Meteor, meteoryt i meteoroid - czym są? Jak rozpoznać znaleziony meteoryt?

Źródło:
tvn24.pl, ptmet.org.pl
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (pow
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (powKontakt24
wideo 2/21
Spadający meteoryt/kometa zarejestrowany w Pęcicach (powKontakt24

Widok "spadającej gwiazdy" ma przynosić szczęście i spełniać życzenia. I rzeczywiście może być szczęściem dla kolekcjonerów meteorytów. Czym są meteoryty i skąd się biorą? Jak rozpoznać, czy skała znaleziona podczas spaceru może być meteorytem?

● Meteoryt to pozostałość ciała niebieskiego, które nie spłonęło w atmosferze i spadło na Ziemię. ● Meteoryty mogą mieć różny wygląd, rozmiar i skład chemiczny. ● Meteoryt można rozpoznać m.in. po ciemnej skorupie, płytkich wgłębieniach oraz byciu przyciąganym przez magnes. ● W czasie jednego deszczu meteorytów może spaść na Ziemię nawet kilka tysięcy obiektów.

Wokół Słońca krążą nie tylko planety i ich księżyce. Krążą również niezliczone okruchy skalne nazywane meteoroidami o średnicy od 0,1 milimetra do 10 metrów. Ich pochodzenie może być bardzo różne, są to na przykład pozostałości po zderzeniach większych ciał niebieskich.

W przestrzeni kosmicznej krążą również większe obiekty nazywane planetoidami (asteroidami) i kometami, a także mniejsze nazywane pyłem międzyplanetarnym.

Meteor

Meteoroidów nie należy mylić z meteorami i meteorytami. Meteor jest zjawiskiem, które powstaje, gdy meteoroid wpada w atmosferę ziemską. To właśnie wtedy widać na niebie coś, co potocznie nazywa się "spadającą gwiazdą", czyli bardzo jasny, szybko zniżający się punkt, często pozostawiający za sobą krótkotrwałą smugę. Punktem tym jest meteoroid, który podczas wchodzenia w atmosferę rozgrzewa się do bardzo wysokich temperatur i spala emitując przy tym silne światło.

Jeżeli takich jasnych punktów jest dużo to mówi się o zjawisku nazywanym deszczem meteorów (rojem meteorów). Są to na przykład Perseidy, które pięknie prezentują się na letnim nocnym niebie i co roku przyciągają amatorów astronomii.

Meteor może być też bolidem. Mówimy o nim wtedy, gdy meteor jest jaśniejszy niż widziana z Ziemi planeta Wenus. Pojawienie się bolidu na niebie wywołuje zwykle duże poruszenie, ponieważ są to obiekty, które przemieszczają się z dużą prędkością i często towarzyszy im potężny huk. Taki bolid widziany był nad Polską m.in. w styczniu 2020 roku.

Meteoryt

Najczęściej podczas wchodzenia w ziemską atmosferę meteoroid spala się w całości i nie pozostaje po nim żaden ślad. Jeżeli jednak nie spali się on w całości i jego pozostałości dolecą do powierzchni Ziemi, nazywane są one już meteorytami.

Inaczej mówiąc meteorytem jest pozostałość ciała niebieskiego, które spadło na Ziemię w postaci skały. W praktyce takie meteoryty mogą być pozostałością nie tylko meteoroidów, ale też większych ciał niebieskich, np. planetoid.

Meteoryty i meteoryZiemienowicz Adam/PAP

Ponieważ meteoryty mogą pochodzić od różnych ciał niebieskich obiekty te różnią się między sobą. Przede wszystkim wyróżnia się trzy rodzaje meteorytów ze względu na ich skład:

● meteoryty kamienne, ● meteoryty żelazne, ● meteoryty żelazno-kamienne.

Dodatkowo meteoryty kamienne dzieli się np. na chondryty, achondryty i achondryty prymitywne - określenia te odnoszą się do procesów, które zaszły w ich budowie wewnętrznej.

Ponadto wiele meteorytów ma swoje nazwy zwyczajowe. Najczęściej meteoryty nazywane są od nazwy miejsca, w którym spadły lub zostały znalezione. Może to być nazwa miejscowości, regionu, ale też rzeki, góry czy jeziora. Jeżeli znaleziony meteoryt pochodzi z deszczu meteorytów, wtedy wszystkie meteoryty z tego deszczu otrzymują jedną, wspólną nazwę.

Jak rozpoznać meteoryt?

Rozpoznawanie meteorytów nie zawsze jest proste. Różny bywa nie tylko ich skład chemiczny, ale też rozmiar i waga. Meteorytem może być kilkugramowe ziarenko, ale też wielotonowy głaz.

Jak można rozpoznać meteoryt? Pomagają w tym niektóre znaki szczególne. Meteoryty zwykle są cięższe niż ziemskie skały i mogą mieć na powierzchni cienką, ciemną skorupę. Zwykle będzie ona matowa, ale może zdarzyć się też błyszcząca. Znakiem szczególnym meteorytów bywają powierzchniowe, płytkie wgłębienia (nazywane regmagliptami). Meteoryty zwykle są także przyciągane przez magnes.

Nie zawsze jednak możliwe jest samodzielne rozpoznanie meteorytu. Szczególnie trudne będzie to w przypadku obiektów, które spadły na Ziemię dawno temu. Wtedy ich skorupa staje się rdzawa i dopiero zbadanie wewnętrznej struktury może potwierdzić, czy rzeczywiście mamy do czynienia z meteorytem.

Mając skałę, którą podejrzewa się o bycie meteorytem, można poprosić o pomoc specjalistów. W Polsce nieodpłatną pomoc w identyfikacji znalezionych obiektów podejrzewanych o kosmiczne pochodzenie oferuje między innymi Polskie Towarzystwo Meteorytowe. Wystarczy dostarczyć drogą mailową dokładną dokumentację fotograficzną swojego znaleziska.

Warto wiedzieć, że w zależności od rodzaju obiektu wartość rynkowa meteorytu potrafi sięgać nawet kilku tysięcy złotych za jeden gram.

Meteoryty w Polsce

Odnalezione meteoryty, zwłaszcza te większe, często stają się lokalnymi atrakcjami. Ciekawym przykładem jest meteoryt żelazny o nazwie Morasko. Powstał on w wyniku deszczu meteorów, który spadł na terytorium dzisiejszej Polski kilka tysięcy lat temu. Spadający obiekt rozpadł się w powietrzu i znaleziono dotąd setki, a może nawet tysiące jego fragmentów - największy z nich waży ponad 270 kilogramów.

Kratery, które powstały w wyniku uderzenia fragmentów meteorytu, są obecnie objęte rezerwatem. Rezerwat "Meteoryt Morasko" znajduje się na północ od Poznania, na miejscu powstała też ścieżka dydaktyczna z tablicami edukacyjnymi.

Minerały odkryto w meteorycie MoraskoTVN 24 Poznań

Do historii przeszedł również deszcz meteorów, który spadł w Polsce 30 stycznia 1868 roku. Nad Warszawą przeleciał wówczas bolid, który następnie rozpadł się w powietrzu. Nad Pułtuskiem słyszany był ogromny huk, a następnie coś opisywanego jako seria wystrzałów. W okolicy Pułtuska spadło wówczas z nieba nawet kilka tysięcy meteorytów, niektóre z nich uszkodziły budynki mieszkalne.

Znany jest również meteoryt, który z bezchmurnego nieba spadł w 1994 roku we wsi Baszkówka na południe od Warszawy. Obiekt znaleziony został na głębokości około 25 centymetrów i zaraz po wyjęciu był jeszcze lekko ciepły.

Meteoryty na świecie

Największym znanym meteorytem, który zachował się w całości, jest meteoryt Hoba w Namibii. Jego masa szacowana jest na ponad 60 ton. Ma on wyjątkowy, płaski kształt i spadł na Ziemię prawdopodobnie około 80 tysięcy lat temu. Znaleziska dokonał przez przypadek miejscowy rolnik, który orząc ziemię trafił na znajdującą się tuż pod powierzchnią przeszkodę.

Być może najbardziej obecnie znanym meteorytem jest natomiast meteoryt Czelabińsk. Był on mierzącą 18 metrów średnicy planetoidą o masie ponad 9 tysięcy ton, która weszła w atmosferę ziemską 15 lutego 2013 roku. Następnie obiekt ten rozpadł się w powietrzu, a jego fragmenty spadły w Rosji w obwodzie czelabińskim co zarejestrowano na wielu nagraniach i zdjęciach. Największy ze znalezionych do dziś meteorytów czelabińskich waży ponad pół tony.

Meteoryt czelabiński wydobyty z jeziora Czerebakułmineco174.ru

Autorka/Autor:red.//mm

Źródło: tvn24.pl, ptmet.org.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W Tatrach doszło do dwóch śmiertelnych wypadków. Po nocnych przymrozkach, mimo słonecznej pogody, warunki w wyższych partiach gór pozostają trudne.

Dwa śmiertelne wypadki w Tatrach

Dwa śmiertelne wypadki w Tatrach

Źródło:
TVN24, PAP

Pogoda na dziś. Niedziela 27.04 zapowiada się spokojnie i słonecznie w całym kraju. Temperatura nie będzie jednak zbyt wysoka. Lokalnie termometry pokażą tylko lekko powyżej 10 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela, 27.04. Tylko słońce. Lokalnie odczujemy chłód

Pogoda na dziś - niedziela, 27.04. Tylko słońce. Lokalnie odczujemy chłód

Źródło:
tvnmeteo.pl

Kolejne dni przyniosą stabilną, spokojną i pogodną aurę. Odpoczniemy od gwałtownych zjawisk, choć będzie jeszcze dość chłodno. Temperatura zacznie jednak rosnąć już niedługo.

Chłodno wam? Już wkrótce temperatura znów przekroczy 20 stopni

Chłodno wam? Już wkrótce temperatura znów przekroczy 20 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Suczka o imieniu Valerie, która uciekła właścicielom w czasie kempingu w 2023 roku, została odnaleziona dzięki organizacji Kangala Wildlife Rescue. Jamniczka spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu - podaje BBC.

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Źródło:
Reuters, BBC

Gwałtowne burze, którym towarzyszyły obfite opady deszczu, doprowadziły do powstania powodzi w południowo-zachodniej części Oklahomy. Ulice w Norman, trzecim co do wielkości mieście tego amerykańskiego stanu, zmieniły się w rwące potoki.

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Źródło:
Reuters, CNN, foxweather.com

Przełom kwietnia i maja to idealny moment, aby posłuchać ptasich śpiewów. Dla zwierząt tych nie jest to jednak taka prosta umiejętność. Jak opowiadał ekoaustyk doktor habilitowany Michał Budka, niektóre gatunki potrzebują czasu na naukę śpiewania. Inne, aby zrobić miejsce na nowe dźwięki, muszą "usunąć" stare odgłosy ze swojej pamięci.

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Źródło:
PAP

Czerwony alert wulkaniczny wydano na Kostaryce w związku z wybuchem wulkanu Poas. Trwającej od kilku dni erupcji towarzyszą wyrzuty ogromnej ilości materiału wulkanicznego - kolumny pyłu wznoszą się na wysokość ponad 4000 metrów. Popioły osadziły się także w okolicznych rzekach.

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Źródło:
cne.go.cr, The Tico Times

Sobotni poranek przyniósł w Polsce spore ochłodzenie - w wielu miastach na termometrach pojawiły się wartości "na minusie", a w dzień zobaczymy na nich nie więcej niż 15 stopni. Prezenter tvnmeteo.pl Tomasz Wasilewski opowiadał w TVN24, skąd wziął się ten napływ zimnego powietrza i jak długo potrwa.

Arktyczne powietrze nad Polską. Ciepło "musi poczekać na swoją kolej"

Arktyczne powietrze nad Polską. Ciepło "musi poczekać na swoją kolej"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pod powierzchnią Parku Narodowego Yellowstone leży superwulkan, który drzemie od setek tysięcy lat. Naukowcy odkryli pod nim twór o zaskakujących właściwościach.

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Źródło:
Live Science

Kwiecień dobiega końca, a na horyzoncie już maj, który w Polsce jest miesiącem dość ciepłym, choć nocne przymrozki nie są rzadkie. Tak stoi w meteorologicznych annałach i w tej materii niewiele się w Polsce zmieniło. Na najbliższe dni rysują się w prognozach trzy fale chłodu, które przynieść mogą lekki mróz. O ile mieszkańcom miast ujemna temperatura po prostu uprzykrzy życie, o tyle ogrodników zmobilizuje do "działań obronnych". Często polegają one na wstawianiu zapalonych zniczy pomiędzy rabatki, sadzonki, pod tunele oraz w skrzynki z kwiatami, co sprawia, że ogrody w kwietniu i maju roztaczają cmentarną aurę.

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Źródło:
TVN24+

Kilkumetrowa anakonda narobiła strachu pewnej rodzinie z brazylijskiego stanu Amazonas. Na miejsce przyjechali strażacy, którzy schwytali pokaźnych rozmiarów zwierzę. Zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Źródło:
Portaldo Holanda, The Reptarium, Amazon Agency

Nawet 1,5 miliona mieszkańców Polski może nie wiedzieć o tym, że ma astmę. Jak tłumaczą eksperci, nieleczona choroba może prowadzić do poważnego pogorszenia jakości życia. Sama diagnoza jednak nie wystarczy - wśród leków na astmę narosło wiele mitów, które mogą zniechęcać chorych do terapii.

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

Źródło:
PAP

W stanie New Jersey trwa walka z gigantycznym pożarem lasu. Od wtorku płomienie strawiły ponad 6100 hektarów, niszcząc kilka budynków i zagrażając wielu innym. Jak podali strażacy, do zaprószenia ognia doszło na skutek niewłaściwie zgaszonego ogniska.

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Źródło:
Reuters, ABC News

Miłośnicy astronomii będą mieli okazję w czasie najbliższych nocy zobaczyć na niebie Drogę Mleczną. Jak przekazał Karol Wójcicki, autor profilu "Z głową w gwiazdach", warunki będą naprawdę sprzyjające.

"Przed nami najlepszy weekend w roku"

"Przed nami najlepszy weekend w roku"

Źródło:
"Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Na hawajskiej wyspie Oahu odkryto mięsożerny gatunek gąsienicy. Porusza się po pajęczynach, żywiąc się uwięzionymi owadami. Nazwano ją "kolekcjonerką kości", bo kamufluje się przed pająkami, które chętnie by ją zjadły, "ubierając" się w szczątki martwych owadów.

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Źródło:
Reuters, AP News, science.org

W świetle najnowszych wyliczeń amerykańskiego modelu meteorologicznego GFS wyraźnie widać, że początek majówki będzie przyjemny, choć umiarkowanie ciepły. Potem w pogodzie ma zadziać się więcej.

Pogoda na majówkę. Co pokazuje amerykański model

Pogoda na majówkę. Co pokazuje amerykański model

Źródło:
TVN24+

Archeolodzy odkryli w Peru szczątki zmarłej pięć tysięcy lat temu kobiety. Zdaniem ekspertów prawdopodobnie należała do wyższych sfer w kulturze Caral, która rozwijała się tam równolegle ze starożytnym Egiptem czy Chinami.

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Źródło:
Reuters, PAP

Ogromny wir pojawił się w czwartek w Krzyżowicach w województwie śląskim. Po południu nad jedną z dróg utworzył się lej, który w efektowny sposób unosił masy piasku nad ziemią.

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ponad 200 razy interweniowały polskie służby w związku ze skutkami intensywnych opadów deszczu i burz, jakie przechodziły w ostatnich godzinach nad Polską. Jak przekazał TVN24 rzecznik Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej zgłoszenia nie dotyczyły żadnych poważnych zdarzeń.

"Odnotowaliśmy podtopienia dróg, podtopienia budynków"

"Odnotowaliśmy podtopienia dróg, podtopienia budynków"

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, Bielskie Drogi, tvnmeteo.pl

Ogromny bolid pojawił się nad brazylijskim stanem Rio Grande do Sul. Według lokalnych ekspertów mógł to być największy zarejestrowany meteor w tym regionie. Obecnie trwają poszukiwania jego szczątków.

Niezwykły przelot kosmicznej skały. Na kilka sekund noc zamieniła się w dzień

Niezwykły przelot kosmicznej skały. Na kilka sekund noc zamieniła się w dzień

Źródło:
CNN, TVN24, G1 Globo

Objawy pojawiają się przeważnie od 6 do 12 godzin od momentu zatrucia. Większość pacjentów początkowo uskarża się na biegunkę, wymioty i ból głowy, u części występuje nadmierne pocenie się, odrętwienie czy ból w obrębie mięśni i stawów. Później dochodzą dziwniejsze objawy: metaliczny, palący smak w ustach czy poczucie, że ciepłe powierzchnie są lodowato zimne. Skóra zaczyna intensywnie swędzieć, serce nieregularnie bije. Większość objawów utrzymuje się przez kilka dni, ale niektóre mogą prześladować pacjentów przez tygodnie lub miesiące, niekiedy dłużej. Czasami wracają one ze wzmożoną siłą, na przykład po spożyciu alkoholu.

Jesz kolację na wakacjach, czujesz metaliczny posmak, a potem jest tylko gorzej

Jesz kolację na wakacjach, czujesz metaliczny posmak, a potem jest tylko gorzej

Źródło:
TVN24+

Od soboty turyści ponownie będą mogli zwiedzać Jaskinię Mroźną w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach. Każdego roku to miejsce jest zamykane na okres zimowy, który przypada na okres od 1 listopada od 25 kwietnia. W tym czasie służy jako schronienie dla zimujących nietoperzy.

Duża atrakcja polskiej części Tatr ponownie otwarta dla turystów

Duża atrakcja polskiej części Tatr ponownie otwarta dla turystów

Źródło:
PAP, TPN

Blisko 156 milionów Amerykanów żyje na obszarach, gdzie powietrze zawiera niebezpieczne dla zdrowia stężenie zanieczyszczeń - wynika z najnowszego raportu Amerykańskiego Stowarzyszenia ds. Schorzeń Płuc. Prócz niepokojących danych eksperci zwracają też uwagę na ostatnie decyzje amerykańskiej administracji, które mogą pogłębić problem walki ze smogiem.

Przybyło osób, które oddychają powietrzem pełnym szkodliwych substancji

Przybyło osób, które oddychają powietrzem pełnym szkodliwych substancji

Źródło:
ALAS, PAP, THE Guardian, NPR, CBS News

Ulewy spowodowały zejście osuwiska w środkowym Ekwadorze. Jak podały lokalne media, ruchome masy ziemi uszkodziły kilkanaście domów, a 50 osób zostało ewakuowanych. Osuwisko spowodowało także konieczność zamknięcia biegnącej w pobliżu autostrady E30.

Domy pękły na pół, w jezdni otworzyły się głębokie szczeliny

Domy pękły na pół, w jezdni otworzyły się głębokie szczeliny

Źródło:
Ecuavisa, laprensa.com.ec

Dwa duże pożary szaleją w środkowym Izraelu. Ogień zniszczył domy w niektórych miejscowościach, konieczne były ewakuacje. Wiatr kieruje płomienie w kierunku Jerozolimy. Jak podały lokalne media, w walce z żywiołem rannych zostało trzech strażaków.

Dwa pożary zmierzają w stronę Jerozolimy. Ewakuacje, nieprzejezdne drogi

Dwa pożary zmierzają w stronę Jerozolimy. Ewakuacje, nieprzejezdne drogi

Źródło:
Reuters, The Jerusalem Post

Trzęsienie ziemi zakłóciło program na żywo w jednej z tureckich stacji telewizyjnych. Wstrząsy o magnitudzie 6,2 zatrzęsły całym studiem nagraniowym. Jak podał prowadzący, aktywność sejsmiczna była wyczuwalna już wcześniej.

Zamieszanie w programie na żywo. Nagranie

Zamieszanie w programie na żywo. Nagranie

Źródło:
Reuters, Ekol TV, tvnmeteo.pl

Po środowym trzęsieniu o magnitudzie 6,2 Stambuł nawiedziła seria wstrząsów wtórnych. Chociaż pierwsza ocena skutków wykazała, że nie doszło do poważnych uszkodzeń, trzęsienia wywołały panikę wśród mieszkańców miasta. Około 150 osób doznało obrażeń podczas wyskakiwania z trzęsących się budynków.

Trzęsienie ziemi w Turcji. Ludzie wyskakiwali w panice

Trzęsienie ziemi w Turcji. Ludzie wyskakiwali w panice

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, EMSC, PAP, BBC, TGRT

Pożar wybuchł we wtorek na terenie amerykańskiego stanu New Jersey. Z powodu rozprzestrzeniającego się ognia ewakuowano ponad trzy tysiące osób, zamknięto też odcinek jednej z najruchliwszych autostrad.

Ewakuowano ponad trzy tysiące osób, zamknięto ruchliwą autostradę

Ewakuowano ponad trzy tysiące osób, zamknięto ruchliwą autostradę

Źródło:
PAP, Reuters, CNN

We wtorek doszło do erupcji najwyższego wulkanu w Europie. Tryskająca z krateru lawa rozświetliła nocne niebo. Etna znów niepokoi mieszkańców Sycylii.

Nocny pokaz potęgi natury. Etna znów przypomina o sobie

Nocny pokaz potęgi natury. Etna znów przypomina o sobie

Źródło:
Reuters, lasicilia.it, ilmeteo.it

Chiny rozważają budowę elektrowni jądrowej na Księżycu. Miałaby ona zasilać Międzynarodową Stację Badawczą na Księżycu (ILRS), projekt powstający pod egidą chińskiej i rosyjskiej agencji kosmicznej.

Chiny z Rosją chcą zbudować elektrownię jądrową na Księżycu

Chiny z Rosją chcą zbudować elektrownię jądrową na Księżycu

Źródło:
Reuters, PAP

Fala upałów nawiedziła Pakistan. We wtorek w największym mieście tego kraju - Karaczi - temperatura sięgnęła 41 stopni Celsjusza. Władze ostrzegają przed spiekotą, która może zagrażać zdrowiu i życiu.

"Jest piekielnie gorąco". Ponad 40 stopni na termometrach

"Jest piekielnie gorąco". Ponad 40 stopni na termometrach

Źródło:
Reuters, thenews.com.pk, arynews.tv