Zmniejszyła się długość ciała zaskrońców z Krakowa. Winna urbanizacja i zmiany klimatu

Źródło:
PAP, academic.oup.com
Zaskroniec pokonał głowacza białopłetwego (nagranie z 2020 roku)
Zaskroniec pokonał głowacza białopłetwego (nagranie z 2020 roku)Lasy Państwowe
wideo 2/2
Zaskroniec pokonał głowacza białopłetwego (nagranie z 2020 roku)Lasy Państwowe

W ciągu ostatnich 40 lat doszło do wyraźnych zmian w podkrakowskiej populacji zaskrońca zwyczajnego. Z badań wynika, że spadła średnia długość ciała węży, a proporcja płci, gdzie niegdyś przeważały samice, obecnie jest wyrównana - ustalili naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego postanowili sprawdzić, jak w ciągu kilkudziesięciu lat zmieniła się populacja zaskrońca zwyczajnego (Natrix natrix) z okolic Krakowa. Obserwacje prowadzili w stosunkowo mało przekształconych siedliskach w Krakowie i Puszczy Niepołomickiej. Materiałem porównawczym dla zebranych obecnie danych były te zawarte w wydanej w 1974 roku w publikacji autorstwa Włodzimierza Juszczyka "Płazy i gady krajowe"

Naukowcy zaczęli od sprawdzenia, czy i jak zmieniła się wielkość ciała węży. - Wiadomo, że u wielu gatunków zwierząt pod wpływem obecności człowieka w środowisku rozmiar ciała spada - powiedział Stanisław Bury z Instytutu Zoologii i Badań Biomedycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego, jeden z autorów badań, działacz Towarzystwa Herpetologicznego NATRIX.

Wyraźny spadek wielkości ciała zaskrońców

Przyczyny spadku średniej wielkości ciała węży są różne. Pierwsza związana jest z bezpieczeństwem - duże osobniki są łatwiejszą zdobyczą, łatwiej je wypatrzeć, schwytać i zabić. A także tępić, a jak wiadomo, za gadami tymi wielu ludzi nie przepada lub wręcz się ich boi. Kolejnym czynnikiem jest ocieplenie klimatu. - Mały rozmiar ciała pozwala łatwiej i szybciej pozbyć się nadmiaru ciepła z organizmu, przez co jest korzystny w zmieniających się warunkach środowiska - tłumaczył Bury.

Przypuszczenia naukowców potwierdziły się. Analiza wyników pokazała, że w ciągu zaledwie kilku dekad u zaskrońców obu płci doszło do wyraźnego spadku wielkości ciała.

Samice straciły liczebną przewagę

Poza tym okazało się, że obecny stosunek płci jest zrównoważony, podczas gdy 40 lat temu samic było znacznie więcej.

- To prawdopodobnie wypadkowa kilku czynników, z czego najważniejsze są dwa - mówił Bury. - Po pierwsze, na badanym obszarze znacząco wzrósł ruch drogowy i zwiększyła się obecność człowieka, a to czynniki o negatywnym wpływie na przeżywalność węży, głównie tych większych, które są łatwiejszym celem dla ludzi. Samice, które osiągają większe rozmiary, prawdopodobnie częściej padały ofiarą tępienia. Po drugie, populacja płazów, głównego pożywienia zaskrońca, bardzo się zmniejszyła. A niedobór pokarmu zaburza wzrost i może wpłynąć na zmniejszenie ostatecznego rozmiaru osiąganego przez organizmy - dodał.

Zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix)Shutterstock

Samice silniej reagują na zmiany otoczenia

Choć czynniki te działają i na samice, i na samce, to badania wykazały, że samice reagują silniej.

Naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego sprawdzali otoczenie silnie zurbanizowane: krakowski Zakrzówek oraz Kamieniołom Libana. - To ciekawe przyrodniczo miejsca, a przy tym otoczone ruchliwymi ulicami, więc można oczekiwać, że presja miasta jest tu silna - wyjaśniał Bartłomiej Zając z Instytutu Nauk o Środowisku, jeden z autorów badań. W obu lokalizacjach zaobserwowano, że rozmiary ciała samic są porównywalne do wielkości samców, podczas gdy na stanowiskach mniej przekształconych żeńskie osobniki są większe.

- Gdy porównaliśmy populację zaskrońców z Puszczy Niepołomickiej z tymi z Krakowa, okazało się, że wśród miejskich węży w ogóle nie ma dużych, wyrośniętych samic - opowiadał Zając. - A zaskroniec to gatunek z bardzo wyraźnym dymorfizmem (zróżnicowaniem) płciowym. W normalnych warunkach samice są dużo większe, potrafią przekraczać nawet metr długości. Takie okazy widzieliśmy w Puszczy Niepołomickiej, takie żyją w Bieszczadach. Ale w lokalizacjach otoczonych ruchem ulicznym nie było ich wcale - podkreślił.

Zdaniem autorów można to przypisać wyższym kosztom reprodukcyjnym samic. Ograniczony dostęp do zasobów może zmniejszać przeżywalność po złożeniu jaj, wzmożona mobilność związana z poszukiwaniem odpowiednich miejsc do składania jaj dodatkowo zwiększa śmiertelność na drogach, a do tego samice wkładają dużo więcej energii w wyprodukowanie gamet.

Drugi powód jest taki, że w mieście samice nie są w stanie dożyć do bardziej zaawansowanego wieku, a więc i pełnych rozmiarów, ponieważ jako osobniki większe są częściej zabijane przez ludzi.

Mniej pokarmu oznacza mniejsze rozmiary

Trzeci czynnik to zmieniający się klimat. Wielokrotnie potwierdzono, że wyższa temperatura sprzyja mniejszym rozmiarom ciała. Poza tym gorętsze i dłuższe lato przekłada się na mniejszą dostępność pokarmu: płazy chowają się przed upałami, pozostając poza zasięgiem węży, a do tego jest ich ogólnie mniej z powodu wysychania zbiorników wodnych.

- A mniej pokarmu oznacza brak zasobów do budowania tkanek, do wzrostu - opowiadają autorzy badania. - Nasze wnioski są więc dwa: podkrakowskie zaskrońce w ciągu 40 ostatnich lat stały się mniejsze, a presja urbanizacyjna wydaje się szczególnie niekorzystna dla samic - podsumowują.

A czy populacja zaskrońca zwyczajnego ogólnie maleje? - Ponieważ dane Juszczyka nie były wystarczająco precyzyjne, nie możemy ściśle określić zmiany liczebności całej populacji - wyjaśniają naukowcy. - Ale swoje przypuszczenia mamy i są one następujące: populacja zaskrońca na przestrzeni ostatnich 40 lat prawie na pewno zmalała - podkreślają.

Autorka/Autor:anw//rzw

Źródło: PAP, academic.oup.com

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Dwa leje kondensacyjne zaobserwowano w środę po południu w Trzciance w Wielkopolsce. Groźnie wyglądające zalążki trąby powietrznej zostały uchwycone na zdjęciach. W mieście uszkodzone zostały dwa dachy.

Uszkodzone dachy. Leje kondensacyjne w Wielkopolsce

Uszkodzone dachy. Leje kondensacyjne w Wielkopolsce

Źródło:
tvnmeteo.pl, Sieć Obserwatorów Burz, Burzowe Czarnkowsko-Trzcianeckie

W środę masa skał i zmrożonego śniegu zeszła na ewakuowaną wcześniej wioskę Blatten w szwajcarskich Alpach. Przyczyną zejścia lawiniska było oderwanie się ogromnego fragmentu lodowca. Zaginęła jedna osoba.

Ogromna masa skał i lodu pogrzebała alpejską wioskę. "To kompletna katastrofa"

Ogromna masa skał i lodu pogrzebała alpejską wioskę. "To kompletna katastrofa"

Źródło:
PAP, AP News

Pogoda na dziś. Czwartek 29.05 przyniesie wielu regionom kraju deszczową aurę. Lokalnie mogą pojawić się też burze. Termometry pokażą maksymalnie od 16 do 20 stopni.

Pogoda na dziś - czwartek 29.05. Wiele deszczowych miejsc

Pogoda na dziś - czwartek 29.05. Wiele deszczowych miejsc

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał alarmy pierwszego stopnia. Synoptycy ostrzegają przed burzami, a także ulewnym deszczem, który może towarzyszyć wyładowaniom. Sprawdź, gdzie należy zachować ostrożność.

Niebezpiecznie w części kraju. IMGW ostrzega

Niebezpiecznie w części kraju. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

W najbliższym czasie w Polsce nie zabraknie opadów deszczu. Najbardziej intensywnych spodziewamy się w niedzielę, kiedy to pojawią się pierwsze letnie burze. Z każdym dniem będzie coraz cieplej.

Przed nami pierwsze letnie burze. Mogą być gwałtowne

Przed nami pierwsze letnie burze. Mogą być gwałtowne

Źródło:
tvnmeteo.pl

Chińska Agencja Meteorologiczna (CMA) wydała ostrzeżenia przed ulewami i powodziami dla południowych regionów kraju. Według ekspertów w te rejony nadciąga najsilniejsza jak dotąd burza w tym roku.

Szykują się na największą burzę w tym roku

Szykują się na największą burzę w tym roku

Źródło:
Reuters

Co najmniej jeden rok w najbliższych pięciu latach okaże się rekordowo ciepły - wynika z raportu opublikowanego w środę przez Światową Agencję Meteorologiczną (WMO). Prawdopodobieństwo tego, że tak się stanie, eksperci szacują aż na 80 procent.

Meteorolodzy o najbliższych latach. Padnie niepokojący rekord?

Meteorolodzy o najbliższych latach. Padnie niepokojący rekord?

Źródło:
Reuters, WMO

14-letni Benjamin Stong z Iowa City w USA złowił imponującego rozmiarami suma ważącego około 32 kilogramów. Młody wędkarz samodzielnie wyciągnął olbrzymią rybę z rzeki Iowa, spełniając tym samym marzenie wielu miłośników wędkarstwa.

14-latek złowił wielkiego suma. "Mam siostrę w takim rozmiarze"

14-latek złowił wielkiego suma. "Mam siostrę w takim rozmiarze"

Źródło:
tvnmeteo

Polski pasjonat astronomii, Mateusz Kalisz, nagrał moment ponownego wejścia drugiego stopnia Starshipa w ziemską atmosferę. W nocy z wtorku na środę polskiego czasu odbył się dziewiąty lot testowy megarakiety firmy SpaceX. Maszyna poleciała dalej niż podczas poprzednich prób, ale inżynierowie stracili nad nią kontrolę po kilkudziesięciu minutach od startu.

Na własne oczy widział, jak Starship wpada w atmosferę. "Szok"

Na własne oczy widział, jak Starship wpada w atmosferę. "Szok"

Źródło:
AstroLife, Reuters, PAP

Początek czerwca może przynieść wyczekiwany przełom w pogodzie. Według obecnych prognoz w niedzielę na termometrach możemy zobaczyć nawet 27-28 stopni Celsjusza. Jednak zanim to nastąpi, w czwartek i piątek czeka nas lekkie ochłodzenie. O szczegółach opowiadał na antenie TVN24 synoptyk i prezenter pogody Tomasz Wasilewski.

Szansa na przełom. "To już będzie gorąca pogoda"

Szansa na przełom. "To już będzie gorąca pogoda"

Źródło:
tvnmeteo.pl

W pogodzie nareszcie widać zmiany. Dominująca pod koniec maja cyrkulacja zachodnia, przynosząca fronty atmosferyczne i opady deszczu, powoli zmieni się w południową. Co to oznacza dla naszego zakątka Europy?

Upał w prognozach. Już wkrótce może być nawet 30 stopni

Upał w prognozach. Już wkrótce może być nawet 30 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mieszkańcy argentyńskiego miasta Vera walczą ze skutkami potężnej powodzi. Kataklizm wywołały ekstremalne opady deszczu, które doprowadziły do uszkodzenia systemu kanalizacyjnego. Z powodu kryzysu lokalne władze odwołały zajęcia w szkołach.

Małe miasto zalane przez wielką wodę. "Najsmutniejsza noc w historii"

Małe miasto zalane przez wielką wodę. "Najsmutniejsza noc w historii"

Źródło:
La Nacion, Reuters, Cadena3

Starship, statek kosmiczny firmy SpaceX, odbył dziewiątą bezzałogową próbę. Choć megarakieta poleciała dalej niż podczas poprzednich lotów, inżynierowie stracili kontrolę nad statkiem, który "doświadczył nieplanowanego demontażu" podczas ponownego wejścia w atmosferę.

Starship "doświadczył nieplanowanego demontażu"

Starship "doświadczył nieplanowanego demontażu"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

Władze amerykańskiego hrabstwa Clark ostrzegają ludzi i właścicieli czworonogów przed toksycznym zakwitem glonów bentonicznych, które pojawiły się w rzece Kolumbia oraz innych lokalnych ciekach wodnych. Przez nie w październiku ubiegłego roku zmarł pies.

Pies zmarł po kontakcie z toksycznymi glonami

Pies zmarł po kontakcie z toksycznymi glonami

Źródło:
CNN, katu.com, 1011now.com

Mirunga, potocznie nazywana słoniem morskim pojawiła się we wtorek w mieście portowym Gordon's Bay w Republice Południowej Afryki. Niespodziewanego gościa uchwycono na nagraniu.

Słoń morski pojawił się w centrum miasta

Słoń morski pojawił się w centrum miasta

Źródło:
Reuters, Independent Online, news24.com

Brazylijscy terapeuci nauczyli półrocznego jaguara instynktu drapieżnika. Młode zwierzę zostało wykradzione matce przez jednego z mieszkańców stanu Roraima na północy kraju. Zdaniem ekspertów, całkowita terapia będzie czasochłonna i może potrwać nawet dwa lata.

Jaguar na łańcuchu. Powrót do pełni zdrowia może trwać lata

Jaguar na łańcuchu. Powrót do pełni zdrowia może trwać lata

Źródło:
PAP

Bombaj nawiedziły obfite opady deszczu związane z nadejściem monsunu. Doprowadziły do powstania gwałtownej powodzi w ponad 12-milionowym mieście. Ulice zmieniły się w rwące potoki. Zdaniem ekspertów, tak mocno nie padało w tym rejonie od ponad wieku.

Ulice jak rwące potoki, ludzie brodzący w wodzie

Ulice jak rwące potoki, ludzie brodzący w wodzie

Źródło:
CNN, Times of India, Hindustan Times

Start misji Axiom-4 zaplanowany jest na 8 czerwca. Na pokładzie kapsuły Crew Dragon, która poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną, znajdzie się doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski. Polski astronauta opowiedział TVN24+ o tym, jak wyglądają ostatnie przygotowania do lotu na orbitę, jakie momenty najbardziej zapadły mu w pamięć podczas szkolenia, i tym, co usłyszał od legendy amerykańskiej astronautyki.

"Moment, gdy pod moimi stopami będzie właśnie Polska"

"Moment, gdy pod moimi stopami będzie właśnie Polska"

Źródło:
TVN24+

Doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski odbywa kwarantannę przed zbliżającym się lotem na Międzynarodową Stację Kosmiczną. To oznacza, że nie będzie mógł oddać głosu w nadchodzącej drugiej turze wyborów prezydenckich. W rozmowie z Hubertem Kijkiem z TVN24 BiS polski astronauta zachęcił jednak wszystkich do wzięcia udziału w niedzielnym głosowaniu.

Leci w kosmos i mówi, co warto zrobić w tę niedzielę

Leci w kosmos i mówi, co warto zrobić w tę niedzielę

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Mieszkańcy południowo-wschodnich regionów Australii liczą straty po powodzi, jaka nawiedziła ten region w ubiegłym tygodniu. Zdaniem premiera Anthony'ego Albanese, całkowita odbudowa po katastrofie może zająć wiele miesięcy. Wielka woda zalała tysiące posiadłości i odebrała życie co najmniej pięciu osobom.

"To nie jest coś, co zniknie po kilku dniach czy miesiącach"

"To nie jest coś, co zniknie po kilku dniach czy miesiącach"

Źródło:
Reuters

Gwałtowne burze przeszły nad stanem Oklahoma. Jak opisywały lokalne media, zjawiskom towarzyszyły opady gradu o średnicy piłek baseballowych. Miejscami doprowadzały one do wypadków drogowych.

"Grad jak mgła", auta ześlizgiwały się z jezdni

"Grad jak mgła", auta ześlizgiwały się z jezdni

Źródło:
Reuters, News9

Narażenie ciężarnej matki na zanieczyszczone powietrze zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych objawów astmy u jej dzieci - uważają naukowcy. Najnowsze badania przeprowadzone na myszach wykazało, że przebywanie w smogu w trakcie ciąży wpływa na kondycję płuc i układu odpornościowego potomstwa.

Przez ten czynnik astma u dzieci może się nasilać

Przez ten czynnik astma u dzieci może się nasilać

Źródło:
News Medical, Airqualitynews

Po dużo chłodniejszym niż zwykle maju w końcu na dłużej zrobi się ciepło. Jakie jeszcze niespodzianki przyniosą nam nadchodzące dni? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni. Początek czerwca przyniesie zmianę

Pogoda na 16 dni. Początek czerwca przyniesie zmianę

Źródło:
tvnmeteo.pl

Odchody pingwinów mogą hamować proces ocieplania klimatu - uważają naukowcy. Najnowsze badanie wykazało, że zawarty w nich amoniak przyczynia się do powstawania chmur odbijających światło słoneczne. Szczegóły przedstawiono na łamach czasopisma "Communications Earth & Environment".

Odchody pingwinów sojusznikiem w walce z ociepleniem klimatu

Odchody pingwinów sojusznikiem w walce z ociepleniem klimatu

Źródło:
Phys.org

Pomimo stopniowego ocieplenia w części kraju w górach nadal dominują zimowe warunki. Pod koniec maja śnieg zalega nie tylko w wysokich partiach gór. Ratownicy apelują o ostrożność przy wybieraniu się na szlaki.

Zima w Tatrach trzyma się mocno

Zima w Tatrach trzyma się mocno

Źródło:
tvnmeteo.pl

Mrówki kojarzą nam się z pracowitością. Jak się okazało, te małe bezkręgowce są też bardzo pomocne. Naukowcy z Polski zaobserwowali, że skłonność do ratowania u mrówek zależy od ich wieku. Starsze robotnice robią to chętniej niż młodsze - przekazali eksperci.

To jedyne bezkręgowce, które sobie pomagają

To jedyne bezkręgowce, które sobie pomagają

Źródło:
PAP

Reporter24 uchwycił na zdjęciu białego łosia, który wyglądem przypominał mu ducha. - Pierwszy raz widziałem takiego osobnika - powiedział pan Jacek, autor fotografii.

"Wyglądał jak duch". Reporter24 zobaczył białego łosia

"Wyglądał jak duch". Reporter24 zobaczył białego łosia

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Załoga misji Axiom-4 (Ax-4), w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski, rozpoczęła na Florydzie kwarantannę przed lotem na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) - podała firma Axiom Space. Odosobnienie ma zapewnić zdrowie załodze misji i astronautom, którzy już przebywają na orbicie.

Sławosz Uznański-Wiśniewski na kwarantannie przed lotem w kosmos

Sławosz Uznański-Wiśniewski na kwarantannie przed lotem w kosmos

Źródło:
PAP

Trwa erupcja hawajskiego wulkanu Kilauea. Na tle wypływającej z krateru lawy zapozował Konrad Piasecki, dziennikarz TVN24. - Spektakularnie wygląda jego erupcja - powiedział Radosław Mróz, prezenter TVN24, który robił zdjęcie.

Zdjęcie w studiu na tle wulkanu. Trwa erupcja

Zdjęcie w studiu na tle wulkanu. Trwa erupcja

Źródło:
Reuters, TVN24, USGS

Alergia to choroba XXI wieku. Według Światowej Organizacji Alergii (WOA) u 30-40 proc. populacji świata występuje co najmniej jedno ze schorzeń alergicznych. Z kolei Polskie Towarzystwo Alergologiczne (PTA) szacuje, że z alergią zmaga się blisko połowa Polaków. Najczęstszym czynnikiem, który ją wywołuje, są pyłki roślin. Jak radzić sobie z uciążliwymi objawami? 

Kalendarz pylenia - sprawdź, co i kiedy pyli w Polsce. Praktyczne porady dla alergików 

Źródło:
Otrivin