W kosmos zabrał ze sobą godło i flagę PRL, fotografie Edwarda Gierka i Leonida Breżniewa. Był pierwszym Polakiem, który poleciał w kosmos. Dzisiaj mija 47. rocznica lotu Mirosława Hermaszewskiego na orbitę okołoziemską.
27 czerwca 1978 roku o godzinie 17.27 polskiego czasu z kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie wystartował pierwszy polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski. Na tę okazję odtworzono przeboje Maryli Rodowicz i Anny German. Polak wziął ze sobą polską flagę, dzieła Mikołaja Kopernika i fotografię Edwarda Gierka.
- Ziemia nadaje muzykę. Rodowicz śpiewa "Kolorowe jarmarki". Anna German śpiewa ulubioną przez geologów, ale przede wszystkim kosmonautów "Nadzieję". Na tle melodii słyszymy końcowe komendy odliczania - wspominał polski kosmonauta Mirosław Hermaszewski.
Kolejna kosmiczna noc
Załogowy lot, którego częścią był Mirosław Hermaszewski, nazywał się Sojuz-30. W ramach misji załoga połączyła się na orbicie okołoziemskiej z radziecką stacją kosmiczną Salut-6. Jedno okrążenie Ziemi zajmowało kosmonautom 91 minut. Statek nad Polską po raz pierwszy znalazł się o godzinie 21.02.
- Europa Środkowa spowita jest chmurami, ale część naszego wybrzeża odcina się od szarych wód Bałtyku. W Polsce zapada noc. Przyklejony do iluminatora chłonę widok Zatoki Gdańskiej, rozpoznaję światła Bydgoszczy. Wisła na całej swojej długości fosforyzuje resztką blasku dnia. Południe Polski jest okryte szczelną zasłoną chmur. Przelatujemy nieco poniżej Warszawy i zanurzamy się w kolejną, czwartą kosmiczną noc - relacjonował lot Mirosław Hermaszewski.
Co robił Polak w kosmosie?
Polski kosmonauta w kosmosie uczestniczył w eksperymentach naukowych związanych z zachowywaniem się organizmu człowieka w warunkach nieważkości. Dodatkowo prowadził obserwacje zórz polarnych i prace z zakresu teledetekcji. W doświadczeniu o nazwie "Czajka" miał określić sprawność naczyń krwionośnych nóg i zdolność kompensacji układu krążenia. Podczas doświadczenia wskutek wytworzonej różnicy ciśnień krew spływała z górnych partii ciała do nóg.
- Eksperymenty śledzili w Centrum Kierowania naukowcy z Wojskowego Instytutu Medycyny Lotniczej. Każdy z nich czuł się w obowiązku sprawdzić swoje hipotezy lub choćby zadać pytanie. Na ich życzenie zwiększam podciśnienie i mdleję kilka razy. Jest mi niedobrze, a tymczasem oni są zachwyceni i cieszą się jak dzieci - wspominał Mirosław Hermaszewski.
Lot trwał osiem dni, statek okrążył Ziemię 126 razy. Lądował 5 lipca 1978 roku w Kazachstanie w rejonie miasta Arkałyk.
Polska wśród liderów
Polska została czwartym krajem na świecie, którego obywatel poleciał w kosmos. Uprzedziły ją jedynie Związek Radziecki, Stany Zjednoczone i Czechosłowacja.
Dla większości Polaków wiadomość o tym była całkowitym zaskoczeniem - przerwano nadawanie programu dla rolników i na ekranach telewizorów pokazało się godło państwowe. Niektórzy myśleli, że zaczęła się wojna.
Lot odbył się w ramach radzieckiego programu Interkosmos. Za udział w misji Mirosław Hermaszewski został odznaczony Złotą Gwiazdą Bohatera Związku Radzieckiego, Orderem Lenina i Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy. Potem przychodziły kolejne odznaczenia. W Polsce wydano znaczki pocztowe i monetę z jego wizerunkiem.
W lipcu 1978 roku Mirosław Hermaszewski został awansowany na stopień podpułkownika. W 1982 roku został mianowany na pułkownika, a w 1988 roku - otrzymał stopień generała brygady.
W roku 2003 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Sylwetka Mirosława Hermaszewskiego
Polski kosmonauta urodził się 15 września 1941 roku w Lipnikach na Wołyniu. Jako dziecko został ocalony przez matkę z napadu UPA w marcu 1943 roku. W rzezi wołyńskiej stracił 19 członków rodziny, w tym ojca. W 1945 roku Hermaszewscy zostali wysiedleni z Kresów Wschodnich na Dolny Śląsk.
Mirosław Hermaszewski w 1962 roku wstąpił do PZPR. W 1964 roku ukończył Wyższą Szkołę Oficerską Sił Powietrznych w Dęblinie w stopniu podporucznika. Polski kosmonauta służył w Wojskach Obrony Powietrznej Kraju.
Jako dowódca 11. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego OPK im. Osadników Dolnośląskich we Wrocławiu trafił do grupy 300 kandydatów na kosmonautów w ramach utworzonego przez ZSRR międzynarodowego Programu Interkosmos.
Do lotu w kosmos przygotowywał się przez półtora roku od grudnia 1976 roku w Gwiezdnym Miasteczku pod Moskwą. W latach 1987-1990 Mirosław Hermaszewski był komendantem Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie. W latach 1991-1992 pełnił on funkcję zastępcy dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, a 1992–1995 - szefa bezpieczeństwa lotów.
Od 1995 roku polski kosmonauta był inspektorem ds. sił powietrznych w Sztabie Generalnym Wojska Polskiego. Po 40-letniej służbie Mirosław Hermaszewski przeszedł w stan spoczynku. 5 października 2005 roku odbył lot pożegnalny na pokładzie myśliwca MiG-29UB.
Łącznie za sterami samolotów spędził 2047 godzin i 47 minut, wykonał 3473 starty i lądowania, a także 10 treningowych skoków spadochronowych.
Mirosław Hermaszewski zmarł 12 grudnia 2022 roku. Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Uroczystości miały charakter państwowy z udziałem kompanii reprezentacyjnej Wojska Polskiego. W hołdzie zmarłemu nad nekropolią przeleciały cztery myśliwce F-16. Wieńce przysłali między innymi Ambasada Rosji i Piotr Klimuk, białoruski kosmonauta, który towarzyszył Mirosławowi Hermaszewskiemu w misji na orbicie okołoziemskiej.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: PAP/Leszek Szymański