Wystarczyło 10 minut, by na Księżycu powstały ogromne kaniony

Źródło:
sciencealert.com
Start misji Artemis I
Start misji Artemis INASA Twitter
wideo 2/22
Program Artemis - powrót na Księżyc

Vallis Schrodinger i Vallis Planck to kaniony, które znajdują się w okolicach południowego bieguna Księżyca, po stronie, której nie widzimy z Ziemi. Nowe analizy amerykańskich naukowców rzucają więcej światła na możliwe przyczyny ich powstania.

Naukowcy uważają, że rozgryźli zagadkę dwóch ogromnych kanionów na Księżycu. Według wyników najnowszego badania, które ukazało się w czasopiśmie naukowym "Nature Communications", obie dziury w powierzchni naszego naturalnego satelity powstały wskutek potężnego uderzenia, a czas, w jakim się uformowały, mógł być mniejszy niż 10 minut.

Głębokie i bardzo duże formacje

Owe kaniony księżycowe noszą nazwy Vallis Schroedinger i Vallis Planck. Znajdują się po niewidocznej dla nas stronie Księżyca, w pobliżu bieguna południowego. Są ogromne - mają odpowiednio 270 kilometrów długości i 2,7 km głębokości oraz 280 km długości i 3,5 km głębokości. Dla porównania ziemski Wielki Kanion jest dłuższy (446 km), ale też płytszy (1,86 kilometra).

Fragment kanionu Vallis Schrodinger przecinający krater SikorskyNASA (image by Lunar Reconnaissance Orbiter) - JMARS
Umieszczenie kanionów Vallis Schrodinger i Vallis Planck w pobliżu kraterów o takich samych nazwachLunar Chart LPC-1. NASA

Takie wyżłobienia mogą powstawać, gdy ogromne kawały materiału powierzchni zostają wyrzucone w przestrzeń kosmiczną po bardzo silnym uderzeniu. Jednak zespół kierowany przez planetologa Davida Kringa z amerykańskiego Lunar and Planetary Institute chciał upewnić się, czy faktycznie tak było. Eksperci połączyli więc zdjęcia powierzchni Księżyca i wygenerowali mapy, mając na uwadze kierunek, w którym przemieszczały się odłamki Księżyca. Zrekonstruowali wyrzut, a następnie określili, z której strony mogło nadejść uderzenie.

Zespół odkrył, że nie było ono symetryczne. Większość materiału z powierzchni Księżyca rozprzestrzeniła się z dala od bieguna południowego. Uderzenie było bardzo silne - skała, której zawdzięczamy powstanie kraterów, pędziła z prędkością od 0,95 do 1,28 kilometra na sekundę. Zdaniem badaczy, podczas uderzenia wytworzyła się energia około 130 razy większa niż cały światowy arsenał broni jądrowej.

KsiężycPAP/Adam Ziemienowicz

Dalekosiężne plany

Dzięki planowanej na rok 2027 misji Artemis III, która zakłada zbadanie niewidocznej części naszego naturalnego satelity, mamy szansę dowiedzieć się więcej o geologicznej przeszłości Księżyca.

Dokładne miejsce lądowania nie zostało jeszcze ustalone. Modele planistów misji nie wskazują jednak na wybranie lokalizacji, z której uwolnił się materiał po uderzeniu skały, która odpowiada za powstanie kanionów. Oznacza to jednak, że astronauci zyskają dostęp do znacznie starszych próbek.

Powrót na Księżyc Adam Ziemienowicz/PAP

Autorka/Autor:kw

Źródło: sciencealert.com

Źródło zdjęcia głównego: NASA (image by Lunar Reconnaissance Orbiter) - JMARS

Pozostałe wiadomości

Po przejściu przez Polskę chłodnego frontu atmosferycznego, który przyniesie między innymi opady śniegu, zrobi się zimno. Temperatura może nocami spaść lokalnie do -14 stopni. - Będzie to prawdopodobnie ostatni zimowy epizod marca - poinformował synoptyk tvnmeteo.pl Damian Zdonek.

Może nas czekać "ostatni zimowy epizod marca"

Może nas czekać "ostatni zimowy epizod marca"

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW ostrzega przed przymrozkami, które spodziewane są w prawie całym kraju. Obowiązują też alarmy przed oblodzeniem i marznącymi opadami. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna.

Trzy zagrożenia ze strony pogody. Cały kraj objęty alarmami

Trzy zagrożenia ze strony pogody. Cały kraj objęty alarmami

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na niedzielę 16.03. W nocy ściśnie lekki mróz, lokalnie pojawią się opady deszczu ze śniegiem i śniegu. Dzień przyniesie początkowo pogodną aurę, później spodziewany jest stopniowy wzrost zachmurzenia, a także opady.

Pogoda na jutro - niedziela 16.03. Nocą ściśnie mróz, lokalnie pojawią się zimowe opady

Pogoda na jutro - niedziela 16.03. Nocą ściśnie mróz, lokalnie pojawią się zimowe opady

Źródło:
tvnmeteo.pl

Seria tornad przetoczyła się przez środkową i południową część Stanów Zjednoczonych. W wyniku żywiołu zginęło co najmniej 19 osób - podała stacja BBC. Dodała, że bilans ofiar może wzrosnąć.

Seria tornad. Nie żyje kilkanaście osób

Seria tornad. Nie żyje kilkanaście osób

Źródło:
Reuters, BBC

NASA i SpaceX wysłały kapsułę Crew Dragon na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Na jej pokładzie mają wrócić na Ziemię astronauci Barry "Butch" Wilmore i Sunita "Suni" Williams.

Spędzili na stacji dziewięć miesięcy, niedługo wrócą na Ziemię

Spędzili na stacji dziewięć miesięcy, niedługo wrócą na Ziemię

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Sytuacja na północy Włoch jest trudna. Ulewne deszcze doprowadziły do powstania rozległych powodzi i osunięć ziemi w regionach Toskania i Emilia-Romania. Ekipy ratunkowe wciąż próbują dostać się do ludzi uwięzionych w zalanych domach.

Ulice jak potoki błota, ratownicy próbują dotrzeć do uwięzionych ludzi

Ulice jak potoki błota, ratownicy próbują dotrzeć do uwięzionych ludzi

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, BBC, Corriere Fiorentino, meteo.it

W sobotę do części kraju wróciła zima, co widać na zdjęciach, które otrzymaliśmy na Kontakt24. Uwaga: w górach opady śniegu znacznie pogorszyły warunki do wędrówek.

Śnieg w Polsce. W jednym mieście dosypało tyle samo, co na Kasprowym

Śnieg w Polsce. W jednym mieście dosypało tyle samo, co na Kasprowym

Źródło:
PAP, IMGW, Kontakt24

W sobotę do greckiej Attyki dotarł pył znad Sahary. Sprawił, że niebo w Atenach zrobiło się zmętnione. Ponadto widzialność była mocno ograniczona. Eksperci ostrzegają, że podwyższona koncentracja cząsteczek pyłu w powietrzu może szkodzić osobom mającym problemy z układem oddechowym.

Mętne niebo nad Atenami. Dzieje się tak kilkanaście razy w roku     

Mętne niebo nad Atenami. Dzieje się tak kilkanaście razy w roku     

Źródło:
PAP

W Narwiańskim Parku Narodowy jest niezwykle sucho, nie ma rozlewisk, które są charakterystyczne dla tego miejsca o tej porze roku. - Zeszłoroczne ciepłe lato, sucha jesień i bezśnieżna zima doprowadziły do tej sytuacji - mówiła Agnieszka Pruszyńska, specjalistka do spraw ochrony przyrody z Narwiańskiego Parku Narodowego.

Tu powinny być rozlewiska. Narew na nagraniu z drona

Tu powinny być rozlewiska. Narew na nagraniu z drona

Źródło:
TVN24

Amerykańska influencerka opuściła Australię po opublikowaniu w sieci nagrania, na którym podnosi małego wombata. Film wywołał oburzenie wśród obrońców przyrody - widać na nim, jak niewłaściwie trzymany maluch rozpaczliwie woła swoją matkę. Wombaty są chronione w Australii, a zakłócanie ich spokoju to łamanie prawa.

Influencerka zabrała małego wombata od matki. "Kobieta opuściła Australię"

Influencerka zabrała małego wombata od matki. "Kobieta opuściła Australię"

Źródło:
CNN, ABC News, PAP, BBC

Odpady dotarły nawet do najgłębszego punktu Morza Śródziemnego. Podczas wyprawy naukowej do Głębi Calypso uwagę badaczy zwróciły puszki, butelki i worki na śmieci zaściełające dno. To prawdopodobnie jeden z najbardziej zaśmieconych punktów na morskiej mapie Ziemi.

Najgłębszy punkt Morza Śródziemnego skrywa zatrważające "skarby"

Najgłębszy punkt Morza Śródziemnego skrywa zatrważające "skarby"

Źródło:
PAP, Universitat de Barcelona

Pierwszy lot Starshipa na Marsa może odbyć się najwcześniej w 2026 roku - zapowiedział założyciel firmy SpaceX Elon Musk. Załoga statku kosmicznego ma składać się z jednego członka, humanoidalnego robota. Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, rozpoczną się przygotowania do wysłania ludzi na Czerwoną Planetę.

Musk zapowiada lot na Marsa. Podał datę

Musk zapowiada lot na Marsa. Podał datę

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Utrudniona widzialność, problemy z oddychaniem, zwiększone ryzyko pożarowe. Wszystko to pojawiło się wraz z burzą pyłową, do której doszło w okolicach miasta Amarillo w Teksasie. Zjawisko okazało się tak niebezpieczne, że konieczne było wstrzymanie ruchu na jednej z tamtejszych autostrad.

Wiatr przewracał ciężarówki, kłęby pyłu nad autostradą

Wiatr przewracał ciężarówki, kłęby pyłu nad autostradą

Źródło:
Reuters, NBC 5 Dallas-Fort Worth, KFDA

Intensywne opady deszczu, które kilka dni temu pojawiły się na południu Kalifornii, przyczyniły się w czwartek do zejścia lawiny błotnej w okolicach miasta San Jacinto. Masy ziemi zwaliły się na kilka samochodów, w których byli ludzie.

Auta utknęły w masach błota, w środku byli ludzie

Auta utknęły w masach błota, w środku byli ludzie

Źródło:
CBS News

Miasto Pinetown w Republice Południowej Afryki doświadczyło w ostatnim czasie intensywnych opadów deszczu. W piątek znaleziono auto, które dzień wcześniej porwała woda powodziowa. Kierująca pojazdem kobieta nie przeżyła.

Przejeżdżała mostem, jej auto porwała woda. Kobieta nie przeżyła

Przejeżdżała mostem, jej auto porwała woda. Kobieta nie przeżyła

Źródło:
Reuters, witness.co.za

Największa góra lodowa świata A23a utknęła u wybrzeży Georgii Południowej, brytyjskiego terytorium zamorskiego położonego na południu Oceanu Atlantyckiego. Dziennikarze brytyjskiej telewizji Sky News przelecieli nad nią śmigłowcem i uchwycili ją na nagraniu.

Przelecieli nad największą górą lodową świata. Nagranie

Przelecieli nad największą górą lodową świata. Nagranie

Źródło:
BBC, Sky News, British Antarctic Survey

Skąpe opady, które wystąpiły zimą, spowodowały, że w glebie jest duży deficyt wody. To ogromny problem. - Okres wegetacyjny może być trudny - zauważył agrometeorolog Michał Lewicki z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

"Okres wegetacyjny może być trudny"

"Okres wegetacyjny może być trudny"

Źródło:
IMGW, PAP

Pierwszy polski napęd satelitarny już niedługo będzie miał możliwość sprawdzić się na orbicie. BOOSTER, bo tak nazywa się urządzenie, wyprodukowała krakowska firma Liftero. Jak mówią inżynierowie, start misji to zwieńczenie 15 miesięcy ciężkiej pracy.

Pierwszy polski napęd satelitarny rozpoczyna swoją misję

Pierwszy polski napęd satelitarny rozpoczyna swoją misję

Źródło:
TVN24

W niektórych częściach świata można było podziwiać zaćmienie Księżyca. W jego trakcie tarcza naszego naturalnego satelity zrobiła się czerwona.

Zaćmienie Księżyca. Tak wyglądało w różnych częściach świata

Zaćmienie Księżyca. Tak wyglądało w różnych częściach świata

Źródło:
Reuters

Prawie pięciometrowy aligator stanął na drodze dostawczyni jedzenia z Florydy. Zwierzę schowało się na podjeździe domu, do którego zamówiona została pizza. Ostatecznie w dowiezieniu posiłku pomogli.. lokalni funkcjonariusze policji.

Miała dostarczyć pizzę, ale na jej drodze stanął aligator

Miała dostarczyć pizzę, ale na jej drodze stanął aligator

Źródło:
CBS News, ABC News

Zjawisko La Nina słabnie i prawdopodobnie w kwietniu nastąpi przejście do fazy neutralnej ENSO - poinformowało Amerykańskie Centrum Prognozowania Klimatu (Climate Prediction Center). Dodało, że z analizy danych wynika, iż taka sytuacja może utrzymać się na półkuli północnej przez całe lato.

La Nina słabnie, zbliżamy się do neutralnej fazy ENSO

La Nina słabnie, zbliżamy się do neutralnej fazy ENSO

Źródło:
Reuters, NOAA

Potężna burza przetoczyła się w środę przez brazylijskie miasto Sao Paulo. Towarzyszący żywiołowi silny wiatr zniszczył ponad 300 drzew. Zaledwie kilkanaście godzin wcześniej Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (ONZ FAO) przyznała tej metropolii światową nagrodę jako "miastu najbardziej dbającemu o drzewostan i zieleń miejską".

Burza zniszczyła 340 drzew. Chwilę wcześniej miasto nagrodzono za troskę o zieleń

Burza zniszczyła 340 drzew. Chwilę wcześniej miasto nagrodzono za troskę o zieleń

Źródło:
PAP, gazetasp.com.br

Południowe regiony Hiszpanii walczą z falą powodzi spowodowanych intensywnymi opadami deszczu. Utrzymujące się ulewy przyniosły burze Jana oraz Konrad. W niektórych regionach trwa ewakuacja ludności.

Pada od kilku dni. Odwołują zajęcia w szkołach, ewakuują ludzi

Pada od kilku dni. Odwołują zajęcia w szkołach, ewakuują ludzi

Źródło:
La Razon, El Dia de Cordoba, 20 minutos, AEMET

Na terenie jednej ze szkół w australijskim mieście Biloela przez 20 lat znajdował się kamień z charakterystycznymi wgłębieniami. Przez cały ten czas zachodzono w głowę, czym są te dziwne ślady, ale nikt nie zapytał o to naukowców. Dopiero niedawno okazało się, że należą do dinozaurów, które żyły w tym miejscu setki milionów lat temu.

Głaz z odciskami dinozaurów na terenie szkoły. "Szczęka mi opadła"

Głaz z odciskami dinozaurów na terenie szkoły. "Szczęka mi opadła"

Źródło:
AFP, University of Queensland

O wielkim szczęściu może mówić jeden ze snowboardzistów zjeżdżających ze zbocza Góry Waszyngtona w amerykańskim stanie New Hampshire. W trakcie jego przejazdu powstała lawina, która o mały włos nie przysypała mężczyzny. Całe zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

Zjeżdżał ze zbocza góry, za nim pędziła lawina. Nagranie

Zjeżdżał ze zbocza góry, za nim pędziła lawina. Nagranie

Źródło:
CBS, MWOBS, CNN

Międzynarodowa Unia Astronomiczna uznała kolejne 128 skał krążących wokół Saturna za jego naturalne satelity. Oznacza to, że planeta zajmuje pierwsze miejsce w wyścigu w posiadaniu największej liczby księżyców w Układzie Słonecznym, czyli 274. Nowo odkryte obiekty to niewielkie i nieregularne skały, krążące w tak zwanej grupie nordyckiej.

Saturnowi "przybyło" 128 nowych księżyców

Saturnowi "przybyło" 128 nowych księżyców

Źródło:
ScienceAlert

Niedźwiedź brunatny Boki, który kilka miesięcy temu przeszedł pionierską operację mózgu, wybudził się ze snu zimowego. Zdaniem lekarzy wyjście z tego stanu było jednym z najważniejszych etapów w jego powrocie do zdrowia. W ubiegłym roku u zwierzęcia zdiagnozowano wodogłowie.

Niedźwiedź wybudził się po pionierskiej operacji mózgu

Niedźwiedź wybudził się po pionierskiej operacji mózgu

Źródło:
Sky News, ENEX

Naukowcy odkryli źródło tajemniczych sygnałów z kosmosu, które równo co dwie godziny docierają do Ziemi. Emituje je system dwóch wirujących dookoła siebie gwiazd, w tym jednej martwej. Biały karzeł i czerwony karzeł znajdują się tak blisko, że powoduje to nietypowe oddziaływania między nimi.

Do Ziemi co dwie godziny dociera sygnał. Wiadomo już, skąd pochodzi

Do Ziemi co dwie godziny dociera sygnał. Wiadomo już, skąd pochodzi

Źródło:
NOVA

Trzęsienie ziemi nawiedziło w czwartek włoską prowincję Neapol. Miało magnitudę 4,4. Zamknięto część szkół, odnotowano utrudnienia w ruchu drogowym.

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Mieszkańcy Neapolu spędzili noc na ulicy

Trzęsienie ziemi we Włoszech. Mieszkańcy Neapolu spędzili noc na ulicy

Źródło:
rainews.it, USGS

Międzynarodowy zespół naukowców odkrył geny, które skłaniają do przejadania się i predysponują do otyłości zarówno niektórych ludzi, jak i labradory retrievery.

Ludzie i labradory mogą tyć przez te same geny

Ludzie i labradory mogą tyć przez te same geny

Źródło:
PAP, BBC