Jak uniknąć rażenia piorunem? Fizyk atmosfery radzi

Burza to niebezpieczne zjawisko meteorologiczne.

- Choć wiadomo, że w trakcie niej najlepiej pozostać w budynku, ewentualnie w samochodzie, a jeśli jesteśmy na zewnątrz, zejść ze wzniesienia i nie chować się pod drzewami, wciąż zdarzają się przypadki porażenia przez piorun, niestety często śmiertelne - podkreślił dr Marek Kopciuszyński z Instytutu Fizyki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

Ekspert wskazał, że w społeczeństwie pokutuje przekonanie, iż piorun może uderzyć nas tylko w górach, a w mieście jest bezpiecznie. - Przeważnie ludzie uważają, że bezpośrednie uderzenie przez wyładowanie grozi nam tylko na Giewoncie lub gdzieś wysoko w górach, natomiast w mieście między budynkami jesteśmy już bezpieczni, bo przecież piorun nie uderzy bezpośrednio w nas, tylko w najwyższy budynek - powiedział.

Jak wyjaśnił fizyk, w stu procentach jesteśmy chronieni w odległości do około 50 metrów od budynku z piorunochronem, ale stojąc trochę dalej może się okazać, że to właśnie my jesteśmy najwyższym obiektem z perspektywy wyładowania atmosferycznego.

Będąc w górach podczas burzy, należy jak najszybciej zejść ze szczytu do doliny lub na przełęcz. Doktor Kopciuszyński zaznaczył, że "wtedy będziemy bezpieczniejsi", ale - jak podkreślił - nie jest to najbezpieczniejsze miejsce, "bo zdarzają się przecież porażenia owieczek czy koni".

Kiedy znajdziemy się na względnie płaskiej otwartej przestrzeni, nie powinniśmy chować się pod drzewami, bo istnieje duże ryzyko, że piorun trafi właśnie w drzewo jako w najwyższy obiekt w okolicy.

- Zagrożeniem jest również prąd, który rozchodzi się w gruncie, ziemi od obiektu trafionego przez wyładowanie. Dlatego jeśli piorun trafi w drzewo, to stojąc bezpośrednio pod nim w rozkroku jesteśmy zagrożeni z tego właśnie powodu. Może się zdarzyć, że różnica potencjałów między naszymi nogami (tak zwane napięcie krokowe) będzie na tyle duża, że wywoła przepływ prądu przez nasze ciało zagrażający naszemu życiu - wyjaśnił fizyk, zaznaczając jednocześnie, że nie powinniśmy odsuwać się od drzewa zbyt daleko, bo wtedy grozi nam bezpośrednie porażenie prądem.

Zapytany, co sam by zrobił podczas burzy, odpowiedział: - Ja bym się schronił jednak w pobliżu drzewa. Nie przy samym drzewie, ale w takiej odległości, jaką wysokość ma drzewo. Moim zdaniem, lepiej troszkę odejść i przykucnąć i to jest chyba najlepszy kompromis. Z dwojga złego, lepiej być trochę porażonym prądem od ziemi aniżeli bezpośrednio, bo wtedy są większe szanse na wyjście z tego cało - wytłumaczył doktor Kopciuszyński.

Naukowiec zwrócił uwagę, że znacznie łatwiej znaleźć odpowiednie schronienie, gdy wcześniej będziemy wiedzieć, że w naszą stronę zbliża się chmura burzowa. - Zwykle, kiedy widzimy błyski i słyszymy grzmoty, burza jest już w naszym bezpośrednim otoczeniu - przypomniał. Jak dodał, "warto pamiętać regułę, że odstęp czasu między błyskiem a grzmotem równy trzy sekundy, mówi o tym, że wyładowanie nastąpiło około jednego kilometra od nas".

Ekspert podkreślił, że do najbezpieczniejszych miejsc, w którym można się schronić, należy z pewnością budynek wyposażony w instalację odgromową, tzw. piorunochron. Wyjaśnił, że jeśli w taki obiekt trafi piorun, to prąd zostanie odprowadzony do ziemi poprzez sieć specjalnych przewodów.

Samochód podczas burzy uważany jest za klatkę Faradaya, czyli rodzaj "metalowej puszki", po której prąd z wyładowania spływa po karoserii, nie zagrażając osobom siedzącym w środku. Jak stwierdził dr Kopciuszyński "w zasadzie jest to prawdą, należy jednak zwrócić uwagę, że obecnie wiele elementów karoserii jest wykonanych z nieprzewodzących materiałów". Wymienił na przykład szklane dachy i plastikowe błotniki. - Z tego powodu prąd z wyładowania atmosferycznego może mieć utrudnioną drogę do ziemi - wskazał.

Fizyk zwrócił również uwagę, że z upływem lat naukowcy mogą dokładniej obserwować zjawiska atmosferyczne, takie jak burza, ze względu na częstsze ich występowanie. - Jest to poniekąd związane ze zmianami klimatycznymi i globalnym ociepleniem, bo im wyższa temperatura, tym większa energia jest zgromadzona w atmosferze. Dlatego można powiedzieć, że automatycznie burze będą występowały częściej i będą bardziej intensywne - powiedział.