Największe planetoidy w Układzie Słonecznym. Pierwsze tak wyraźne zdjęcia

Źródło:
PAP, ESO
Położenie asteroidy Kleopatra w Układzie Słonecznym
Położenie asteroidy Kleopatra w Układzie SłonecznymESO/spaceengine.org
wideo 2/5
Asteroidy/planetoidy

Astronomowie sfotografowali 42 największe obiekty w głównym pasie planetoid w Układzie Słonecznym pomiędzy orbitami Marsa a Jowisza. Nigdy wcześniej nie uzyskano tak wyraźnych obrazów dla tak dużej grupy asteroid - podkreśliło Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Obserwacje pozwoliły określić ich gęstość oraz poznać kształty, a te potrafią być bardzo nietypowe.

Międzynarodowy zespół naukowców, w tym z Polski, opublikował wyniki obserwacji planetoid (asteroid) wykonanych przy pomocy teleskopu VLT znajdującego się w Chile, należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). Pokazano fotografie kilkudziesięciu z największych obiektów w głównym pasie planetoid pomiędzy orbitami Marsa i Jowisza.

We wtorkowym komunikacie opublikowanym przez Europejskie Obserwatorium Południowe podkreślono, że dokładne zdjęcia dla tak dużej grupy planetoid są skokiem naprzód w badaniach tych obiektów. Obserwacje pokazują szeroki zakres dziwnych kształtów, od sferycznych do psiej kości, pomagając astronomom w poznawaniu początków planetoid w Układzie Słonecznym.

42 planetoidy sfotografowane w głównym pasie planetoid pomiędzy orbitami Marsa a JowiszaESO/M. Kornmesser/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

- Jak dotąd jedynie trzy duże obiekty z pasa głównego - Ceres, Westa i Lutetia - zostały sfotografowane z odpowiednim poziomem detali, ponieważ odwiedziły je misje kosmiczne Dawn i Rosetta. Nasze obserwacje z ESO dostarczyły ostrych obrazów dla wielu więcej celów, łącznie 42 - zaznaczył Pierre Vernazza z Laboratoire d’Astrophysique de Marseille we Francji, który kierował badaniami, które opisano w piśmie "Astronomy & Astrophysics". 

Brak szczegółowych obserwacji oznaczał, że kluczowe charakterystyki tych ciał, takie jak trójwymiarowe kształty czy gęstość, pozostawały w większości nieznane. Aby wypełnić tę lukę, naukowcy prowadzili obserwacje od 2017 do 2019 roku.

Niemal idealnie okrągłe, podłużne, w kształcie psiej kości

Większość zbadanych obiektów ma więcej niż 100 kilometrów średnicy, w tym udało się sfotografować prawie wszystkie największe, mierzące ponad 200 km (20 obiektów spośród 23 tej wielkości znajdujących w głównym pasie planetoid). Największe zbadane obiekty to Ceres (940 km) i Westa (520 km), z których pierwsza jest nawet kategoryzowana jako planeta karłowata. Z kolei najmniejsze w analizowanej próbce są Urania i Ausonia, mające po około 90 km średnicy.

Planetoidy Ceres i WestaESO/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)
Planetoidy Ausonia i UraniaESO/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

Rekonstrukcja kształtów pokazała, że obserwowane planetoidy są podzielone na dwie główne rodziny. Pierwszą stanowią ciała prawie idealnie sferyczne (na przykład Hygiea i Ceres), a drugą obiekty o nietypowych, wydłużonych kształtach (najbardziej dziwaczna wydaje się tutaj Kleopatra o kształcie podobnym do psiej kości). Więcej na temat odkryć dotyczących tej planetoidy pisaliśmy na początku września.

Zdjęcia planetoidy Kleopatra widziane pod różnymi kątami w trakcie jej rotacjiESO/Vernazza, Marchis et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

Wiadomo, jaką mają gęstość

Znając kształty i łącząc je z informacjami o masach, można było wyznaczyć gęstości. Ten parametr okazał się bardzo różnorodny. Najmniej gęste planetoidy mają około 1,3 grama na centymetr sześcienny, co odpowiada mniej więcej gęstości węgla. Z kolei najbardziej gęste, Psyche i Kaliope, mają 3,9 i 4,4 grama na centymetr sześcienny, a to więcej niż diamenty (mające gęstość 3,5 grama na centymetr sześcienny).

Tak znaczne różnice w gęstości mogą wskazywać na spore różnice w składzie tych ciał, a to z kolei może oznaczać, że pochodzą z różnych rejonów Układu Słonecznego. Być może więc słuszna jest hipoteza, że najmniej gęste planetoidy powstały w odległych rejonach Układu Słonecznego, daleko poza orbitą Neptuna, a potem dokonały migracji do swoich obecnych pozycji.

42 największe planetoidy widoczne na swoich orbitach w głównym pasie planetoid pomiędzy orbitami Marsa a JowiszaESO/M. Kornmesser/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS)

Ekstremalnie Wielki Teleskop będzie mógł zobaczyć jeszcze więcej

Naukowcy mają nadzieję, że gdy za kilka lat obserwacje zacznie Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT), budowany obecnie przez Europejskie Obserwatorium Południowe, będzie można badać z powierzchni Ziemi planetoidy o mniejszych średnicach, od 35 do 80 km, a także kratery na ich powierzchniach mierzące od 10 do 25 km. Niewykluczone, że uda się też wtedy odpowiednio sfotografować kilkadziesiąt obiektów z pasa Kuipera, który jest dużo bardziej oddalonym od nas skupiskiem obiektów podobnych do planetoid.

Wśród autorów artykułu opublikowanego w czasopiśmie "Astronomy & Astrophysics" jest wiele polskich nazwisk: Edyta Podlewska-Gaca, Przemysław Bartczak, Grzegorz Dudziński, Agnieszka Kryszczyńska, Anna Marciniak, Tadeusz Michałowski oraz Joel Krajewski (wszyscy: Instytut Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz Łukasz Socha (Nieborowice). Astronomowie z Poznania specjalizują się w badaniach planetoid, a w szczególności w modelowaniu ich kształtów.

Autorka/Autor:ps

Źródło: PAP, ESO

Źródło zdjęcia głównego: ESO/M. Kornmesser/Vernazza et al./MISTRAL algorithm (ONERA/CNRS), Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Od kilku dni w lokalnym sklepiku w samym centrum Polski regularnie słucham, co i komu zmarzło podczas tegorocznej majowej fali chłodu. Na jednej z pobliskich plantacji truskawek w moim regionie ogrodniczo-sadowniczym, między Warszawa a Łodzią, na straty poszło aż 80 procent uprawy. Z wielu regionów Polski - Podlasia, Mazowsza, Ziemi Łódzkiej, Lubelszczyzny i innych - spływają od kilku dni informacje o szkodach, jakie poczyniły przymrozki.

To może być najzimniejszy maj od dekad. Kiedy zrobi się ciepło?

To może być najzimniejszy maj od dekad. Kiedy zrobi się ciepło?

Źródło:
TVN24+

Kolejne dni przyniosą nam długo wyczekiwane ocieplenie. Za sprawą wyżu znad Europy Zachodniej do Polski napłynie łagodniejsze powietrze, a termometry pokażą ponad 20 stopni. Czy będziemy mieli szansę nacieszyć się cieplejszą aurą?

Będzie 20 stopni. Zaraz po tym nowa fala zimna

Będzie 20 stopni. Zaraz po tym nowa fala zimna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Na wyspie Negros nad ranem wybuchł wulkan Kanlaon - poinformował Filipiński Instytut Wulkanologii i Sejsmologii (PHIVOLCS). Mieszkańców obudził dudniący dźwięk, a okolica pokryła się cienką warstwą popiołu. Zalecono ewakuację.

Dudnienie rozległo się nad ranem, okolicę pokrył popiół

Dudnienie rozległo się nad ranem, okolicę pokrył popiół

Źródło:
Reuters, Inquirer

Pogoda na dziś. Wtorek 13.05 zapowiada się na ogół pogodnie. Miejscami mogą pojawić się chmury i słaby deszcz. Termometry pokażą maksymalnie od 14 do 20 stopni.

Pogoda na dziś - wtorek 13.05. Wiele pogodnych regionów, lokalnie pokropi

Pogoda na dziś - wtorek 13.05. Wiele pogodnych regionów, lokalnie pokropi

Źródło:
tvnmeteo.pl

Tej nocy niebo rozświetliła Pełnia Kwiatowego Księżyca. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia na których widać, jak prezentowało się to zjawisko. Nasz naturalny satelita mógł wydawać się odrobinę mniejszy i ciemniejszy niż zwykle.

Za nami mikropełnia Księżyca

Za nami mikropełnia Księżyca

Aktualizacja:
Źródło:
timeanddate.com, "Z głową w gwiazdach", tvnmeteo.pl

Mrówki Brachyponera chinensis intensywnie rozprzestrzeniają się po wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Są gatunkiem inwazyjnym, a po ich ugryzieniu występuje silna reakcja alergiczna, która w niektórych przypadkach może doprowadzić nawet do śmierci.

Inwazyjne mrówki. Po ich ugryzieniu może wystąpić silna reakcja alergiczna

Inwazyjne mrówki. Po ich ugryzieniu może wystąpić silna reakcja alergiczna

Źródło:
Live Science

W poniedziałek rano przy brzegu plaży w Kołobrzegu znaleziono martwą szarytkę morską. Ciało ssaka morskiego wyłowiono i zabezpieczono do badań. To druga martwa foka znaleziona w tym roku.

Martwa foka w Kołobrzegu. "Był to samiec, duży osobnik"

Martwa foka w Kołobrzegu. "Był to samiec, duży osobnik"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Strażacy walczą z pożarem, który wybuchł w hrabstwie Saint Louis w północno-wschodniej Minnesocie. Ogień zniszczył tam kilka domów, a z powodu zagrożenia ewakuowano kilkadziesiąt osób.

Spłonęły domy, ewakuowano kilkadziesiąt osób

Spłonęły domy, ewakuowano kilkadziesiąt osób

Źródło:
CNN, fox9.com, cbsnews.com

Zimno na razie z nami zostaje. Jaką aurę przyniesie druga połowa maja? Czego możemy spodziewać się podczas zimnych ogrodników oraz zimnej Zośki? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego z tvnmeteo.pl.

Pogoda na 16 dni: długa droga do dużego ocieplenia

Pogoda na 16 dni: długa droga do dużego ocieplenia

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ponad sto osób zginęło w powodziach w Demokratycznej Republice Konga. Najtrudniejsza sytuacja panuje na wschodzie kraju, gdzie z brzegów wystąpiło jezioro Tanganika. W niektórych dotkniętych regionach nie ma łączności komórkowej, co utrudnia koordynację pomocy.

Wylały rzeki i jezioro. Nie żyje ponad sto osób

Wylały rzeki i jezioro. Nie żyje ponad sto osób

Źródło:
PAP, Radio Okapi

Zimbabwe mierzy się z gwałtownym wzrostem zachorowań i zgonów spowodowanych malarią. W ciągu minionych tygodni liczba zgonów z tego powodu była przeszło dwukrotnie wyższa niż w tym samym okresie ubiegłego roku.

Gwałtowny wzrost zachorowań, już dwa razy więcej zgonów w Zimbabwe

Gwałtowny wzrost zachorowań, już dwa razy więcej zgonów w Zimbabwe

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Brytyjskie służby meteorologiczne wydały alert przed burzami dla części Anglii i Walii. Synoptycy ostrzegają przed podtopieniami, ale niektóre regiony z niecierpliwością wypatrują opadów deszczu. Tegoroczna wiosna jest bowiem jedną z najsuchszych od wielu dekad.

Ekstremalna susza na północy Anglii, południe przygotowuje się na podtopienia

Ekstremalna susza na północy Anglii, południe przygotowuje się na podtopienia

Źródło:
BBC, Met Office

Co najmniej dziesięć osób zginęło na skutek uderzeń piorunów w Bangladeszu. W niedzielę nad niektórymi dystryktami kraju przechodziły intensywne burze. Do śmiertelnych wypadków doprowadziły także intensywne podmuchy wiatru.

Dziesięć osób zginęło na skutek uderzeń piorunów

Dziesięć osób zginęło na skutek uderzeń piorunów

Źródło:
Daily Sun, UNB

Masy gronorostów pokryły plaże południowej Florydy. Mieszkańcy amerykańskiego stanu skarżą się na nieprzyjemny zapach, jaki towarzyszy rozkładającym się glonom. To jednak dopiero początek sezonu na gronorosty, a jak wynika z badań, w tym roku może być ich wyjątkowo dużo.

Tony glonów pokryły rajskie plaże. "Zapach jest naprawdę okropny"

Tony glonów pokryły rajskie plaże. "Zapach jest naprawdę okropny"

Źródło:
CBS News, WUSF

Japońscy policjanci udaremnili próbę kradzieży... pustelników. Jak podały lokalne media, trzech turystów z Chin schowało tysiące małych skorupiaków do walizek. Bagaż wydawał z siebie dziwne dźwięki, co zaniepokoiło obsługę hotelu.

Usłyszeli szelest dobiegający z walizki. Aresztowano trzech turystów

Usłyszeli szelest dobiegający z walizki. Aresztowano trzech turystów

Źródło:
BBC, The Japan Times

Inwazyjne małże przyczepione do spodu łodzi zostały zauważone w Kalifornii. Niedoczyszczona jednostka mogła stanowić spore zagrożenie dla ekosystemu jeziora, po którym miała pływać. Na wielu kalifornijskich akwenach obowiązuje kwarantanna - ma to ograniczyć rozprzestrzenianie się uciążliwego mięczaka.

Przyczepiły się do spodu łodzi, wprowadzono kwarantannę

Przyczepiły się do spodu łodzi, wprowadzono kwarantannę

Źródło:
CBS News, Solano County Water Agency

Badanie 28 gęsto zaludnionych miast w Stanach Zjednoczonych pokazało, że wszystkie zapadają się w mniejszym lub większym stopniu. Problem dotyczy także metropolii położonych daleko od wybrzeży. Jednym z głównych powodów jest intensywne wydobycie wód gruntowych.

Miasta się zapadają. Naukowcy biją na alarm

Miasta się zapadają. Naukowcy biją na alarm

Źródło:
PAP, Virginia Tech

W Rezerwacie Przyrody Beka, położonym nad Zatoką Pucką, zaobserwowano dorosłego żurawia kanadyjskiego (Antigone canadensis). Ptaka znaleźli ornitolodzy Łukasz Janocha, Samuel Sosnowski, Antoni Karolak i Marek Biegański. To pierwszy potwierdzony przypadek pojawienia się tego gatunku w Polsce.

Sensacja nad Zatoką Pucką. Pierwszy taki widok w Polsce

Sensacja nad Zatoką Pucką. Pierwszy taki widok w Polsce

Źródło:
tvnmeteo.pl, Birding Poland

W kalifornijskim mieście Aliso Viejo temperatura zbliżyła się prawie do 40 stopni Celsjusza. Było tak gorąco, że strażacy z hrabstwa Orange ewakuowali przy pomocy śmigłowca kilkunastu turystów.

Piekielnie gorąco. Ewakuowano turystów

Piekielnie gorąco. Ewakuowano turystów

Źródło:
ABC 7 News

Kalifornia walczy z przenoszącymi choroby komarami tygrysimi... sterylizując je. Do środowiska wypuszczane są bezpłodne i niegryzące, ale atrakcyjne dla samic samce. Jaja złożone wskutek stosunku ze sterylnym osobnikiem nie wykluwają się. Populacja inwazyjnych owadów na badanym terenie skurczyła się średnio o 33 procent.

Walczą z tropikalną chorobą za pomocą bezpłodnych komarów

Walczą z tropikalną chorobą za pomocą bezpłodnych komarów

Źródło:
Los Angeles Times, CBS News

Aligator pojawił się pod drzwiami jednego z domów położonych w mieście Fort Myers na Florydzie. Gad mierzył ponad dwa metry. Był tak ciężki, że potrzeba było czterech mężczyzn, aby go podnieść i umieścić na pace pickupa.

Nietypowy gość zapukał do drzwi

Nietypowy gość zapukał do drzwi

Źródło:
CNN, miamiherald.com

Rybołowy spędziły zimę w ciepłych krajach. Pokonały kilka tysięcy kilometrów, aby powrócić na lęgowiska na Ziemi Lubuskiej. - W tym regionie swoje gniazda ma około 30 procent krajowej populacji tego gatunku - przekazał Michał Bielewicz, Regionalny Konserwator Przyrody w Gorzowie Wielkopolskim.

Są rzadkie i narażone na wyginięcie, wróciły do swoich rewirów

Są rzadkie i narażone na wyginięcie, wróciły do swoich rewirów

Źródło:
PAP

Na Rysach doszło w sobotę do śmiertelnego wypadku. Jak poinformowało Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, kobieta spadła z góry w okolicach szczytu. To niejedyna akcja, w jakiej brali udział ratownicy.

Wypadek na Rysach. Nie żyje turystka

Wypadek na Rysach. Nie żyje turystka

Źródło:
TOPR, TPN, TVN24

W sobotę doszło do wejścia w atmosferę radzieckiej sondy Kosmos 482. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) poinformowała, że obiekt zarejestrowały systemy radarowe nad Niemcami. Polska Agencja Kosmiczna podała, że nie ma sygnałów, aby obiekt mógł wejść w atmosferę Ziemi nad Polską.

Radziecka sonda "weszła w atmosferę Ziemi"

Radziecka sonda "weszła w atmosferę Ziemi"

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, "Z głową w gwiazdach", POLSA, sattrackcam.blogspot.com, tvnmeteo.pl, blogs.esa.int

Co najmniej siedem osób zginęło na skutek powodzi, które nawiedziły stolicę Somalii. W ciągu zaledwie ośmiu godzin w Mogadiszu spadło ponad 115 litrów deszczu na metr kwadratowy. Woda wdzierała się do domów, zalała drogi i spowodowała zamknięcie międzynarodowego portu lotniczego.

Stolica pod wodą. "Domy dosłownie rozpadały się dookoła nas"

Stolica pod wodą. "Domy dosłownie rozpadały się dookoła nas"

Źródło:
Reuters, Daily Sabah

Misja Axiom-4 może zostać opóźniona. Jak wynika z nieoficjalnych informacji, astronauci mogą ruszyć na Międzynarodową Stację Kosmiczną dopiero w czerwcu. Przyczyną opóźnienia, jak ustalił reporter TVN24 BiS Hubert Kijek, ma być problem techniczny.

Lot Polaka w kosmos się opóźni? "Problemy z kapsułą"

Lot Polaka w kosmos się opóźni? "Problemy z kapsułą"

Źródło:
Times of India, tvnmeteo.pl

Bylina Androsace tapete występuje na najwyższej górze świata. Naukowcy z Chin na podstawie liści tej rośliny zmierzyli zawartość rtęci w atmosferze. Okazało się, że stężenie tego pierwiastka spadło w ciągu 20 lat.

Zbadano roślinę rosnącą na Mount Evereście. Pokazała, ile jest rtęci w atmosferze

Zbadano roślinę rosnącą na Mount Evereście. Pokazała, ile jest rtęci w atmosferze

Źródło:
PAP, acs.org,

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował eksperymentalną prognozę pogody na wakacje. Z danych wynika, że latem w aurze zapanuje jedna wyraźna tendencja, która utrzyma się aż do września. Sprawdź przewidywania na czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2025.

Bardzo silny trend tego lata. Takie mają być kolejne cztery miesiące

Bardzo silny trend tego lata. Takie mają być kolejne cztery miesiące

Źródło:
IMGW

Od kilkunastu lat słyszymy o coraz to nowych miejscach, w których znaleziono mikroplastiki. Fragmenty tworzyw sztucznych znajdujemy już nie tylko w środowisku - rzekach, oceanach, na szczytach gór, na wykopaliskach archeologicznych czy nawet w chmurach - ale także w tkankach organizmów żywych.

Przenoszą toksyny, leki, rakotwórcze związki. I są wszędzie

Przenoszą toksyny, leki, rakotwórcze związki. I są wszędzie

Źródło:
TVN24+

Ostanie przymrozki na Lubelszczyźnie wyrządziły szkody w sadach i uprawach owoców jagodowych. - Straty w uprawach truskawek sięgają 70-80 procent - powiedział Gustaw Jędrejek, prezes Lubelskiej Izby Rolniczej. Regenerację roślin utrudnia susza.

Szkody w uprawach po przymrozkach. Problem potęguje susza

Szkody w uprawach po przymrozkach. Problem potęguje susza

Źródło:
PAP