Potwierdzono odkrycie największego trojańczyka Ziemi. Wśród badaczy Polka

Źródło:
PAP, Nature.com
Położenie asteroidy Kleopatra w Układzie Słonecznym
Położenie asteroidy Kleopatra w Układzie SłonecznymESO/spaceengine.org
wideo 2/5
Asteroidy/planetoidy

Astronomowie z Uniwersytetu w Alicante i Instytutu Nauk Kosmicznych Uniwersytetu w Barcelonie odkryli planetoidę, która jest największym ziemskim trojańczykiem. W badaniach uczestniczyła Polka - doktor Dagmara Oszkiewicz z Uniwersytetu Adama Mickiewicza.

Za pomocą teleskopu SOAR o średnicy 4,1 metra, znajdującego się na Cerro Pachon w Chile, astronomowie kierowani przez doktora Toniego Santanę-Rosa z Uniwersytetu w Alicante i Instytutu Nauk Kosmicznych Uniwersytetu w Barcelonie obserwowali planetoidę 2020 XL5. Planowali wyznaczyć jej orbitę oraz rozmiar.

Czym jest trojańczyk Ziemi

Uzyskane przez nich dane potwierdziły, że 2020 XL5 to ziemski trojańczyk, czyli planetoida towarzysząca Ziemi, która krąży wokół Słońca po tej samej orbicie co nasza planeta. Na podstawie obserwacji stwierdzono też, że ma około jednego kilometra średnicy, czyli jest około trzy razy większa niż pierwszy odkryty trojańczyk Ziemi, a także, że jej powierzchnia jest bardzo ciemna.

W badaniach uczestniczyła doktor Dagmara Oszkiewicz z Instytutu Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Wyniki opublikowano na łamach "Nature".

Planetoida 2020 XL5

Kiedy w 2020 roku odkryto obiekt 2020 XL5, jego orbita wokół Słońca nie była na tyle dobrze wyznaczona, aby stwierdzić, czy była to jedynie planetoida zbliżająca się do Ziemi i przecinająca jej orbitę, czy też był to rzeczywiście trojańczyk Ziemi. Aby poprawić orbitę tego obiektu, zespół doktora Toniego Santany-Rosa wyszukał obserwacje 2020 XL5 na archiwalnych zdjęciach z lat 2012-2019 wykonanych w ramach programu poszukiwania ciemnej energii przy użyciu specjalnej kamery (DECam) na teleskopie SOAR znajdującym się w Chile. Mając dane obejmujące prawie 10 lat, zespół był w stanie znacznie poprawić wiedzę na temat orbity tego obiektu - podał Uniwersytet Adama Mickiewicza.

Pomimo że inne badania sugerowały już, że chodzi o planetoidę trojańską, dopiero nowe wyniki potwierdziły to ostatecznie oraz dostarczyły szacunków wielkości 2020 XL5 i pozwoliły na oszacowanie typu taksonomicznego (czyli przybliżonego składu mineralogicznego powierzchni) tej planetoidy.

- Dane z SOAR pozwoliły nam przeprowadzić pierwszą analizę fotometryczną obiektu, ujawniając, że 2020 XL5 jest prawdopodobnie planetoidą typu C o rozmiarze większym niż jeden kilometr - poinformował Toni Santana-Ros. Naukowiec ten obronił doktorat z badań planetoid na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Adama Mickiewicza w 2016 roku i współpracuje z Obserwatorium Astronomicznym UAM.

- Planetoidy typu C zawierają dużo związków węgla i są drugim najczęstszym typem planetoid w Układzie Słonecznym. Część z nich została powiązana z prymitywnymi meteorytami zawierającymi wodę, część z cząstkami pyłu międzyplanetarnego, a część nie ma analogów wśród kolekcji meteorytów na Ziemi, co oznacza, że nie znamy ich dokładnego składu mineralogicznego - dodaje dr Dagmara Oszkiewicz z Instytutu Obserwatorium Astronomicznego UAM, która jest współautorką artykułu opublikowanego w "Nature Communications".

Odkrycia pokazały również, że planetoida 2020 XL5 nie pozostanie na zawsze planetoidą trojańską. Pozostanie stabilna na swojej pozycji przez co najmniej kolejne 4000 lat, ale w końcu zostanie zaburzona grawitacyjnie i ucieknie, by dalej wędrować w kosmosie.

Może istnieć o wiele więcej trojańczyków

2020 XL5 i odkryty w 2010 roku 2010 TK7 mogą nie być jedynymi trojańczykami Ziemi. "Może istnieć o wiele więcej takich ciał, jednak do tej pory nie zostały one wykryte, ponieważ pojawiają się na niebie bardzo blisko Słońca. Oznacza to, że poszukiwania i obserwacje ziemskich trojańczyków muszą być wykonywane podczas zmierzchu lub świtu (czyli tuż po zachodzie albo chwilę przed wschodem Słońca), z teleskopem skierowanym na obszar nieba blisko horyzontu, kiedy światło od obserwowanego obiektu musi przebyć przez najgrubszą część atmosfery. Takie obserwacje są bardzo trudne, dodatkowo warunki obserwacji pogarsza ciągle jasne tło nieba" - informuje UAM.

Jak pokazały badania, trojańczyki mogą zawierać prymitywny materiał, którego początki sięgają narodzin Układu Słonecznego i mogą reprezentować niektóre elementy składowe naszej planety, są więc atrakcyjnymi celami przyszłych misji kosmicznych.

"Ważne jest, żeby odkryć więcej ziemskich trojańczyków, a w szczególności takie o orbitach z niskim nachyleniem, bo może okazać się, że jest do nich łatwiej dotrzeć niż na Księżyc. Mogą więc one stać się idealną bazą do zaawansowanej eksploracji Układu Słonecznego, a nawet być potencjalnym źródłem zasobów" - czytamy w komunikacie.

Obserwacje 2020 XL5 zostały również wykonane za pomocą 4,3-metrowego Discovery Channel Telescope w Obserwatorium Lowell’a w Arizonie (USA) oraz metrowego teleskopu należącego do Europejskiej Agencji Kosmicznej na Teneryfie na Wyspach Kanaryjskich.

Autorka/Autor:anw

Źródło: PAP, Nature.com

Źródło zdjęcia głównego: CTIO/NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/Spaceengine

Pozostałe wiadomości

Gdzie jest burza? W poniedziałek 23.06 nad częścią Polski pojawiają się wyładowania atmosferyczne. Burzom towarzyszą opady deszczu oraz silny wiatr. Lokalnie pojawił się też grad. Śledź aktualną sytuację pogodową w kraju na tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Kłębią się ciemne chmury, grzmi

Gdzie jest burza? Kłębią się ciemne chmury, grzmi

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Poniedziałek przyniesie wielu regionom kraju burzową aurę. Jak będzie wyglądać wędrówka gwałtownych zjawisk przez nasz kraj? Sprawdziła to synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek.

Tak będą wędrować burze. Mapy

Tak będą wędrować burze. Mapy

Źródło:
tvnmeteo.pl

Synoptycy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydali ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia przed burzami. Alarmy obowiązują w całym kraju. Wyładowaniom towarzyszyć będzie porywisty wiatr, w porywach rozpędzający się do 100-115 kilometrów na godzinę.

Cała Polska objęta alarmami przed burzami

Cała Polska objęta alarmami przed burzami

Źródło:
IMGW

Pogoda na 16 dni. Tomasz Wasielewski odpoczywa na urlopie, a długoterminową prognozę temperatury tym razem przygotował synoptyk tvnmeteo.pl Tomasz Wakszyński. Sprawdź, jaką aurę przyniosą ostatnie dni czerwca i początek lipca.

Pogoda na 16 dni: polskie lato w pełni

Pogoda na 16 dni: polskie lato w pełni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Poniedziałek, czyli 23.06, zapowiada się z dynamiczną pogodą. Prognozowane są burze, którym towarzyszyć ma ulewny deszcz. Niewykluczone jest powstanie trąby powietrznej. W wielu miejscach będzie gorąco, a miejscami - upalnie.

Pogoda na dziś - poniedziałek 23.06. Początek tygodnia z gwałtowną pogodą

Pogoda na dziś - poniedziałek 23.06. Początek tygodnia z gwałtowną pogodą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed spiekotą. W części kraju obowiązują alarmy pierwszego i drugiego stopnia. Sprawdź, gdzie upał da się we znaki.

Żar poleje się z nieba. IMGW ostrzega

Żar poleje się z nieba. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Początek tygodnia zapowiada się z gwałtowną, dynamiczną aurą. Przez kraj w poniedziałek przetoczą się burze z ulewnym deszczem, silnym wiatrem oraz gradem. Pojawi się ryzyko wystąpienia trąby powietrznej. W kolejnych dniach pogoda nie będzie już tak groźna.

Nadchodzą ulewy i burze. Możliwa trąba powietrzna

Nadchodzą ulewy i burze. Możliwa trąba powietrzna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na greckiej wyspie Chios wybuchł pożar lasu. Część mieszkańców dostała alert, aby się ewakuować. W akcji gaśniczej biorą śmigłowce, ale silny wiatr skutecznie utrudnia powstrzymywanie ognia przed rozprzestrzenianiem się.

"Trudna sytuacja" na greckiej wyspie

"Trudna sytuacja" na greckiej wyspie

Źródło:
eKathimerini, Greek City Times

Cały czas trwają badania nad wpływem mikroplastiku na zdrowie człowieka. W artykule opublikowanym na łamach "Journal of the American Heart Association" naukowcy donoszą, że osoby żyjące w pobliżu wód cechujących się wysokim stężeniem małych cząsteczek tworzyw sztucznych są bardziej narażone na wiele groźnych chorób.

Mikroplastik a częstotliwość chorób. Niepokojące obserwacje naukowców

Mikroplastik a częstotliwość chorób. Niepokojące obserwacje naukowców

Źródło:
PAP

Tej nocy nie będziemy mogli zobaczyć na niebie kosmicznego wiru, związanego ze zrzutem paliwa z rakiety Falcon 9 - firma SpaceX przełożyła start misji Transporter-14. Szansa na pojawienie się zjawiska nad Polską pojawi się jednak już niebawem.

Kosmiczny wir nad Polską nie tym razem. Kiedy go wypatrywać

Kosmiczny wir nad Polską nie tym razem. Kiedy go wypatrywać

Aktualizacja:
Źródło:
"Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Strażacy w amerykańskim stanie Georgia zostali wezwani w czwartek, aby pomóc osobie, która utknęła w błocie. Gdy przybyli na miejsce przekonali się, że w grząskim gruncie faktycznie coś utknęło, ale nie jest to człowiek.

Jelonek utknął w błocie. Strażacy ruszyli na pomoc

Jelonek utknął w błocie. Strażacy ruszyli na pomoc

Źródło:
CNN

Brytyjscy naukowcy przeprowadzili szczegółową analizę kilkunastu tysięcy próbek krwi wyssanej przez komary. Chcieli zbadać, na jakich gatunkach zwierząt żerują te owady. Okazuje się, mają one znacznie bardziej różnorodne i elastyczne upodobania żywieniowe niż wcześniej sądzono.

Zbadali zwyczaje żywieniowe komarów. Wyniki ich zaskoczyły

Zbadali zwyczaje żywieniowe komarów. Wyniki ich zaskoczyły

Źródło:
Uniwersytet w Swansea

W tym roku monsun uderzył w Chiny wcześniej niż zwykle. W ostatnich dniach na południu i w centrum kraju padał ulewny deszcz, który doprowadził do powodzi. Są ofiary śmiertelne. Gwałtowna aura spodziewana jest również w niedzielę, wydano ostrzeżenia meteorologiczne.

"Nigdy wcześniej nie doświadczyłam tak ogromnej powodzi"

"Nigdy wcześniej nie doświadczyłam tak ogromnej powodzi"

Źródło:
Reuters, chinadaily.com.cn, CCTV

W sobotę na Opolszczyźnie i w Małopolsce zaobserwowano wirujące słupy piachu i pyłu, czyli zjawiska nazywane diabełkami pyłowymi. Można je zobaczyć na nagraniach.

Wirujące słupy pyłu i piachu. Nagrania

Wirujące słupy pyłu i piachu. Nagrania

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gorące powietrze napłynęło do wielu regionów Francji. Sprawiło, że w sobotę temperatura maksymalna sięgnęła prawie 40 stopni. Agencja meteorologiczna Meteo France wydała ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia przed spiekotą.

Napłynęło gorące powietrze. "Upał jest nie do zniesienia"

Napłynęło gorące powietrze. "Upał jest nie do zniesienia"

Źródło:
Reuters, ouest-france.fr, meteofrance.com

Na południu Chorwacji w rejonie Omisza wybuchł pożar. Jak przekazała straż, został wywołany przez człowieka. Ogień strawił kilkanaście domów. Z żywiołem walczy ponad 150 strażaków, choć najgorsze już minęło. Konieczne były ewakuacje mieszkańców oraz turystów. Na Kontakt24 otrzymaliśmy relacje Polaków, którzy przebywają w tamtych rejonach.

Spalone domy, ewakuacje. Straż: znamy przyczynę pożaru

Spalone domy, ewakuacje. Straż: znamy przyczynę pożaru

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, index.hr, PAP

Nawałnice, którym miały towarzyszyć tornada, nawiedziły Dakotę Północną i Minnesotę w USA, doprowadzając do śmierci trzech osób. Wiał silny wiatr, padał intensywny deszcz oraz grad pokaźnych rozmiarów. Blisko 100 tysięcy odbiorców zostało pozbawionych prądu.

Wiatr łamał drzewa i zrywał dachy. Trzy osoby nie żyją

Wiatr łamał drzewa i zrywał dachy. Trzy osoby nie żyją

Źródło:
PAP, KFGO, AP

Na początku czerwca firma ispace próbowała wylądować łazikiem Resilience na Księżycu. Misja zakończyła się niepowodzeniem. Miejsce, gdzie maszyna się rozbiła, można zobaczyć teraz na zdjęciu opublikowanym przez amerykańską agencję kosmiczną NASA.

Drugi raz rozbili się na Księżycu. Widać to na zdjęciu

Drugi raz rozbili się na Księżycu. Widać to na zdjęciu

Źródło:
space.com, NASA

Stwierdzenie "tylko dawka czyni, że dana substancja nie jest trucizną" zostało sformułowane przez Paracelsusa, XVI-wiecznego lekarza uważanego za ojca nowoczesnej medycyny. Prawo to leży u podstaw dzisiejszej toksykologii, przypominając o cienkiej granicy między zbawiennym a szkodliwym działaniem tego samego związku. W ocieplającym się świecie lekarze i badacze muszą jednak mierzyć się z czynnikami przesuwającymi te granice w sposób, który nie do końca możemy przewidzieć.

Co pomaga, a co szkodzi? Zmiany klimatu zacierają granice

Co pomaga, a co szkodzi? Zmiany klimatu zacierają granice

Źródło:
TVN24+

Przez stan New Jersey w USA przeszły burze, które pozbawiły ludzi prądu i łamały drzewa. W wyniku gwałtownej pogody ucierpiał sportowy samochód Jeffa Jonesa, kierowcy wyścigowego, co widać na nagraniu.

"Drzewo przeszło przez dach mojego auta"

"Drzewo przeszło przez dach mojego auta"

Źródło:
Reuters, nj.com, thedrive.com

Fala upałów nawiedziła południową Hiszpanię. W piątek termometry pokazały miejscami aż 40 stopni Celsjusza. Przed spiekotą wydano ostrzeżenia meteorologiczne drugiego stopnia. Również w Wielkiej Brytanii było tego dnia gorąco.

Na termometrach aż 40 stopni. "Pij dużo wody, chowaj się w cieniu"

Na termometrach aż 40 stopni. "Pij dużo wody, chowaj się w cieniu"

Źródło:
Reuters

W Turcji trwają prace nad wzmocnieniem wrażliwych punktów konstrukcyjnych słynnego meczetu Hagia Sophia, który położony jest w Stambule. Inżynierowie i eksperci do spraw dziedzictwa kulturowego wykorzystują zaawansowane symulacje trzęsień ziemi, aby lepiej przygotować świątynię na takie wydarzenia.

Przygotowują najsłynniejszy turecki meczet na trzęsienie ziemi

Przygotowują najsłynniejszy turecki meczet na trzęsienie ziemi

Źródło:
Daily Sabah, PAP

Trwające właśnie letnie przesilenie rozpoczyna piękny czas. Jednocześnie zaczynamy jednak przyglądać się kociołkowi śródziemnomorskiemu i szacować, jak realne może być majaczące zwykle o tej porze widmo powodzi. W oparciu o kształtującą się w ostatnich tygodniach cyrkulację powietrza nad Europą - raz z północy, raz z południa - możemy pokusić się o stwierdzenie, że tegoroczne wakacje w Polsce będą typowe: przyjemne, bez długiej suszy i fal gorąca zmieniających lato w piekło.

Lato "utkane z fal gorąca i chłodu". Co mówią modele?

Lato "utkane z fal gorąca i chłodu". Co mówią modele?

Źródło:
TVN24+

Jezioro Eyre w Australii wypełniło się wodą, choć przez większość czasu jego misa jest całkowicie sucha. Na skutek intensywnych opadów deszczu we wschodniej części kraju jezioro stopniowo wypełniło się wodą. Co ciekawe, to największy zbiornik na kontynencie, a jego pojawienie się przyciąga zwierzęta.

Zasolona równina zmieniła się w jezioro

Zasolona równina zmieniła się w jezioro

Źródło:
NASA Earth Observatory, ABC News

Lot Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego w kosmos musi poczekać. Start misji Axiom-4, początkowo zaplanowany na 29 maja 2025 roku, był już wielokrotnie przekładany z powodu warunków pogodowych i problemów technicznych. O opóźnieniach w lotach kosmicznych i towarzyszących im procedurach opowiadał w rozmowie z tvnmeteo.pl popularyzator nauki doktor Tomasz Rożek.

Dlaczego lot Polaka w kosmos odsuwa się w czasie? "To skomplikowane"

Dlaczego lot Polaka w kosmos odsuwa się w czasie? "To skomplikowane"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Planowany na niedzielę start misji Ax-4 z polskim astronautą Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim został odwołany, by dać dodatkowy czas na analizę sytuacji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej - podała NASA. Ma to związek z wyciekiem w rosyjskim module Zwiezda.

Start misji z polskim astronautą odwołany. Potrzebny jest "dodatkowy czas"

Start misji z polskim astronautą odwołany. Potrzebny jest "dodatkowy czas"

Źródło:
PAP

Podwodne łąki trawy morskiej w Morzu Śródziemnym są zagrożone przez działalność człowieka. To mało znane środowiska, które zapewniają szereg korzyści zarówno zwierzętom, jak i ludziom. Naukowcy zanurzyli się pod wodę, aby ocenić straty wywołane przez ruch turystyczny i rybołówstwo.

Unikatowy ekosystem u wybrzeży Chorwacji zanika

Unikatowy ekosystem u wybrzeży Chorwacji zanika

Źródło:
Reuters

Do Japonii dotarła wczesna fala upałów. Wysoka temperatura doprowadziła już do śmierci co najmniej czterech osób. W ostatnich dniach z powodu udaru cieplnego służby medyczne udzielały pomocy ponad 200 osobom.

Upały przyszły wcześniej niż zwykle. Cztery osoby nie żyją

Upały przyszły wcześniej niż zwykle. Cztery osoby nie żyją

Źródło:
PAP, SCMP

Komary latem potrafią być prawdziwym utrapieniem. Osoby, które nie cierpią tych uciążliwych owadów, z pewnością ucieszą się z tego, że w tym roku powinno być ich mniej. Ekspert z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie wyjaśnia, czemu tego lata komary mogą nam dać spokój.

Co z komarami w tym roku? Ekspert o tym, co nas czeka

Co z komarami w tym roku? Ekspert o tym, co nas czeka

Źródło:
PAP