"Śródlądowe tsunami" zagrażają milionom ludzi. Winny jest nadmiar wody z topniejących lodowców

Źródło:
CNN, nature.com, nsidc.org, tvnmeteo.pl
"Kocioł, w którym gotowana jest pogoda dla Europy" gwałtownie się zmienia
"Kocioł, w którym gotowana jest pogoda dla Europy" gwałtownie się zmieniaTVN24
wideo 2/17
Lód i lodowce

Nagłe powodzie z jezior lodowcowych zagrażają 15 milionom ludzi na całym świecie - ostrzegają naukowcy. Groźba pojawia się, gdy w takim jeziorze w wyniku topienia się lodowca zbierze się zbyt dużo wody. Na skutek zmian klimatu i rosnącej globalnej temperatury na świecie dzieje się to coraz częściej.

Lodowce na całym świecie topnieją w zatrważającym tempie. To jedna z najbardziej widocznych oznak kryzysu klimatycznego. Według badań amerykańskiego Carnegie Mellon University, których wyniki opublikowano w styczniu, lodowce tracą znacznie więcej lodu i bardziej przyczyniają się do wzrostu poziomu mórz na świecie niż dotychczas sądzono. W efekcie połowa lodowców na Ziemi może zniknąć do końca stulecia, nawet jeżeli osiągnięte zostaną ambitne cele w walce ze zmianami klimatu i wzrostem globalnej temperatury, w tym odejście od paliw kopalnych - ostrzegają naukowcy. 

Z raportu UNESCO wynika, że niektórych spośród najsłynniejszych lodowców na świecie, między innymi we włoskich Dolomitach, w amerykańskich parkach narodowych Yosemite i Yellowstone oraz na górze Kilimandżaro w Tanzanii, może zabraknąć w ciągu najbliższych 30 lat.

Jeziora lodowcowe - jak powstaje zagrożenie

Topniejące lodowce pozostawiają po sobie ogromne zbiorniki wody, która wypełnia powstałe zagłębienia terenu, tworząc tak zwane jeziora lodowcowe, inaczej glacjalne.

Wraz z topnieniem kolejnych fragmentów lodowców poziom takich jezior się podnosi, a to oznacza rosnące niebezpieczeństwo dla pobliskich obszarów zamieszkanych. Jeżeli wody w takim jeziorze jest zbyt dużo, w pewnym momencie może zostać ona uwolniona, a jej nadmiar razem ze skałami może spłynąć w dół, doprowadzając do nagłych, potężnych powodzi. Takie zjawisko nazywane jest w języku angielskim terminem Glacial Lake OutBurst Floods (GLOF), co można przetłumaczyć jako wybuch powodzi z jeziora lodowcowego.

Czytaj też: Kolejną pandemię spowodują topniejące lodowce? Naukowcy mają niepokojące informacje

15 milionów ludzi zagrożonych "wybuchowymi" powodziami

Według badań naukowców z Uniwersytetu w Newcastle, opublikowanych na łamach czasopisma "Nature Communications", zagrożonych takimi zdarzeniami jest na całym globie 15 milionów ludzi, którzy mieszkają w promieniu 50 kilometrów od jezior lodowcowych. Ponad połowa z nich żyje w czterech krajach - Indiach, Pakistanie, Peru i Chinach.

Jak wskazano w artykule, najbardziej narażony jest obszar wysokogórski obejmujący część Chin, Afganistanu, Nepalu, Indii, Pakistanu, Bhutanu, Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu i Tadżykistanu. To region z największą ilością śniegu i lodu lodowcowego poza polarnymi obszarami kuli ziemskiej. Zamieszkujący go ludzie żyją najbliżej jezior lodowcowych, przy czym około miliona - w odległości do 10 km od nich.

To pierwsze badanie, w którym oszacowano, jak duża populacja w skali globalnej może odczuć skutki pękania jezior lodowcowych.

Jezioro lodowcowe w BhutanieShutterstock

Zagrożone społeczności

W Pakistanie lodowce są liczniejsze niż gdziekolwiek na świecie, wyłączając z tego regiony polarne. Tylko w zeszłym roku w zajętym przez Pakistan rejonie Gilgit-Baltistan w Kaszmirze doszło do co najmniej 16 przypadków GLOF. W poprzednich latach notowano po pięć lub sześć takich zdarzeń rocznie - zwracają uwagę specjaliści.

Autorzy badania podkreślili, że zjawiska te są równie prawdopodobne w rejonie Andów w Ameryce Południowej. Zauważyli, że w ciągu ostatnich dwóch dekad lodowce w Andach szybko topniały w wyniku negatywnych zmian klimatycznych, tworząc ogromne jeziora i zwiększając zagrożenie powodziami.

Jak stwierdził Tom Robinson, współautor badań z Uniwersytetu Canterbury w Nowej Zelandii, powodzie wywołane topnieniem lodowców w górach Ameryki Północnej oraz w Alpach - nawet, jeżeli jest duże ryzyko ich wystąpienia - wiążą się ze statystycznie mniejszym zagrożeniem, ponieważ obszary w pobliżu tamtejszych lodowców są słabiej zaludnione.

Tamy lodowcowe puszczają

Robinson określił zjawisko GLOF jako "śródlądowe tsunami" i porównał je do nagłego zawalenia się tamy. - Tamy lodowcowe nie różnią się od tam zbudowanych przez ludzi - wyjaśniał w rozmowie z CNN.

Topnienie lodowców Arktyki PAP/Adam Ziemienowicz

Do tego typu powodzi dochodzi zwykle nieoczekiwanie. Poprzednie spowodowały śmierć tysięcy ludzi i poważne zniszczenia. Kordyliera Biała, łańcuch górski w Peru, to jeden z punktów zapalnych dla takich zjawisk. Od 1941 r. w tamtym rejonie doszło do ponad 30 katastrof związanych z lodowcem - od lawin po GLOF - które pochłonęły ponad 15 tysięcy ofiar. 

Autorka/Autor:ps//rzw

Źródło: CNN, nature.com, nsidc.org, tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: Yeshey Lotay/Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Najbliższe dni przyniosą ocieplenie. Na termometrach zobaczymy ponad 20 stopni Celsjusza. W drugiej części tygodnia Polska znajdzie się blisko centrum byłego huraganu Kirk. W czwartek zagrożeniem stanie się silny wiatr, osiągający prędkość w porywach nawet do 100 kilometrów na godzinę. Na Bałtyku prognozowany jest sztorm.

Kirk w drodze do Europy. Jak wpłynie na pogodę w Polsce

Kirk w drodze do Europy. Jak wpłynie na pogodę w Polsce

Źródło:
tvnmeteo.pl

Naukowcy przestrzegają przed uprawą roślin na glebach dotkniętych przez powódź. Masy wody płynące z dużą prędkością mogą prowadzić do wymieszenia się podłoża z osadami dennymi zawartymi w korycie rzek, które mogą zawierać niebezpieczne dla zdrowia zanieczyszczenia.

"To tykająca bomba z opóźnionym zapłonem"

"To tykająca bomba z opóźnionym zapłonem"

Źródło:
PAP

IMGW ostrzega na południu kraju przed silnym wiatrem, który w porywach może rozpędzać się do 85 kilometrów na godzinę. W kolejnych dniach również ma mocno wiać.

Silny wiatr w części kraju. IMGW ostrzega

Silny wiatr w części kraju. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Kanadyjskie władze odpowiedzialne za opiekę zdrowotną poinformowały o śmierci dziecka z powodu wścieklizny. To pierwszy przypadek tej choroby zakaźnej u człowieka w prowincji Ontario od 1967 roku - podkreślił lekarz cytowany przez lokalne media. W Polsce rocznie notowanych jest ok. 8-10 tys. przypadków pogryzienia ludzi przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę. - Odnoszę wrażenie, że zapomnieliśmy o tej chorobie, a zagrożenie cały czas jest realne - podkreślała lubelska konsultant ds. chorób zakaźnych dr n. med. Grażyna Semczuk.

Rodzina "obudziła się z nietoperzem w pokoju". Nie żyje dziecko

Rodzina "obudziła się z nietoperzem w pokoju". Nie żyje dziecko

Źródło:
CBC, PAP

74-latek z Kolorado został poważnie raniony przez niedźwiedzicę, która wraz z trojgiem młodych weszła do jego domu. Mężczyzna przeżył, ale cała czwórka zwierząt musiała zostać zabita.

Cztery niedźwiedzie weszły do ich domu, 74-latek poważnie ranny

Cztery niedźwiedzie weszły do ich domu, 74-latek poważnie ranny

Źródło:
ABC News, tvn24.pl

Chwilę przed godziną 17 w poniedziałek z kosmodromu Centrum Kosmicznego Johna F. Kennedy'ego na Florydzie wystartowała rakieta Falcon 9 z wyjątkową sondą na pokładzie. Misja Hera, organizowana przez Europejską Agencję Kosmiczną, ma dokładnie zbadać skutki pierwszego w historii testu obrony planetarnej Ziemi.

Hera poleciała zbadać skutki pierwszego testu obrony planetarnej Ziemi

Hera poleciała zbadać skutki pierwszego testu obrony planetarnej Ziemi

Źródło:
SpaceX, BBC, National Geographic

Burza tropikalna Milton przybrała na sile i stała się huraganem pierwszej kategorii w pięciostopniowej, rosnącej skali Saffira-Simpsona. Żywioł zmierza w kierunku Zatoki Tampa na Florydzie. Wywołuje to niepokój w tym stanie i okolicznych regionach, które wciąż odczuwają skutki zniszczeń związane z poprzednim huraganem Helene. Władze zarządziły od poniedziałku nakaz obowiązkowej ewakuacji.

Nadciąga kolejny huragan. "Zachęcam do ewakuacji"

Nadciąga kolejny huragan. "Zachęcam do ewakuacji"

Źródło:
PAP, NHC

Za kilka dni w Polsce będzie ponad 20 stopni, a to za sprawą atlantyckiego huraganu Kirk. Jak długo utrzyma się ciepła aura? Sprawdź długoterminową prognozę pogody, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: będzie ponad 20 stopni. Jak długo?

Pogoda na 16 dni: będzie ponad 20 stopni. Jak długo?

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Tatrach panują trudne warunki, szlaki są oblodzone i łatwo się poślizgnąć. W weekend przeprowadzono dwie akcje ratunkowe. - Partie wysokogórskie warto odpuścić, bo jest naprawdę niebezpiecznie - powiedział Marcin Strączek-Helios z Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Akcje ratunkowe w Tatrach. "Jest naprawdę niebezpiecznie"

Akcje ratunkowe w Tatrach. "Jest naprawdę niebezpiecznie"

Źródło:
TOPR, TPN, TVN24

Tempo wysychania rzek na całym świecie w 2023 roku było największe od ponad 30 lat - wynika z raportu opracowanego przez Światową Organizację Meteorologiczną (WMO). Zdaniem ekspertów złożyło się na to kilka czynników, jak na przykład to, że ubiegły rok był najcieplejszym w historii pomiarów, a także zmiana wzorca pogodowego z El Nino na La Nino.

Rzeki wysychają najszybciej od ponad 30 lat

Rzeki wysychają najszybciej od ponad 30 lat

Źródło:
The Guardian, WMO

W nadchodzących dniach warto spojrzeć w niebo - przed nami deszcz meteorów, zwanych Drakonidami. Podczas maksimum takiego roju może pojawić się około 10 meteorów na godzinę.

Przed nami noc spadających gwiazd. Kiedy podziwiać Drakonidy?

Przed nami noc spadających gwiazd. Kiedy podziwiać Drakonidy?

Źródło:
livescience.com

Powodzie nawiedziły w ostatnich dniach Bałkany. Za skalę zniszczeń odpowiadają nadmierne wycinanie lasów, betonizacja oraz budowa osiedli na nieodpowiednich obszarach - ocenił w niedzielnej rozmowie z chorwacką telewizją N1 profesor Nino Krvavica z Wydziału Hydrotechniki Uniwersytetu w Rijece.

Wycinanie lasów, betonizacja. Dlaczego powodzie są tak niszczycielskie

Wycinanie lasów, betonizacja. Dlaczego powodzie są tak niszczycielskie

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś. W poniedziałek 7.10 będzie pochmurno z rozpogodzeniami. W całym kraju odczujemy komfort termiczny, a warunki biometeorologiczne będą neutralne.

Pogoda na dziś - poniedziałek, 7.10. Słońce może wyjrzeć zza chmur

Pogoda na dziś - poniedziałek, 7.10. Słońce może wyjrzeć zza chmur

Źródło:
tvnmeteo.pl

W dotkniętej przez powodzie Bośni i Hercegowinie trwają poszukiwania zaginionych osób. Największe zniszczenia odnotowano w miejscowości Jablanica. Tam woda wyrzuciła w stronę zabudowań kilka tysięcy ton kamieni z pobliskiego kamieniołomu. W związku z prośbą o pomoc wystosowaną przez Bośnię i Hercegowinę, Polska jest gotowa wysłać grupę poszukiwawczo-ratowniczą MUSAR .

Ratownicy przekopują gruzy w poszukiwaniu ocalałych. Polscy strażacy oferują pomoc

Ratownicy przekopują gruzy w poszukiwaniu ocalałych. Polscy strażacy oferują pomoc

Źródło:
Reuters, PAP, BBC

Od piątku w zachodniej Grecji mocno pada. Ulewy spowodowały podtopienia i liczne szkody. Jedna osoba zginęła. Front, który przyniósł obfite opady deszczu, przesuwa się na wschód i powoli słabnie - podkreślili w niedzielę meteorolodzy.

Woda porwała ochroniarza wraz z budką strażniczą. Nie żyje 52-latek

Woda porwała ochroniarza wraz z budką strażniczą. Nie żyje 52-latek

Źródło:
PAP, neoskosmos.com

Jaszczurka Gekko gecko, należąca do rodziny gekonowatych, wykrywa wibracje o niskiej częstotliwości za pomocą woreczka (części ucha wewnętrznego). Według badaczy z University of Maryland, pełni on odrębną, ale uzupełniającą funkcję w stosunku do zwykłego układu słuchowego tych gadów.

Odkryto "szósty zmysł" u jaszczurek. Za co jest odpowiedzialny

Odkryto "szósty zmysł" u jaszczurek. Za co jest odpowiedzialny

Źródło:
phys.org

- Grzyby są znacznie bliżej spokrewnione ze zwierzętami niż z roślinami. Grzyby i zwierzęta mają wspólnego przodka, który wyglądał zapewne jak ameba, był pełzakiem, a rośliny są bardzo, bardzo daleko od niego - powiedziała doktor habilitowana Marta Wrzosek, wykładowczyni na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dlatego, podobnie jak zwierzęta, grzyby się poruszają, porozumiewają i uprawiają seks.

Grzyby rozmawiają ze sobą i uprawiają seks

Grzyby rozmawiają ze sobą i uprawiają seks

Źródło:
PAP

Jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, w czwartek 10 października sonda Europa Clipper wybierze się w długą podróż do Europy - księżyca Jowisza. Zostanie wystrzelona na pokładzie rakiety SpaceX Falcon Heavy z Centrum Kosmicznego im. Kennedy'ego na Florydzie.

Żeby dotrzeć do Europy, musi pokonać miliardy kilometrów

Żeby dotrzeć do Europy, musi pokonać miliardy kilometrów

Źródło:
PAP, NASA

Na północy Peru odkryto kości 43 dzieci, które kilkaset lat temu zostały prawdopodobnie złożone w ofierze bogom - podały peruwiańskie media.

Kości ponad 40 dzieci odnalezione w Peru

Kości ponad 40 dzieci odnalezione w Peru

Źródło:
PAP

Niedźwiedź zaatakował zbierającego grzyby mężczyznę na Słowacji. 63-latek poniósł śmierć - poinformowała w sobotę policja. Do zdarzenia doszło w lesie w okolicach Liptowskiego Mikułasza.

Zbierał grzyby, gdy zaatakował go niedźwiedź. Nie żyje 63-latek

Zbierał grzyby, gdy zaatakował go niedźwiedź. Nie żyje 63-latek

Źródło:
PAP, topky.sk, RDLP

Dziesięć lat temu na pokrytej wieloletnią zmarzliną Syberii pojawiły się tajemnicze kratery. Powstały w wyniku gigantycznych eksplozji. Naukowcy od dawna zastanawiali się, dlaczego takie kratery występują tylko w tym regionie. Wreszcie brytyjskim i hiszpańskim badaczom udało się rozwikłać zagadkę.

Eksplodujące kratery na Syberii. Rozwikłano ich zagadkę

Eksplodujące kratery na Syberii. Rozwikłano ich zagadkę

Źródło:
livescience.com

W tym roku powodzie dotknęły 4,4 mln mieszkańców Afryki Zachodniej i Środkowej - donosi Organizacja Narodów Zjednoczonych. Z ich powodu zginęło co najmniej tysiąc osób. Przedłużająca się pora deszczowa spowodowała też w tej części kontynentu wzrost zachorowań na malarię.

Dwa miesiące i tylko pięć dni bez deszczu. Potworne konsekwencje przedłużającej się pory deszczowej

Dwa miesiące i tylko pięć dni bez deszczu. Potworne konsekwencje przedłużającej się pory deszczowej

Źródło:
PAP, ONZ

W czwartek do Tajwanu dotarł tajfun Krathon. Liczba ofiar śmiertelnych wzrosła do czterech, a około 700 osób zostało rannych. 20 tysięcy domów na wyspie wciąż nie ma prądu. W wyniku ulewnych opadów deszczu powstały osunięcia ziemi.

"Dziwna burza" zabiła cztery osoby

"Dziwna burza" zabiła cztery osoby

Źródło:
PAP, AFP

Trzęsienie ziemi zarejestrowano w niedzielę rano miejscowego czasu w pobliżu Wellington, stolicy Nowej Zelandii - poinformowała rządowa instytucja monitorująca aktywność sejsmiczną GeoNet. Dodała, że miało magnitudę 5,7.

Trzęsienie ziemi w pobliżu stolicy Nowej Zelandii

Trzęsienie ziemi w pobliżu stolicy Nowej Zelandii

Źródło:
Reuters, USGS

Podczas grzybobrania warto pamiętać o pewnych zasadach, które pozwolą nam bezpiecznie wrócić do domu z koszem smakowitych leśnych skarbów. Co zrobić, jeśli nie znamy jakiegoś grzyba, jak się ubrać do lasu i w nim nie zgubić?

"Starajmy się nie popaść w amok grzybobrania"

"Starajmy się nie popaść w amok grzybobrania"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Zooplankton, czyli niewielkie organizmy zwierzęce zamieszkujące wodne ekosystemy, odżywia się bakteriami. Dlatego amerykańscy badacze chcieli go wykorzystać do walki z bakteriami kałowymi występującymi w wodach słodkich i słonych. Okazało się jednak, że bakterie kałowe nie "smakują" zooplanktonowi.

Zooplankton żywi się bakteriami, ale tych kałowych nie tknie

Zooplankton żywi się bakteriami, ale tych kałowych nie tknie

Źródło:
PAP, journals.asm.org

Półwysep Antarktyczny w ciągu ostatnich blisko 40 lat zazielenił się w dramatycznym tempie - donoszą brytyjscy naukowcy po przeanalizowaniu danych satelitarnych. Tylko w latach 2016-2021 proces ten przyspieszył o ponad 30 procent. Badacze zwracają też uwagę na pilną potrzebę głębszego zbadania tego problemu.

Mapy satelitarne pokazują, jak zazielenia się Antarktyda. "Poważne obawy"

Mapy satelitarne pokazują, jak zazielenia się Antarktyda. "Poważne obawy"

Źródło:
University of Exeter, tvnmeteo.pl

Na terenach na południu kraju wciąż usuwane są skutki wrześniowej powodzi. Kataklizm spowodował wiele szkód - czyha tam wiele zagrożeń, także dla naszego zdrowia. Dotyczy to również grzybów. Dlaczego nie powinniśmy ich tam zbierać? Tłumaczyła mykolog doktor habilitowana Marta Wrzosek.

"Szczególnie unikajmy tych miejsc". Gdzie nie zbierać grzybów

"Szczególnie unikajmy tych miejsc". Gdzie nie zbierać grzybów

Źródło:
PAP

Policja z miasta Sterling Heights nieopodal Detroit otrzymała nietypowe wezwanie od pewnej kobiety. Pod jej samochodem znajdował się ponadmetrowy aligator. Zdaniem funkcjonariuszy, gad był trzymany nielegalnie jako zwierzę domowe.

"Wszyscy mówili mi: pod twoim samochodem jest aligator"

"Wszyscy mówili mi: pod twoim samochodem jest aligator"

Źródło:
PAP, UPI, The Detroit News

Schronisko dla słoni, które położone jest w pobliżu miasta Chiang Mai w północnej Tajlandii, zostało całkowicie zalane przez wody powodziowe. Pracownikom rezerwatu udało się uratować większość zwierząt, ale niektóre z nich zostały porwane przez żywioł. Według władz Elephant Nature Park, to najgorsza powódź w historii tego regionu.

"To największa ewakuacja, jaką kiedykolwiek przeprowadziliśmy"

"To największa ewakuacja, jaką kiedykolwiek przeprowadziliśmy"

Źródło:
Reuters, Elephant Nature Park, CNN