 30 centymetrów - aż tyle śniegu może w ciągu kolejnych dni dosypać w Polsce. Intensywne opady mają nadciągnąć nad Polskę już w piątek wieczorem i nie odpuszczą przez cały weekend. Gdzie napada go najwięcej?

"Nadchodzą obfite opady śniegu, jakich dawno w Polsce nie widzieliśmy"

"Nadchodzą obfite opady śniegu, jakich dawno w Polsce nie widzieliśmy"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Początek roku jedynie miejscami przyniósł nam powrót zimy. W wielu regionach Polski zamiast śniegu pada deszcz, a szare krajobrazy uparcie nie chcą się zabielić. To, czy w styczniu 2025 możemy spodziewać się jeszcze porządnego mrozu, sprawdza nasza synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek.

"Bestia ze wschodu" śpi, a co z wirem polarnym? Najnowsze prognozy na styczeń

"Bestia ze wschodu" śpi, a co z wirem polarnym? Najnowsze prognozy na styczeń

Źródło:
tvnmeteo.pl

Apokaliptyczne sceny rozgrywają się w hrabstwie Los Angeles, gdzie pożary spowodowały katastrofalne szkody i zmusiły dziesiątki tysięcy ludzi do opuszczenia swoich domów. Zdjęcia zniszczonych budynków pokazują, jak niszczycielski jest żywioł.

Tylko zgliszcza. Los Angeles po "piekielnej" pożodze

Tylko zgliszcza. Los Angeles po "piekielnej" pożodze

Źródło:
Reuters

W Niemczech odnotowano ognisko silnie zakaźnej pryszczycy (FMD). To pierwszy przypadek tej choroby od 1988 roku. W powiecie Maerkisch-Oderland, graniczącym z Polską, padły na nią trzy woły - poinformowała w piątek Hanka Mittelstaedt, ministra rolnictwa Brandenburgii.

Silnie zaraźliwa choroba tuż za polską granicą. Pierwszy przypadek od prawie 40 lat

Silnie zaraźliwa choroba tuż za polską granicą. Pierwszy przypadek od prawie 40 lat

Źródło:
PAP

Rok 2024 był najcieplejszym w historii pomiarów. Jak przekazali specjaliści z serwisu Copernicus Climate Change Service (C3S), zapisał się on w historii jako pierwszy rok kalendarzowy, w którym średnia globalna temperatura przekroczyła 1,5 stopnia Celsjusza powyżej poziomu z czasów preindustrialnych.

To już pewne. Spełnił się najczarniejszy scenariusz

To już pewne. Spełnił się najczarniejszy scenariusz

Źródło:
PAP, Copernicus Climate Change Service (C3S)

Z powodu zadymienia, wywołanego przez szalejące pożary, wszystkie szkoły należące do okręgu Los Angeles zostały w piątek zamknięte. Jak podała amerykańska stacja CNN, władze nadal zapewniają uczniom wyżywienie.

Zamknęli wszystkie szkoły. Przez gryzący dym

Zamknęli wszystkie szkoły. Przez gryzący dym

Źródło:
PAP, CNN

Opady śniegu nawiedziły część Polski w piątek rano. Miejscami obficie padało, a warunki na drogach były trudne. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Pokazaliście, gdzie znów zrobiło się biało

Pokazaliście, gdzie znów zrobiło się biało

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Niedobory wody utrudniają gaszenie niebezpiecznych pożarów, które od kilku dni pustoszą okolice Los Angeles. Braki skłoniły wiele osób do zastanowienia się, dlaczego strażacy podczas akcji nie korzystają ze słonej wody oceanicznej, której w przybrzeżnej Kalifornii jest pod dostatkiem. Istnieje bardzo proste wyjaśnienie tej decyzji służb.

"Wyczerpaliśmy wszystkie zasoby". Dlaczego ognia w Kalifornii nie gasi się wodą oceaniczną?

"Wyczerpaliśmy wszystkie zasoby". Dlaczego ognia w Kalifornii nie gasi się wodą oceaniczną?

Źródło:
USA Today, tvnmeteo.pl

W hrabstwie Los Angeles trwa walka z pożarami dewastującymi całe miejscowości. Ogień do tej pory zniszczył tysiące budynków. Skalę zniszczeń najlepiej widać na zdjęciach satelitarnych, zrobionych przed i po katastrofie.

Całe dzielnice poszły z dymem. Los Angeles przed i po pożarach

Całe dzielnice poszły z dymem. Los Angeles przed i po pożarach

Źródło:
CNN, PAP, Reuters

Co najmniej 10 osób zginęło w pożarach, które szaleją w hrabstwie Los Angeles. Strażacy walczą z ogniem w pięciu miejscach. Największy pożar Palisades zniszczył do tej pory ponad 10 tysięcy konstrukcji i wciąż nie został opanowany. Walkę z żywiołem utrudniał gorący, porywisty wiatr.

Kolejne ofiary wielkiego pożaru. "Muszę uciekać, ogień jest tuż przed domem"

Kolejne ofiary wielkiego pożaru. "Muszę uciekać, ogień jest tuż przed domem"

Źródło:
CNN, Washington Post, TVN24, tvnmeteo.pl

Intensywne opady śniegu nawiedziły Japonię. Lokalnie grubość pokrywy śnieżnej wyniosła prawie dwa metry, ponad dwukrotnie więcej niż zwykle o tej porze roku. Część dróg jest nieprzejezdnych, doszło także do zawieszenia części kursów superszybkich pociągów Shinkansen.

Dwa metry śniegu i dalej sypie. Stanęły superszybkie pociągi

Dwa metry śniegu i dalej sypie. Stanęły superszybkie pociągi

Źródło:
NHK, Reuters

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej pokazał długoterminową eksperymentalną prognozę na najbliższe cztery miesiące. Jaka pogoda będzie w lutym i czego spodziewać się wiosną w 2025 roku? Sprawdź.

Wiosna przyjdzie wcześniej? Jest nowa długoterminowa prognoza IMGW

Wiosna przyjdzie wcześniej? Jest nowa długoterminowa prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

Listopad był jedynym miesiącem w 2024 roku, w którym średnia temperatura powietrza była w Polsce niższa niż zazwyczaj. Jak podaje Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, wszystkie pozostałe miesiące okazały się cieplejsze niż zwykle, a wśród nich szczególnie wyróżnił się luty.

Te mapy pokazują, jak gorący był 2024 rok w Polsce. "Luty był gamechangerem"

Te mapy pokazują, jak gorący był 2024 rok w Polsce. "Luty był gamechangerem"

Źródło:
IMGW

Silne burze z ulewami spowodowały podtopienia w Galicji w północno-zachodniej Hiszpanii. Woda zalała domy i ulice. Strażacy ratowali kierowców uwięzionych w autach.

Ulewy w Hiszpanii. Kierowcy uwięzieni na drogach

Ulewy w Hiszpanii. Kierowcy uwięzieni na drogach

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Śliskie drogi i opóźnienia na lotniskach - to niektóre skutki fali intensywnych opadów śniegu, jaka nawiedziła Belgię w ostatnich godzinach. Utrudnienia komunikacyjne wystąpiły między innymi w Brukseli. Krajowa Agencja Meteorologiczna wydała pomarańczowe i żółte ostrzeżenia.

Zrobiło się biało. Poważne utrudnienia komunikacyjne

Zrobiło się biało. Poważne utrudnienia komunikacyjne

Źródło:
The Brussels Times, Reuters

Intensywne opady deszczu w ostatnich dniach doprowadziły do zalań i podtopień w wielu regionach Boliwii. Największe zniszczenia wystąpiły w centralnej i południowo-zachodniej części kraju. Kryzys związany z powodziami trwa w Boliwii od listopada ubiegłego roku. Zginęło 16 osób.

Ostatnia ofiara śmiertelna to niemowlę. Od listopada zginęło 16 osób

Ostatnia ofiara śmiertelna to niemowlę. Od listopada zginęło 16 osób

Źródło:
Ministerio de Defensa Bolivia, PAP, AP, Opinion.com

Mocno sypnęło śniegiem na południu Norwegii. W dzielnicy Disen w Oslo, stolicy kraju, odnotowano rekordowe opady puchu. W ciągu doby spadło go tam ponad 30 centymetrów.

Takiego śniegu w styczniu nie było tu od blisko 30 lat

Takiego śniegu w styczniu nie było tu od blisko 30 lat

Źródło:
ENEX, nrk.no, inyheter.no

Ogromny i jadowity atraks wzbogacił zasoby ogrodu zoologicznego Australian Reptile Park. Okaz został nazwany na cześć braci Hemsworth, słynnych aktorów. - To nasz największy pająk - powiedziała Emma Teni, opiekunka tych zwierząt w parku.

Pająk gigant. Tak wielkiego jeszcze nie widzieli

Pająk gigant. Tak wielkiego jeszcze nie widzieli

Źródło:
CNN

Silne wichury uderzyły w poniedziałek wieczorem w północne i zachodnie Niemcy. Co najmniej trzy osoby zostały ranne. Trudne warunki pogodowe spowodowały zakłócenia w transporcie drogowym, kolejowym i promowym.

Prawie 160 kilometrów na godzinę w Niemczech. Ranni

Prawie 160 kilometrów na godzinę w Niemczech. Ranni

Źródło:
ENEX, tagesspiegel.de, wetteronline.de

Amerykański Park Narodowy Yellowstone stracił jednego ze swoich najsłynniejszych mieszkańców. 11-letnia jednooka wilczyca pod koniec grudnia zginęła w starciu z wrogą watahą.

"Królowa wilków" zabita

"Królowa wilków" zabita

Źródło:
LiveScience

Blisko 40 plaż w stanie Sao Paulo, na południowym wschodzie Brazylii, zostało zamkniętych przez służby sanitarno-epidemiologiczne w związku ze skażeniem wody przez wirusy. Według lokalnych mediów szpitale są przepełnione chorymi turystami.

Zamknięto kilkadziesiąt plaż, turyści skarżą się na wymioty i biegunkę

Zamknięto kilkadziesiąt plaż, turyści skarżą się na wymioty i biegunkę

Źródło:
PAP

W stanie Missouri kierowca w trakcie jazdy wyskoczył z samochodu, gdy ten wpadł w poślizg. Do zdarzenia doszło w sobotę, podczas ataku zimy w środkowych Stanach Zjednoczonych. Mężczyzna tłumaczył później, że po raz pierwszy prowadził w zimowych warunkach i spanikował.

Auto wpadło w poślizg, kierowca - w panikę. Nagranie

Auto wpadło w poślizg, kierowca - w panikę. Nagranie

Źródło:
Local12, CNN

Strata 11-letniej wilczycy z amerykańskiego parku Yellowstone wywołała ogromne poruszenie wśród naukowców. Samica, znana jako 907F, była nazywana "królową wilków" ze względu na swoją dominującą rolę w stadzie. Tak stare okazy nie zdarzają się często w populacjach tego gatunku. Jak się jednak okazuje, w Polsce również znane są przypadki "długowiecznych" wilków. O ich życiu opowiedziała nam prof. Sabina Pierużek-Nowak ze Stowarzyszenia dla Natury "Wilk".

"Królowa" i "król" wilków. Jak jest w Polsce

"Królowa" i "król" wilków. Jak jest w Polsce

Źródło:
tvnmeteo.pl

Grupa orek zaatakowała w rejonie zachodniego wybrzeża Portugalii jacht z dwuosobową załogą na pokładzie. Zwierzęta zniszczyły ster jednostki. To nie pierwszy atak orek na statki w tym regionie, a naukowcy wciąż nie są pewni, co jest powodem takiego zachowania.

Orki zaatakowały jacht u wybrzeży Portugalii

Orki zaatakowały jacht u wybrzeży Portugalii

Źródło:
PAP, CM TV, tvnmeteo.pl