Najstarsze osobniki mamuta włochatego mogły wyglądać inaczej, niż sobie wyobrażamy

Predyspozycja do grubego futra i odkładania sporych ilości tłuszczu objawiała się u wszystkich mamutów włochatych (Mammuthus primigenius). Jednak zdaniem badaczy, wraz z ich rozprzestrzenianiem się i przystosowywaniem do klimatu, cechy te stawały się coraz bardziej wyraźne. Nowe analizy na ten temat ukazały się w czasopiśmie naukowym "Current Biology".

W odległej przeszłości na świecie żyło kilka różnych gatunków tych ssaków. Jednak zdaniem naukowców każdy z nich pochodził od jednego przodka - mamuta afrykańskiego (Mammuthus africanavus). Na przykład Eurazję zamieszkiwał mamut stepowy (M. trogontherii). Badacze twierdzą, że to właśnie od niego wyewoluował później mamut włochaty. Pierwszy osobnik tego gatunku mógł pojawić się około 700 tysięcy lat temu na terenie Azji.

Mamuty włochate dobrze radziły sobie w chłodnych warunkach, rozprzestrzeniając się nie tylko w Azji, ale i na całym świecie. Ślady ich obecności zostały odkryte nawet w Ameryce Północnej.

By dowiedzieć się więcej o mutacjach, które dały początek wyodrębnieniu gatunku mamutów włochatych, grupa naukowców porównała genomy 28 współczesnych słoni afrykańskich i indyjskich z genomami 23 mamutów włochatych, których pozostałości znaleziono na Syberii. W większości były to dość młode osobniki - żyły w ciągu ostatnich 100 tysięcy lat. Wśród nich znalazły się jednak szczątki mamuta znalezione w Czukockim Okręgu Autonomicznym na Syberii. One liczyły około 700 tysięcy lat.

- Posiadanie tego genomu pozwoliło nam zidentyfikować szereg genów, które ewoluowały podczas życia mamuta włochatego jako gatunku - mówił Love Dalen, profesor genomiki ewolucyjnej w Centrum Paleogenetyki w Sztokholmie, który brał udział w badaniach. - To pozwala nam badać ewolucję w czasie rzeczywistym i możemy powiedzieć, że te konkretne mutacje są unikalne dla mamutów włochatych, a nie istniały u jego przodków - dodał.

Jak dodali naukowcy, to pierwsza analiza z tak dużą liczbą próbek genomów mamutów. Dzięki temu można było dokładniej poznać mutacje, które prawdopodobnie pojawiły się w wyniku adaptacji do środowiska. Ale były i takie, które występowały tylko u wybranej grupy osobników.

- Odkryliśmy, że niektóre geny, które wcześniej uważano za szczególne dla mamutów włochatych, w rzeczywistości występowały u nich różnie, co oznacza, że prawdopodobnie nie były tak ważne - zauważył David Diez-del-Molino z Centrum Paleogenetyki w Sztokholmie i pierwszy autor badania.

Na podstawie analiz najstarszego okazu mamuta stwierdzono, że miał on cechy wyraźnie odróżniające go od mamuta stepowego.

Jednak podczas badań wyszły na jaw inne zaskakujące fakty. Okazało się, że najstarsze osobniki mamuta włochatego mogły mieć mniej futra i w niektórych przypadkach wykazywały inne cechy charakterystyczne niż osobniki żyjące później. Oznacza to, że ostatni osobnik tego gatunku, który stąpał po świecie, mógł wyglądać zupełnie inaczej niż jego przodkowie.

- Najstarsze mamuty nie były w pełni rozwinięte. Być może miały większe uszy, a ich wełna mogła być inna - mniej puszysta w porównaniu do późniejszych osobników - stwierdził Dalen. Jak podkreślił, bardziej puszyste futro pojawiło się w toku przystosowania do klimatu Syberii. Także mniejsze uszy służyły zmniejszeniu utraty ciepła.

Co więcej, naukowcy znaleźli też specyficzne geny, które mają zwierzęta zamieszkujące dzisiejszą Arktykę, choć między jednymi a drugimi nie ma naukowo potwierdzonego pokrewieństwa.

- Znaleźliśmy kilka wysoko rozwiniętych genów związanych z metabolizmem i przechowywaniem tłuszczu, które występują również u innych gatunków, takich jak renifery i niedźwiedzie polarne. Oznacza to, że u ssaków prawdopodobnie istnieje zbieżna ewolucja dla genów odpowiadających za przystosowanie do zimna - powiedział Diez-del-Molino.

Nie wiadomo, co dokładnie sprawiło, że na przestrzeni lat u mamutów włochatych doszło do takich ewolucji. Podobnie niejasne jest, dlaczego wyginęły, choć bardziej puszyste futro i inne przystosowania do epoki lodowcowej mogły być dla nich znacznym kłopotem w miarę ocieplania się klimatu.