Nagrody Ig Nobla to traktowane z przymrużeniem oka odpowiedniki Nagród Nobla, które przyznawane są za osobliwe prace naukowe. Odkrycia z nimi związane najpierw śmieszą, a potem skłaniają do myślenia. Niektóre z nich nie mogą lub nie powinny być powtarzane. Zostały wręczone w nocy z czwartku na piątek czasu polskiego. Wydarzenie zorganizował magazyn "Annals of Improbable Research", a mistrzem ceremonii był jego redaktor, Marc Abrahams. Podobnie jak w ubiegłym roku, z powodu pandemii uroczystość miała charakter telekonferencji.
Nagroda Ig Nobla z dziedziny chemii
Nagrodę w dziedzinie chemii zdobył międzynarodowy zespół badaczy za pracę polegającą na pomiarze poziomu lotnych związków organicznych (VOCs), wydzielanych przez widzów podczas oglądania filmów w kinie. Celem naukowców było ustalenie, czy te substancje chemiczne korelują z seksem, przemocą i innymi zachowaniami pokazywanymi w filmach. Jak się okazało, poziom izoprenu najlepiej korelował z oddziaływaniem ekranowych treści na widzów, co mogłoby znaleźć praktyczne zastosowanie przy przyznawaniu filmowi kategorii wiekowej. Już wcześniej naukowcy stwierdzili, że pomiar stężenia tego węglowodoru jest łatwy do przeprowadzenia i może być wykorzystywany do badania różnych zjawisk metabolicznych, na przykład zaburzeń gospodarki tłuszczami.
Sporą domieszkę wiedzy z chemii zawiera też praca nagrodzona w dziedzinie entomologii, czyli nauki o owadach, przyznana badaczom z Centrum Ekologii i Kontroli Wektorów Chorób Marynarki Wojennej USA. Ich badania sprzed 40 lat wykazały, że tradycyjne metody walki z insektami - takie jak fumigacja karboksydowa czy użycie pestycydów fosforoorganicznych - były nieskuteczne. W zamian zespół naukowców z US Navy zaproponował "nową metodę kontroli karaluchów na okrętach podwodnych", skuteczną - jak twierdzą badacze - w 98 procentach. Tyle, że użyto w tym celu dichlorfosu - organofosforanu, który został zakazany w Unii Europejskiej w 1998 r. ze względu na toksyczność (później, w roku 2010 wykazano dodatkowo, że dichlorfos sprzyja występowaniu ADHD u dzieci).
Nagroda Ig Nobla z dziedziny biologii i ekonomii
W dziedzinie biologii tegoroczną nagrodę otrzymała Susanne Schötz ze szwedzkiego uniwersytetu w Lundzie. Zauważono jej liczne badania, w których analizowała, w jaki sposób koty komunikują się z ludźmi poprzez mruczenie, modulowane tony, miauczenie, jęki, piski, syczenie, warczenie i wycie. Badaczkę zainspirowało jej wcześniejsze odkrycie, że gepard i kot domowy mruczą z tą samą częstotliwością 30 herców.
Pavlo Blavatskyy, profesor ekonomii w Montpellier Business School, nagrodę Ig Nobla otrzymał w dziedzinie ekonomii "za odkrycie, że otyłość polityków może być dobrym wskaźnikiem korupcji w danym kraju". Przy okazji nagrodzony przypomniał, że korupcja polityczna - taka, jak przekupstwo i wymuszenia - może obniżyć wzrost gospodarczy kraju, zwiększyć koszty budowy dróg, zniechęcić do inwestycji zagranicznych i zwiększyć dług publiczny, a także przynieść inne negatywne skutki. Ponieważ bezpośrednie dane dotyczące stanu zdrowia polityków rzadko są dostępne, profesor Blavatskyy analizował komputerowo zdjęcia twarzy 299 polityków z 15 krajów powstałych po rozpadzie ZSRR, uznając ten obszar za szczególnie obiecujący badawczo.
Jak się okazało, tylko 10 badanych polityków miało prawidłowy indeks masy ciała (BMI), a żaden nie cierpiał na niedowagę. Najmniej otyli okazali się przedstawiciele Litwy, Łotwy i Estonii oraz Gruzji, gdzie poziom korupcji jest stosunkowo niski. Autor analiz zastrzegł, iż te ogólne obserwacje nie dowodzą, że każdy otyły polityk jest skorumpowany.
Nagroda Ig Nobla z dziedziny medycyny i ekologii
Zatkany nos nie jest zapewne najistotniejszym dziś problemem medycznym. Jednak znalezienie szeroko dostępnej i taniej terapii niedrożności organizatorzy rywalizacji uznali za godne nagrody Ig Nobel w dziedzinie medycyny. Dostali ją naukowcy z Niemiec i Wielkiej Brytanii, którzy wykazali, że "orgazmy seksualne mogą być tak samo skuteczne dla poprawy oddychania przez nos, jak leki zmniejszające przekrwienie". Niestety, orgazm daje w tym zakresie efekt utrzymujący się tylko około godziny.
Nagrodę w dziedzinie ekologii zdobył zespół Manuela Porcara z Uniwersytetu w Walencji, który analizował znalezione na ulicy kawałki przeżutej gumy do żucia. Dzięki analizie genetycznej udało się w kawałkach gumy zidentyfikować różne szczepy bakterii i ustalić, jak ich poziom zmienia się z czasem. Materiał do badań zebrano we Francji, Grecji, Hiszpanii, Turcji i Singapurze (mimo tego, że za import, sprzedaż i żucie gumy w Singapurze grożą wysokie kary finansowe). Również naukowcy żuli gumę i wystawiali próbki na działanie warunków ulicznych. Jak się okazało, z czasem bakterie żyjące w ludzkich ustach ustępują miejsca bakteriom typowym dla otoczenia. Wyniki - twierdzą badacze - mogą mieć znaczenie zarówno w śledztwach, jak i przy poszukiwaniu organizmów rozkładających odpady.
Nagroda Ig Nobla z dziedziny fizyki i transportu
Coraz więcej uwagi naukowcy poświęcają wyjątkowo ekologicznej metodzie przemieszczania się, jaką jest chodzenie pieszo. Tegoroczna nagroda w dziedzinie fizyki trafiła do badaczy, którzy przeprowadzili eksperymenty, aby dowiedzieć się, dlaczego piesi nie zderzają się nieustannie z innymi przechodniami. Czujniki umieszczone na trzech stacjach kolejowych zarejestrowały ruchy ponad pięciu milionów osób. Jednocześnie nagrodą w dziedzinie kinetyki uhonorowano eksperymenty mające wyjaśnić, dlaczego piesi czasami jednak wpadają na siebie. W przypadku eksperymentów z udziałem studentów najczęstszą przyczyną kolizji były rozmowy przez telefony komórkowe.
W dziedzinie transportu za najbardziej godne Ig Nobla uznano eksperymenty zespołu Robina W. Radcliffe'a z Cornell University - dzięki którym wiadomo, że po podaniu zwierzęciu środka nasennego, nosorożca transportowanego drogą powietrzną najbezpieczniej jest zawiesić pod helikopterem do góry nogami. Przewóz zagrożonych wyginięciem nosorożców czarnych w inne lokalizacje ma zapobiec kojarzeniu się blisko spokrewnionych osobników, a kiepskie afrykańskie drogi utrudniają transport ciężarówką.
Pokojowa nagroda Ig Nobla
Pokojowa nagroda Ig Nobla trafiła tez do zespołu Davida Carriera z University of Utah za przetestowanie hipotezy, że ludzie wyewoluowali brody, aby chronić się przed ciosami w twarz. Jak wykazały eksperymenty z kośćmi pokrytymi ogoloną lub owłosioną skórą owcy, broda faktycznie daje wrażliwym obszarom twarzy pewną ochronę przed uderzeniami, absorbując o około 30 proc. więcej energii, niż goła skóra.
Autorka/Autor: anw//rzw
Źródło: PAP, tvnmeteo.pl