Dziś przesilenie. 10 faktów, które musisz znać

W tym roku przesilenie letnie ma miejsce 21 czerwca o godzinie 18:38. Dokładnie w tym momencie oś obrotu Ziemi będzie wychylona maksymalnie w kierunku Słońca.

Przesilenie letnie to miażdżąca przewaga dnia nad nocą - jedyna taka w całym roku. Dzień potrwa 16 godzin i 46 minut i będzie dłuższy od najkrótszego dnia w roku o 9 godzin i 4 minuty. Wschód słońca nastąpi o 4:14, zachód o 21:00.

Moment przesilenia letniego to początek astronomicznego lata. Potrwa do momentu równonocy jesiennej (23 września). Lato rozpoczyna się każdego roku w trochę innym momencie, bo w kalendarzu liczba dni w ciągu roku to 365 lub 366, natomiast pełen obieg Ziemi dookoła Słońca zajmuje 365,24 doby.

Lata astronomicznego nie należy mylić z latem kalendarzowym, którego początek przypada zawsze 22 czerwca i jest niezależny od położenia Słońca względem Ziemi.

Przesilenie letnie zawsze występuje pod koniec czerwca, ale nie zawsze tego samego dnia. W 2016 r. przypadnie 20 czerwca. Czasami - ale bardzo rzadko - datuje się 22 czerwca. Ostatni taki przypadek miał miejsce w 1971 r., a następny będzie dopiero w 2203 r.

Pierwsza nazwę przesileniu "solstitium" nadała łacina, od słowa "sol" czyli słońce i "sistere" czyli stać. W tym dniu słońce stoi najwyżej na niebie i wydaje się, że pozostaje na tej samej wysokości przez większość dnia.

Przesilenie letnie bierze się z odpowiedniego nachylenia osi obrotu naszej planety do płaszczyzny jej ruchu okołosłonecznego (ekliptyki). Oś obrotu tworzy z ekliptyką kąt 66,5 stopnia, dzięki czemu przez jedną połowę roku na działanie promieni słonecznych bardziej wystawiona jest półkula północna, a przez drugą połowę - półkula południowa. Dwa razy w roku Słońce znajduje się w punktach, w których ekliptyka przecina się z równikiem niebieskim (czyli rzutem równika ziemskiego na sferę niebieską). W momentach tych mamy do czynienia ze zrównaniem dnia z nocą i początkiem astronomicznej wiosny lub jesieni. Raz w roku Słońce znajduje się w maksymalnej odległości kątowej od równika niebieskiego. Jest wtedy na wysokości 23,5 stopnia ponad równikiem, wstępuje w znak Raka i na półkuli północnej mamy do czynienia z początkiem astronomicznego lata.

W momencie naszego przesilenia letniego, na półkuli południowej do czynienia mamy z przesileniem zimowym i zaczyna się tam astronomiczna zima. Tym samym 21 czerwca jest tam najkrótszym dniem w roku.

Przesilenie letnie to - już od czasów starożytnych - czas wielkiego świętowania. Ateńczycy czcili tego dnia Kronosa. U Celtów święto nazywało się Litha. Druidzi czcili tego dnia Słońce. Po dziś dzień zbierają się wokół słynnego Stonehenge, którego najstarsza część pochodząca z połowy trzeciego tysiąclecia p.n.e była świątynią Słońca, zsynchronizowaną z letnim i zimowym przesileniem.

W krajach anglosaskich przesilenie letnie występuje pod nazwą Midsummer, germańskich Mittsommerfest, a słowiańskich znana jest pod nazwą Noc Kupały.

Wszystkie te święta charakteryzuje wspólny mianownik - ogień, a właściwie ognisko. Rozpalano je najczęściej na wzgórzach, dookoła gromadziły się społeczności, palono zioła i wszystko, co kojarzyło się z chorobami i negatywnymi zdarzeniami. Tańczono, śpiewano pieśni, wróżono i cieszono się ze zwycięstwa światła nad ciemnością.

Tego wyjątkowego dnia świat stawał na głowie, bo następowało odwrócenie ról. Ateńczycy podczas święta przesilenia odwracali role społeczne. Niewolnicy bawili się, a ich panowie ich obsługiwali. Podobne sceny odbywały się podczas staropolskich nocy sobótkowych, co opisał Jan Kochanowski. Szlachta bawiła się wspólnie z chłopami, dzięki czemu wszyscy czuli się równi.

Autor: mar/kka / Źródło: TVN Meteo