Deszcz meteorów – na czym polega to zjawisko? Kiedy można zaobserwować je w Polsce?

● "Spadające gwiazdy" to kosmiczne okruchy skalne, które spalają się wpadając w ziemską atmosferę. ● Gdy zjawisko to jest wyjątkowo intensywne, nazywamy je "deszczem spadających gwiazd" lub deszczem meteorów. ● Deszcze meteorów można zaobserwować w Polsce wiele razy w ciągu roku. ● Do najbardziej widowiskowych deszczów meteorów zalicza się Perseidy, Leonidy i Geminidy.

Deszcz meteorów, nazywany też deszczem spadających gwiazd, to zjawisko polegające na pojawianiu się wielu meteorów w krótkich odstępach czasu, czasem nawet jednocześnie. Dochodzi do niego, gdy nasza planeta przelatuje przez chmurę krążących wokół słońca okruchów skalnych pozostawionych przez np. rozpad komety. Okruchy te nazywa się meteoroidami, a taką chmurę - rojem meteoroidów.

Gdy meteoroid z olbrzymią prędkością wchodzi w ziemską atmosferę, gwałtownie rozgrzewa się i przez krótki moment zaczyna świecić. Często widoczna jest przy tym ciągnięta przez niego świetlista smuga - właśnie takie widoczne na niebie zjawisko nazywane jest meteorem, nazywany również spadającą gwiazdą.

Jeżeli Ziemia przelatuje przez rój takich odłamków i meteory pojawiają się z dużą intensywnością, mówi się o deszczu meteorów lub deszczu spadających gwiazd. Podczas takiego deszczu możliwe jest zaobserwowanie na bezchmurnym niebie od kilkudziesięciu do nawet kilkuset takich zjawisk w ciągu godziny.

ZOBACZ TEŻ: Meteor, meteoryt i meteoroid - czym są? Jak rozpoznać znaleziony meteoryt?

W naszym układzie słonecznym znajduje się wiele rojów meteoroidów. Swoje nazwy zawdzięczają one najczęściej gwiazdozbiorom, z kierunku których - już jako widoczne meteory - zbliżają się do Ziemi. W rzeczywistości jednak wcale z nich nie pochodzą. Na przykład Perseidy widziane są na tle gwiazdy Eta Persei w gwiazdozbiorze Perseusza, ale faktycznie są pozostałościami po niezwiązanej z tym gwiazdozbiorem komecie Swift-Tuttle.

W Polsce możliwe jest zaobserwowanie deszczu meteorów kilkanaście razy w roku. Najbardziej znane i najlepiej widoczne deszcze meteorów swoje źródło mają w następujących rojach:

● Kwadrantydy – występuje między 1 a 5 stycznia, a swoje maksimum ma 3 stycznia; ● Lirydy – występuje między 15 a 28 kwietnia, a swoje maksimum ma 22 kwietnia; ● eta Akwarydy – występuje między 19 kwietnia a 28 maja, a swoje maksimum ma 6 maja; ● Camelopardalidy – występuje między 23 a 24 maja, a swoje maksimum ma 24 maja; ● Czerwcowe Bootydy – występuje między 22 czerwca a 2 lipca, a swoje maksimum ma 28 czerwca; ● Perseidy – występuje między 17 lipca a 24 sierpnia, a swoje maksimum ma 12 sierpnia; ● Drakonidy – występuje między 6 a 10 października, a swoje maksimum ma 8 października; ● Orionidy – występuje między 2 października a 7 listopada, a swoje maksimum ma 21 października; ● Leonidy – występuje między 14 a 21 listopada, a swoje maksimum ma 17 listopada; ● Geminidy – występuje między 7 a 17 grudnia, a swoje maksimum ma 14 grudnia; ● Ursydy – występuje między 17 a 26 grudnia, a swoje maksimum ma 22 grudnia.

Poza meteorami przypisanymi do poszczególnych rojów wyróżnia się także tzw. meteory sporadyczne. Są to meteory, które nie zostały przypisane do jakiegokolwiek roju, choć w praktyce są to meteory należące do starych rojów rozproszonych przez różnego rodzaju efekty grawitacyjne i niegrawitacyjne. Roje te są bardzo mało aktywne lub wręcz już nie istnieją. 

Jednym z najbardziej widowiskowych deszczów meteorów obserwowanych w Polsce jest rój Perseidów. Jego maksimum intensywności przypada na noc z 12 na 13 sierpnia, którą nazywa się często "nocą spadających gwiazd". Rój ten znany był już w starożytności. Z uwagi na termin maksimum nazywany jest także "łzami Świętego Wawrzyńca" – 10 sierpnia to bowiem data jego męczeńskiej śmierci.  

Równie atrakcyjny, bo uważany za najszybszy rój meteorów, jest listopadowy rój Leonidów, a także przypadający na grudzień rój Geminidów. Wyjątkowość drugiego z nich bierze się z faktu, że przy bezchmurnym niebie pozwala zaobserwować najczęściej ponad sto meteorów w ciągu godziny, poprzedza on przy tym okres świąt Bożego Narodzenia.

ZOBACZ TEŻ: Tau Herkulidy 2022. Deszcz meteorów także na polskim niebie