Zaskakująca przyczyna upadku cywilizacji Majów


Upadek cywilizacji Majów jest jedną z największych zagadek w historii. Naukowcy od zawsze zastanawiali się, co go spowodowało. Być może w końcu udało się znaleźć odpowiedź. Kluczową rolę, według najnowszych badań, odegrały zmiany klimatyczne.

Archeologowie od dawna szukają wyjaśnienia upadku cywilizacji Majów. Na przestrzeni lat pojawiły się liczne możliwe teorie, od wojny i inwazji do migracji i chorób. Wiele osób twierdzi, że wszystkie te czynniki mogły mieć na to wpływ. Innego zdania był Richardson Gill, który jako jeden z pierwszych uważał, że cywilizację Majów zniszczyła susza. Choć twierdzenie, że był to jedyny czynnik upadku jest dość kontrowersyjne.

Teoria suszy została jednak ostatnio potwierdzona przez naukowców z uniwersytetów w Cambridge, Pensylwanii i Teksasie. Badania, prowadzone m.in. przez Julie A. Hoggarth z Baylor University w Teksasie, zostały opublikowane w czasopiśmie Global and Planetary Change. Według badaczy głównym czynnikiem, który doprowadził do zagłady Majów, była właśnie susza.

Upadek po 200 latach świetności

Największy rozkwit cywilizacji był około 600 roku. Archeolodzy odkryli tysiące starożytnych miast Majów, z których większość znajdowała się na południu półwyspu Jukatan, w Belize i Gwatemali.

Wiadomo, że ok. 850 roku, po wielu latach świetności, Majowie nagle zaczęli opuszczać swoje miasta, jedno po drugim. W ciągu niecałych 200 lat jedna z najlepiej rozwiniętych cywilizacji upadła.

Choć archeolodzy przez blisko 200 lat wnikliwie badali możliwe przyczyny końca cywilizacji, do dziś nie mogą zgodzić się, co ją spowodowało. Istnieją liczne teorie, a wśród nich takie, które pojawiały się najczęściej: inwazja, wojna domowa, upedek szlaków handlowych. Jednak, od kiedy w latach 90. zebrano wszystkie dane klimatyczne z tego okresu, popularna stała się zupełnie nowa teoria. Pojawiły się opinie, że cywilizację Majów zakończyły nagłe, poważne zmiany klimatyczne.

Kluczowa była "megasusza"

Naukowcy potwierdzili poprzednie przypuszczenia. Odkryli także, że do upadku przyczyniła się nie jedna susza, ale dwie. Pierwsza z nich wystąpiła w IX wieku, jednak Majowie ostatecznie przetrwali. Jednak kolejna, która wystąpiła w XI wieku, okazała się dla nich zabójcza. Nic dziwnego, skoro była największą suszą na tym terenie od 2 tys. lat, określa się ją nawet "megasuszą".

Ale jak to możliwe, że jedna z najlepiej rozwiniętych cywilizacji zakończyła się przez zmianę warunków klimatycznych? Według archeologów jej upadek ma związek z rolnictwem. Majowie, jak wszystkie wielkie cywilizacje, byli silnie uzależnieni od upraw. Najprostszym wyjaśnieniem upadku ich cywilizacji są, spowodowane przez susze, coraz mniejsze plony. Ich spadek z roku na rok zmniejszał coraz bardziej wpływy polityczne Majów, prowadząc do dezintegracji społecznej. Spadek plonów przyczynił się także do głodu, a w efekcie do upadku cywilizacji.

Więcej czynników upadku

Jednak nawet zwolennicy teorii o wyniszczającej suszy przyznają, że nie był to na pewno jedyny czynnik upadku.

- Wiemy, że jeszcze przed suszą w IX wieku, na całym obszarze funkcjonowania cywilizacji Majów trwała wojna, a sytuacja społeczno-polityczna była niestabilna - twierdzi Hoggarth.

Choć według powszechnej dotychczas teorii, to Hiszpanie doprowadzili do upadku jednej z największych cywilizacji, według najnowszych badań, gdy w 1517 konkwistadorzy przybyli do Ameryki Południowej, cywilizacja Majów w zasadzie już nie istniała.

Podejrzewa się, że Majowie padli ofiarą wielu czynników, które złożyły się na ich upadek: wojny wewnętrzne, inwazje, stopniowe zanikanie szlaków handlowych, czy wreszcie katastrofy naturalne. Jednak według najnowszych badań, dla cywilizacji, która zajmowała się rolnictwem, to jednak zmiany klimatu okazały się kluczowe.

Archeolodzy odkryli nowe miasta

W meksykańskiej dżungli grupa archeologów odkryła dwa antyczne miasta Majów. Na trop osad jeden z naukowców wpadł w 1970 roku. Jednak od tamtego czasu, żadna osoba nie dotarła do tego tajemniczego miejsca.

Autor: camw,zupi/rp / Źródło: BBC, wikipedia

Pozostałe wiadomości

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował eksperymentalną prognozę pogody na wakacje. Z danych wynika, że latem w aurze zapanuje jedna wyraźna tendencja, która utrzyma się aż do września. Sprawdź przewidywania na czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień 2025.

Bardzo silny trend tego lata. Takie mają być kolejne cztery miesiące

Bardzo silny trend tego lata. Takie mają być kolejne cztery miesiące

Źródło:
IMGW

Chłód opanował Polskę i jeszcze trochę z nami zostanie. W weekend miejscami mogą pojawić się opady deszczu, a w górach - śniegu. Temperatura zacznie wzrastać wraz z początkiem nowego tygodnia - w jego połowie lokalnie ma być nawet 18 stopni Celsjusza.

Sunie do nas kolejna porcja chłodu. Spadnie deszcz, deszcz ze śniegiem i śnieg

Sunie do nas kolejna porcja chłodu. Spadnie deszcz, deszcz ze śniegiem i śnieg

Źródło:
tvnmeteo.pl

Część Walencji nawiedziły gwałtowne burze z gradem i ulewnym deszczem. Ulice i pola pokryła w czwartek gruba, biała warstwa lodu. Nawałnice wyrządziły szkody w rolnictwie, lokalne władze rozważają ogłoszenie stanu klęski żywiołowej.

Zaspy gradu na ulicach. Rozważają stan klęski żywiołowej

Zaspy gradu na ulicach. Rozważają stan klęski żywiołowej

Źródło:
Las Provincias, Ecuavisa

Tej nocy i w sobotę o poranku pojawią się przymrozki. IMGW wydał ostrzeżenia meteorologiczne pierwszego stopnia. Alarmy obowiązują w sześciu województwach. Przy gruncie temperatura może spaść do -3 stopni Celsjusza.

-3 stopnie przy gruncie. Są ostrzeżenia

-3 stopnie przy gruncie. Są ostrzeżenia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Tegoroczni zimni ogrodnicy nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa. Nad nasz kraj napływają dalsze masy zimnego powietrza arktycznego, tym razem w towarzystwie frontu atmosferycznego. Za jego sprawą w weekend w południowej Polsce spodziewane są nawet opady śniegu.

Zimni ogrodnicy dmuchną śniegiem. Tu dosypie nawet osiem centymetrów

Zimni ogrodnicy dmuchną śniegiem. Tu dosypie nawet osiem centymetrów

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW

Pogoda na jutro - sobota, 10.05. Noc przyniesie w wielu regionach opady deszczu, miejscami także deszczu ze śniegiem. Dzień także zapowiada się z opadami. Na termometrach zobaczymy do 15 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - sobota, 10.05. Nocą lokalnie krajobrazy na chwilę mogą się zabielić

Pogoda na jutro - sobota, 10.05. Nocą lokalnie krajobrazy na chwilę mogą się zabielić

Źródło:
tvnmeteo.pl

W sobotę ma nastąpić deorbitacja radzieckiej sondy Kosmos 482. Według najnowszych informacji do zdarzenia ma dojść w godzinach porannych. Niewykluczone, że w momencie wejścia w atmosferę obiekt będzie znajdował się nad Polską. Waga kosmicznego śmiecia - który może nie spalić się całkowicie w atmosferze - to blisko 500 kilogramów.

Radziecka sonda waży prawie 500 kilogramów. Jest ryzyko, że spadnie w Polsce

Radziecka sonda waży prawie 500 kilogramów. Jest ryzyko, że spadnie w Polsce

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, "Z głową w gwiazdach", POLSA, sattrackcam.blogspot.com, tvnmeteo.pl

Wichury oraz burze, szczególnie te wiosenne, mogą pogarszać sytuację osób uczulonych na pyłki.

Wietrzne i burzowe dni mogą pogarszać naszą alergię. Dlaczego?

Wietrzne i burzowe dni mogą pogarszać naszą alergię. Dlaczego?

Źródło:
The Conversation, tvnmeteo.pl

Bizon zaatakował mężczyznę w parku Yellowstone. Jak podały służby leśne, 47-letni mieszkaniec Florydy podszedł zbyt blisko do zwierzęcia, które poczuło się zagrożone. Strażnicy przypomnieli, że bizony zraniły więcej ludzi w parku niż jakiekolwiek inne dzikie zwierzę.

Turysta podszedł do bizona. Zwierzę zaatakowało

Turysta podszedł do bizona. Zwierzę zaatakowało

Źródło:
CBS News

Peruwiańscy rybacy przetrwali 55 dni na Pacyfiku. Jak przekazały lokalne media, statek został odnaleziony na wodach Ekwadoru, setki kilometrów od portu, z którego wypłynął. Jednostka miała uszkodzony silnik, ale płynęła dzięki żaglom wykonanym przez załogę.

Przetrwali 55 dni na oceanie pod samodzielnie wykonanym żaglem

Przetrwali 55 dni na oceanie pod samodzielnie wykonanym żaglem

Źródło:
PAP, Peru Pesquero

Gwałtowna burza przeszła przez miasto Colleyville w Teksasie. Kamera do monitoringu uchwyciła na nagraniu, jak piorun uderza w dom, a sekundę później wybucha pożar.

Piorun uderza w dom, wybucha pożar. Nagranie

Piorun uderza w dom, wybucha pożar. Nagranie

Źródło:
CNN, foxweather.com

Baza danych dotycząca kosztów związanych z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi (Billion Dollar Weather and Climate Disasters), która prowadzona jest od 1980 roku, zostaje zawieszona - poinformowała w czwartek Narodowa Służba Oceaniczna i Atmosferyczna (NOAA), która ją do tej pory tworzyła.

Koniec bazy danych o ekstremalnych zjawiskach pogodowych

Koniec bazy danych o ekstremalnych zjawiskach pogodowych

Źródło:
CNN, NOAA

Skorpiony przejmują kontrolę nad brazylijskimi miastami - ostrzegają eksperci z tego kraju. Spodziewają się, że w najbliższej dekadzie odnotowane zostaną co najmniej dwa miliony ukąszeń tych pajęczaków.

Miliony skorpionów w miastach. Prognozy ekspertów budzą grozę

Miliony skorpionów w miastach. Prognozy ekspertów budzą grozę

Źródło:
Guardian, tvn24.pl

Produkcja wołowiny w Brazylii emituje ponad dwa razy więcej gazów cieplarnianych niż przewiduje limit wymagany do osiągnięcia międzynarodowych celów środowiskowych - donoszą badacze na łamach "Environmental Science and Pollution Research".

Naukowcy: Brazylia musi się zastanowić nad tym, jak produkuje wołowinę

Naukowcy: Brazylia musi się zastanowić nad tym, jak produkuje wołowinę

Źródło:
PAP, Eureka Alert

Kleszcze coraz częściej pojawiają się w miastach i na terenach podmiejskich. Między innymi takie wnioski wyciągnęli naukowcy na podstawie badań wykonanych w Warszawie.

Przyjrzeli się kleszczom w Warszawie. Oto wnioski

Przyjrzeli się kleszczom w Warszawie. Oto wnioski

Źródło:
PAP

Znany brytyjski biolog, David Attenborough kończył dziś 99 lat. Urodziny jednego z najbardziej cenionych popularyzatorów przyrody to moment na to, by przypomnieć, jak ważna jest ochrona mórz i oceanów.

David Attenborough kończy 99 lat i dzieli się refleksją po prawie 100 latach na Ziemi

David Attenborough kończy 99 lat i dzieli się refleksją po prawie 100 latach na Ziemi

Źródło:
BBC, Filmweb, SmogLab

Aligator śmiertelnie zaatakował kobietę, która wraz ze swoim mężem pływała kajakiem po jeziorze Kissimmee na Florydzie. Według służb para znalazła się bardzo blisko drapieżnika, który przestraszył się i wywrócił ich łódź.

Aligator przewrócił kajak. Nie żyje kobieta

Aligator przewrócił kajak. Nie żyje kobieta

Źródło:
AP, CNN, ClickOrlando

Kanadyjscy strażacy walczą z pożarami traw w pobliżu miasta Edmonton na zachodzie kraju. W związku z zagrożeniem zdrowia i życia wprowadzono stan wyjątkowy. Część mieszkańców została ewakuowana.

Gęste kłęby dymu w pobliżu miasta, ewakuacje

Gęste kłęby dymu w pobliżu miasta, ewakuacje

Źródło:
CNN, CBC, Canadian Press News

Gwałtowne ulewy nawiedziły Portoryko. Według danych służby meteorologicznej od końca kwietnia lokalnie spadło ponad 400 litrów deszczu na metr kwadratowy. Okolice miasta Utuado zostały odcięte od świata przez wylewające rzeki, zaś w sąsiednim Adjuntas osuwiska zablokowały drogi.

Jedno miasto odcięła od świata woda, drugie - masy błota

Jedno miasto odcięła od świata woda, drugie - masy błota

Źródło:
Prensa Latina, Claridad Puerto Rico

"Gwiezdna muzyka" pozwoliła badaczom odkryć tajemnice starzejącej się gwiazdy. Naukowcy zmierzyli wibracje pomarańczowego karła HD 219134, na podstawie których określili wiek i wymiary odległego obiektu. Jego oscylacje zostały "przełożone" na słyszalne częstotliwości, dzięki czemu możemy posłuchać jej aktywności.

Badacze zarejestrowali "muzykę" odległej gwiazdy

Badacze zarejestrowali "muzykę" odległej gwiazdy

Źródło:
W. M. Keck Observatory

Hodowca drobiu z Wielkiej Brytanii odkrył, że jedna z jego kur zniosła jajko o kulistym kształcie. W rozmowie z BBC mężczyzna przyznał, że sprzedał je na aukcji, a pieniądze przekazał na cele charytatywne.

Jedno na miliard. Kura zniosła nietypowe jajko

Jedno na miliard. Kura zniosła nietypowe jajko

Źródło:
BBC

7700 dolarów grzywny lub rok w więzieniu - taki wyrok usłyszeli przemytnicy, którzy w kwietniu próbowali wywieźć z Kenii pięć tysięcy rzadkich i cennych okazów mrówek. Owady miały trafić na nielegalne targi egzotycznych zwierząt w Europie i Azji.

Próbowali przemycić tysiące mrówek w strzykawkach. Jest wyrok

Próbowali przemycić tysiące mrówek w strzykawkach. Jest wyrok

Źródło:
PAP, Reuters, BBC

Aż 80 procent zaostrzeń astmy u dzieci wywołują zakażenia wirusowe - podkreślają eksperci. Specjaliści szczególnie dla tej grupy pacjentów zalecają szczepienia ochronne.

Ten czynnik najczęściej zaostrza astmę u dzieci

Ten czynnik najczęściej zaostrza astmę u dzieci

Źródło:
PAP, mp.pl

Na Florydzie w jednym z hrabstw od kilkudziesięciu godzin trwają poszukiwania niedźwiedzia, który zaatakował i doprowadził do śmierci 89-latka i jego psa. W pobliżu rozstawiono pułapki, a teren jest pod obserwacją służb.

Znaleziono zwłoki mężczyzny i psa. Trwają poszukiwania niedźwiedzia

Znaleziono zwłoki mężczyzny i psa. Trwają poszukiwania niedźwiedzia

Źródło:
NBC News, ABC News, FOX4Now

Nastał maj, cudny i kapryśny jednocześnie. Wiele mu wybaczamy, bo kochamy go w Polsce od wieków. Uwielbienie dla maja znalazło swoje odbicie w śpiewanej do dziś dziewiętnastowiecznej pieśni kościelnej "Chwalcie łąki umajone".

Na mapach widać dużo czerwieni. Czy będziemy "chwalić łąki umajone"?

Na mapach widać dużo czerwieni. Czy będziemy "chwalić łąki umajone"?

Źródło:
TVN24+

W Polsce przyszło ochłodzenie, w najbliższych dniach spodziewane są przymrozki, a miejscami nocami i o poranku chwyci mróz. Jak przekazał synoptyk tvnmeteo.pl Tomasz Wakszyński, w tym roku zimni ogrodnicy i zimna Zośka, majowe zjawisko meteorologiczne, przyszło wcześniej niż zwykle.

Zimni ogrodnicy przyszli w tym roku wcześniej. W prognozach mróz

Zimni ogrodnicy przyszli w tym roku wcześniej. W prognozach mróz

Źródło:
tvnmeteo.pl

Amerykańskie służby poszukują dziewczynki, która w poniedziałek została porwana przez wodę w mieście Brenham w Teksasie. Region zmaga się z falą burz z obfitymi opadami deszczu, które powodują występowanie powodzi błyskawicznych. W poszukiwanie dziewczynki zaangażowanych jest wiele ekip ratowniczych.

Woda porwała dziecko

Woda porwała dziecko

Źródło:
ABC News, Fox Weather

Gwałtowne burze nawiedziły w poniedziałek po południu północno-wschodnią Hiszpanię. Na terenie prowincji Barcelona doszło do silnego gradobicia. Wtorek również ma przynieść niespokojną aurę. Władze apelują o zachowanie ostrożności.

Dywany gradu i ulewy w Hiszpanii. Zwiastują dużą zmianę pogody

Dywany gradu i ulewy w Hiszpanii. Zwiastują dużą zmianę pogody

Źródło:
ENEX, metropoliabierta.elespanol.com, elperiodico.com, AEMET