Rzeki i mikroplastik. "Najbardziej podatne na fragmentację będą obiekty o bardzo dużej powierzchni i małej masie"

Źródło:
PAP
Kawałki plastiku w przewodach pokarmowych ryb
Kawałki plastiku w przewodach pokarmowych rybtvn24
wideo 2/20
Plastik

Według najnowszych badań, to właśnie w rzekach powstają największe ilości mikroplastiku. - Dopóki widzimy śmieci - to możemy je wyciągnąć z rzeki w miarę tanio i łatwo. Kiedy już zamienią się w mikroplastik, to potencjał do usunięcia tego ze środowiska drastycznie spada - skomentował jeden z autorów pracy dr Maciej Liro z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

Model przemiany plastikowych śmieci wrzucanych do rzek w toksyczny mikroplastik pokazuje, że to jednorazowe naczynia z polistyrenu, fragmenty styropianu i kawałki folii rozpadną się najszybciej. Tempo powstawania mikroplastiku zależy też od klimatu, energii przepływu wody czy obecności roślin.

Fragmentację obecnych w rzece plastikowych śmieci i powstawanie z nich mikroplastiku, opracowali w formie modelu dr Maciej Liro z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i doktorantka Anna Zielonka z Instytutu Geografii i Gospodarki przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz dr Tim H.M. van Emmerik z Uniwersytetu w Wageningen w Holandii - światowy ekspert w dziedzinie zanieczyszczenia rzek makroplastikiem.

Typ plastiku, jego kształt i powierzchnia

Naukowcy analizowali wyniki eksperymentów opisywanych w literaturze. W publikacji pt. "Fragmentacja makroplastiku w rzekach" ustalili, kiedy rzeki są najwydajniejszymi fabrykami toksycznych mikrocząstek.

- Na powstawanie mikroplastiku w rzece wpływają czynniki wewnętrzne i zewnętrzne. Te pierwsze wynikają z kształtu i typu plastiku z którego zbudowany jest makroplastik, który wpada do rzeki. Drugie zależą od tego, w jaki sposób płynie rzeka, w jakim jest klimacie i jak wygląda jej koryto - tłumaczył dr Liro.

W mikroplastik najszybciej zamieniają się śmieci zbudowane z różnego typu polistyrenu, czyli na przykład tacki używane do jedzenia, białe widelce i kubki oraz kawałki styropianu. Niestety, są to śmieci dość często występujące w terenie nadrzecznym.

Liczy się nie tylko typ polimeru, ale i kształt plastikowego odpadu. - Istotny jest stosunek jego powierzchni do masy. Najbardziej podatne na fragmentację będą obiekty o bardzo dużej powierzchni i małej masie, czyli na przykład kawałki folii - tłumaczył Liro.

Wpływ wody

Energia przepływu wody, głębokość rzeki oraz przeszkody występujące w korycie wpływają na intensywność interakcji mechanicznych śmieci z wodą i dnem rzeki. Na kruszenie się i rozdrabnianie makroplastiku na mniejsze fragmenty wpływa też typ i głębokość rzeki.

- W rzekach stale płynących, a takich jest w Polsce najwięcej, bodźce powodujące fragmentację występują cały czas, z mniejszym lub większym natężeniem w skali roku. Podczas powodzi, kiedy energia przepływu jest kilkaset, a nawet kilka tysięcy razy wyższa, plastik będzie ulegał szybszej fragmentacji mechanicznej - wyjaśnił ekspert.

Trochę inaczej fragmentacja makroplastiku będzie przebiegać w rzekach płynących okresowo. Tutaj cała strefa koryta może sprzyjać zarówno fragmentacji mechanicznej, wywołanej przepływem wody i rumowiska, jak i biochemicznej wywołanej m.in. przez promieniowanie UV.

Dr Liro dodał, że hydromorfologia rzeki zmienia się z odcinka na odcinek. Czyli nie tylko rzeka rzece nierówna, ale także odcinek rzeki odcinkowi. Nieporośnięte brzegi koryt rzecznych, w związku z dostępnością promieniowania UV i tlenu stwarzają korzystne warunki do fragmentacji biochemicznej. Zwarta pokrywa roślinna może ograniczać dopływ promieniowania ultrafioletowego (światła), wtedy w rzece powstaje mniej mikroplastiku.

- W tej pracy po raz pierwszy zwróciliśmy uwagę na dwie rzeczy. Po pierwsze, jeśli chodzi o fragmentacje to plastik plastikowy nierówny. To znaczy, że różne śmieci plastikowe mogą powodować powstawanie drastycznie różnej ilości makroplastiku w rzece. Po drugie, że typ rzeki jest niezwykle ważną zmienną modyfikującą tempo tego procesu. Mając te podstawy teoretyczne możemy teraz z dużo większą precyzją formułować szczegółowe hipotezy dla eksperymentów terenowych. Te z kolei pokażą ilościowo - o ile na przykład kształt markoplastiku lub typ polimeru z którego jest zbudowany będzie zwiększał lub zmniejszał tempo powstawania mikroplastiku w konkretnej rzece - podsumował dr Liro.

Niczym ślad węglowy

Gdy naukowcy określą już, ile mikroplastiku powstaje z określonego typu śmiecia, wówczas będą mogli oszacować ślad mikroplastikowy, analogicznie do śladu węglowego.

- Taka informacja, uzyskana w eksperymentach terenowych mogłaby na przykład zostać umieszczona na produktach - choćby na woreczku foliowym w formie: "jeśli wrzucisz tą torbę do rzeki, wytworzy ona 100 tysięcy drobinek mikroplastiku, które będą krążyły przez wiele lat w środowisku" - zaproponował naukowiec.

Większość mikroplastiku w rzekach powstaje z makroplastiku, który widać gołym okiem. - Dopóki widzimy śmieci - to możemy je wyciągnąć z rzeki w miarę tanio i łatwo. Kiedy już zamienią się w mikroplastik, to potencjał do usunięcia tego ze środowiska drastycznie spada, za to rośnie koszt - podsumował, rekomendując działania zmierzające do oczyszczania rzek.

Autorka/Autor:kw

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: 498456966/Adobe Stock

Pozostałe wiadomości

Po dwóch dniach upałów nadciąga chwilowe ochłodzenie - temperatura spadnie nawet o kilkanaście stopni. Wysokie wartości na termometrach wrócą jednak w weekend. Jak długo z nami zostaną? Sprawdź, co przyniesie nadchodzący czas w pogodzie.

Czeka nas szok termiczny

Czeka nas szok termiczny

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. W piątek 4.07 temperatura nie przekroczy 25 stopni Celsjusza. W części kraju popada słaby deszcz, możliwe są także burze. Warunki biometeo przeważnie będą neutralne.

Pogoda na dziś - piątek 4.07. W części kraju możliwe są burze

Pogoda na dziś - piątek 4.07. W części kraju możliwe są burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał ostrzeżenia meteorologiczne. W nocy w części Polski prognozowane są burze. W kilku województwach obowiązują żółte alarmy.

Uwaga, tutaj w nocy możliwe są burze. IMGW ostrzega

Uwaga, tutaj w nocy możliwe są burze. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Na greckiej Krecie trwa walka z pożarem. W akcji gaśniczej biorą udział setki strażaków, a także samoloty i śmigłowce gaśnicze. Ewakuowano kilka tysięcy turystów. W mieście Jerapetra i jego okolicach wprowadzono stan wyjątkowy. Ogień pojawił się też w okolicy Aten, tymczasowo zamknięto jedną z tamtejszych dróg.

Pożar na Krecie i w pobliżu Aten. "Dym jest zbyt gęsty"

Pożar na Krecie i w pobliżu Aten. "Dym jest zbyt gęsty"

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, ekriti.gr, documentonews.gr, greekreporter, ekathimerini.com, PAP

W południowej i zachodniej Turcji trwa walka z pożarami. Szczególnie trudna sytuacja jest w Izmirze, gdzie w wyniku żywiołu odnotowano kolejną ofiarę śmiertelną. Z ogniem walczy kilkaset strażaków.

Kolejna ofiara śmiertelna pożarów w Turcji

Kolejna ofiara śmiertelna pożarów w Turcji

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, hispanatolia.com, Polish Consulate in Instanbul, milliyet.com.tr, hurriyet.com.tr, PAP

Na słynnej górskiej drodze Transfogaraskiej w rumuńskich Karpatach niedźwiedź zaatakował motocyklistę, doprowadzając do jego śmierci. Ciało mężczyzny znaleziono w 60-metrowej przepaści po ponad godzinie akcji poszukiwawczej.

Atak niedźwiedzia w Rumunii. Nie żyje motocyklista

Atak niedźwiedzia w Rumunii. Nie żyje motocyklista

Źródło:
Reuters, Știrile Pro TV, tvnmeteo.pl

Dolinę Las Vegas w Nevadzie nawiedziły silne podmuchy wiatru, które wywołały burzę piaskową. Pył pokrył między innymi lotnisko, znacznie ograniczając widoczność. Wiatr przewrócił na jezdnię słupy energetyczne, co zarejestrowała kamera zamontowana w aucie.

Słupy energetyczne runęły na jezdnię i auta. Nagranie

Słupy energetyczne runęły na jezdnię i auta. Nagranie

Źródło:
USA Today, Las Vegas Review-Journal, CNN

W znacznej części kraju panuje susza hydrologiczna. Odzwierciedlają ją wodowskazy z dramatycznie niskim stanem rzek. Susza i wysoka temperatura sprzyjają wybuchom pożarów. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa przypomina, aby nie rozpalać ognisk i grilla w pobliżu lasów.

"Takich przykładów jest bardzo dużo". Czarne trójkąty na mapie Polski

"Takich przykładów jest bardzo dużo". Czarne trójkąty na mapie Polski

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW, RCB

Wokół Wysp Tokara, słabo zaludnionej części południowej Japonii, w ostatnim czasie znacząco wzrosła aktywność sejsmiczna. Trzęsienia ziemi o niewielkiej sile budzą niepokój wśród mieszkańców. W rozmowie z lokalnymi mediami przyznają, że "czują, jakby ciągle się trzęsło". Władze radzą przygotować się do ewakuacji, która może zostać zarządzona w każdej chwili.

Ponad 900 trzęsień ziemi w dwa tygodnie. Mieszkańcy mają być gotowi do ewakuacji

Ponad 900 trzęsień ziemi w dwa tygodnie. Mieszkańcy mają być gotowi do ewakuacji

Źródło:
BBC, The Guardian

Na podwórku jednego z naszych czytelników pojawił się diabełek pyłowy. Zjawisko zostało zarejestrowane na nagraniu, które otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Widziałem to pierwszy raz. Totalne zaskoczenie"

"Widziałem to pierwszy raz. Totalne zaskoczenie"

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Duża część Europy zmaga się z upałami. Miejscami na Bałkanach temperatura przekracza 40 stopni. Przed skwarem ostrzegają służby meteorologiczne. W Serbii, Chorwacji, Czarnogórze obowiązują alarmy przed spiekotą.

Upał na Bałkanach. Jest gorzej niż w Bangladeszu

Upał na Bałkanach. Jest gorzej niż w Bangladeszu

Źródło:
Reuters, BBC News, PAP

Minionej nocy na niebie mogliśmy oglądać obłoki srebrzyste. Świetliste smugi były dobrze widoczne w wielu miejscach naszego kraju. Na Kontakt24 otrzymaliśmy mnóstwo zdjęć od naszych czytelników.

Obłoki srebrzyste zachwycają na waszych zdjęciach

Obłoki srebrzyste zachwycają na waszych zdjęciach

Źródło:
Kontakt24

Choć w Europie panują ekstremalne upały, na półkuli południowej trwa zima. Mróz zaatakował m.in. Argentynę, gdzie - według informacji lokalnych mediów - doprowadził do śmierci co najmniej dziewięciu osób.

Mróz zbiera śmiertelne żniwo. Lokalne media: wśród ofiar noworodek

Mróz zbiera śmiertelne żniwo. Lokalne media: wśród ofiar noworodek

Źródło:
PAP

W 2025 roku badacze z Uniwersytetu w Manchesterze przyjrzeli się temu, jaka przyszłość czeka grzyby z rodzaju Aspergillus. Chociaż łacińska nazwa może nam niewiele mówić, każdy z nas się z nimi zetknął. Charakterystyczny puchaty nalot na przeterminowanym chlebie mógł być efektem działalności właśnie tych organizmów. Gatunków pleśni jest na świecie mnóstwo, ale Aspergillus, po polsku nazywany kropidlakiem, to częsty gość w naszych domach, a nawet wewnątrz naszych organizmów - czy tego chcemy, czy nie.

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Źródło:
TVN24+

Za Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim kolejna doba na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W trakcie szóstego dnia astronauta między innymi połączył się z polską młodzieżą i dziećmi, a także rozmawiał z premierem Donaldem Tuskiem. W czwartek, po tygodniu od dotarcia na ISS, załoga misji Ax-4 będzie miała czas na odpoczynek i regenerację.

Sławosz Uznański-Wiśniewski ma dziś "off-duty day"

Sławosz Uznański-Wiśniewski ma dziś "off-duty day"

Źródło:
POLSA, PAP

Sławosz Uznański-Wiśniewski, który przebywa na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, podzielił się w mediach społecznościowych kolejnymi zdjęciami. Pokazał na nich, gdzie śpi na ISS.

Tak wygląda "sypialnia" na ISS. Polak podzielił się kolejnymi zdjęciami

Tak wygląda "sypialnia" na ISS. Polak podzielił się kolejnymi zdjęciami

Źródło:
X, tvnmeteo.pl

Dwóch mężczyzn w wieku 75 i 60 lat zmarło nagle w środę we Włoszech. Ich śmierć wiąże się z upałami panującymi na Półwyspie Apenińskim od kilku dni.

Dwie osoby zmarły na plażach Sardynii

Dwie osoby zmarły na plażach Sardynii

Źródło:
PAP, Il Messaggero

We wtorek na stan Nowa Południowa Walia w Australii natarła potężna bomba niżowa. W nocy i rano w środę żywioł pozbawił prądu dziesiątki tysięcy domów oraz wywołał powodzie. Władze apelują do mieszkańców o pozostanie w domu.

Bomba niżowa się "rozgościła". Setki domów pod wodą

Bomba niżowa się "rozgościła". Setki domów pod wodą

Źródło:
Reuters, The Independent, Guardian, news.com.au

Znaczna część Europy zmaga się z ekstremalnym upałem. Podczas gdy w Portugalii temperatura przekracza 46 stopni Celsjusza, termometry w Moskwie pokazują zaledwie kilkanaście stopni. O obecnej sytuacji na Starym Kontynencie opowiadał w programie "Wstajesz i wiesz" synoptyk i prezenter pogody Tomasz Wasilewski.

Szaleńczy upał w Europie, ale nie w Moskwie

Szaleńczy upał w Europie, ale nie w Moskwie

Źródło:
TVN24

W podparyskim Wersalu zmarła 10-letnia dziewczynka z USA, która zwiedziała tamtejszy pałac z rodzicami i skarżyła się na upał. Prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie wyjaśnienia przyczyny śmierci.

10-letnia dziewczynka zmarła w Wersalu

10-letnia dziewczynka zmarła w Wersalu

Źródło:
PAP

W Hiszpanii dwulatek zmarł po tym, jak został zostawiony przez ojca w samochodzie. Według służb prawdopodobną przyczyną śmierci dziecka był udar cieplny. Chłopiec przez kilka godzin przebywał w skrajnie niebezpiecznych warunkach.

Nie żyje dwulatek zostawiony w nagrzanym samochodzie

Nie żyje dwulatek zostawiony w nagrzanym samochodzie

Źródło:
Enex, Diari De Tarragona, RTVE

Mija kolejny dzień misji Ax-4 z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W środę Polak połączył się między innymi z dziećmi zebranymi w Centrum Nauki i Techniki EC1 w Łodzi. Całe połączenie Ziemia-Międzynarodowa Stacja Kosmiczna można zobaczyć w TVN24+.

Co robi Polak w kosmosie? Zjada wodę, żeby się nie zgubiła

Co robi Polak w kosmosie? Zjada wodę, żeby się nie zgubiła

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nad Starym Kontynentem przetacza się fala upałów. Ekstremalnie wysokie temperatury odnotowuje się w wielu krajach. Tylko w Hiszpanii w czerwcu z powodu upałów zmarło co najmniej 380 osób. Władze apelują o bezpieczeństwo. Komunikaty rozesłały także polskie ambasady i konsulaty generalne.

Żar zalewa Europę. Polskie placówki dyplomatyczne apelują do turystów

Żar zalewa Europę. Polskie placówki dyplomatyczne apelują do turystów

Źródło:
PAP

Temperatura wody Morza Śródziemnego sięga prawie 30 stopni Celsjusza, a mamy dopiero początek lipca. To aż 6-7 stopni powyżej normy. Jak zaznaczył Tomasz Wasilewski, prezenter pogody tvnmeteo.pl, woda będzie się jeszcze bardziej nagrzewać.

Morze Śródziemne to zupa, która będzie jeszcze gorętsza

Morze Śródziemne to zupa, która będzie jeszcze gorętsza

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wiele europejskich krajów mierzy się z upałem. Jednym z nich są Czechy, gdzie skwar trwa od kilku dni. W środę temperatury w niektórych miejscach kraju mogą niebezpiecznie zbliżyć się do 40 stopni Celsjusza.

W Czechach tak gorąco, że niedźwiedzie polarne tarzają się w lodzie

W Czechach tak gorąco, że niedźwiedzie polarne tarzają się w lodzie

Źródło:
PAP, Reuters, Brno Daily

We wtorek w mieście Vienna w amerykańskim stanie Wirginia doszło do rzadkiego zdarzenia. Andrew, mieszkaniec miasta, pracował zdalnie we własnym domu, gdy nagle usłyszał grzmot, który mocno go przestraszył.

Piorun dwa razy trafił dom

Piorun dwa razy trafił dom

Źródło:
CNN

Czy woda najlepiej nawadnia organizm? Szkoccy naukowcy donoszą, że niekoniecznie. W badaniu opublikowanym na łamach pisma Amerykańskiego Towarzystwa Żywieniowego "The American Journal of Clinical Nutrition" udowadniają, że lepszym wyborem mogą być inne płyny.

Co nawadnia lepiej niż woda

Co nawadnia lepiej niż woda

Źródło:
PAP

Włochy zmagają się z ekstremalną pogodą. Z powodu upału oraz gwałtownych burz z silnym deszczem w kraju zginęły co najmniej dwie osoby. We Florencji na skutek gorąca doszło do przerw w dostawach prądu. Dynamiczna aura sparaliżowała także ruch kolejowy. Do odwołania zostało wstrzymane połączenie między Paryżem i Mediolanem.

Między skwarem a burzami. Trzy osoby nie żyją, blackout we Florencji

Między skwarem a burzami. Trzy osoby nie żyją, blackout we Florencji

Źródło:
Ansa, ENEX

Fala upałów, która nawiedziła Francję, dotyka nie tylko mieszkańców miast. Lokalny dziennik poinformował, że wysokie temperatury skłoniły operatora elektrowni atomowej Goltech do jej czasowego wyłączenia.

Wyłączyli elektrownię atomową przez upały

Wyłączyli elektrownię atomową przez upały

Źródło:
PAP, Sud Ouest

Francja mierzy się z rekordową falą upałów - we wtorek w 16 departamentach ogłoszono czerwony alert pogodowy, a temperatury sięgają 41 stopni Celsjusza. Zamknięto setki szkół i szczyt wieży Eiffla, a w regionie stołecznym wprowadzono ograniczenia w ruchu drogowym.

Zamknięto szczyt wieży Eiffla

Zamknięto szczyt wieży Eiffla

Źródło:
PAP