Dwa nowe pasożyty odkryte przez badaczy z Gdańska

O najnowszym dokonaniu naukowców pracujących w Katedrze Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego poinformowała uczelnia na stronie internetowej. Profesorowie Joanna Izdebska i Leszek Rolbiecki, wraz ze współpracownikami, odkryli dwa nowe roztocza z rodziny nużeńcowatych. Zostały one nazwane od nazwisk ich odkrywców: Miridex putorii Izdebska, Rolbiecki et Rehbein, 2022 oraz Demodex pusillus Izdebska, Cierocka, Rolbiecki et Ciechanowski, 2022. Jak podkreślają badacze, to roztocza o nietypowym dla tej grupy pajęczaków robakowatym kształcie i silnie skróconych odnóżach, a także mikroskopijnych rozmiarach. Profesor Joanna Izdebska, cytowana w komunikacie, tłumaczyła, że roztocza (Acari) to drobne pajęczaki, o zróżnicowanej budowie i trybie życia, ale podobnie jak inne pajęczaki mają cztery pary nóg. "U nużeńcowatych są one silnie zredukowane, kikutowate, u stadiów młodocianych prawie niewidoczne" - wyjaśniała.

Dodała, że wiele roztoczy przypomina małe "pajączki", a nużeńcowate są robakowate, delikatne, zwykle wydłużone, kształtem wpasowujące się w zamieszkiwane mikrosiedliska w obrębie skóry, czy innych struktur czy tkanek żywiciela (na przykład mieszki włosowe, przewody wyprowadzające gruczołów skóry).

Uniwersytet w komunikacie podkreślił, że Miridex putorii to nie tylko nowy gatunek, ale również nowy dla nauki rodzaj (nazwa rodzajowa - Miridex - pochodzi od łacińskiego słowa mirus - osobliwy, niezwykły, dziwny; nazwa gatunkowa - putorii - od putorius, czyli tchórz - roztocze zamieszkuje skórę głowy tchórza zwyczajnego Mustela putorius).

Jak wskazują naukowcy, osobliwą cechą odkrytego roztocza jest ekstremalnie długi narząd kopulacyjny (aedeagus, penis), zajmujący ponad 50 procent długości ciała. Zlokalizowany jest z przodu ciała, w rejonie narządów gębowych. Profesor Izdebska, cytowana w komunikacie, podkreśliła, że u roztoczy z wielu grup w ogóle nie istnieją takie narządy. "Wówczas samce do zapłodnienia samicy wykorzystują inne struktury. Na przykład u kleszczy samiec przenosi nasienie do otworu płciowego samicy za pomocą swoich narządów gębowych, a samce roztoczy z innych grup wykorzystują zastępcze narządy kopulacyjne (gonopody) lub nawet zostawiają nasienie na podłożu, skąd samice same je pobierają" - tłumaczyła profesor.

Drugie odkrycie naukowców to Demodex pusillus - jest jednym z najmniejszych na świecie roztoczy i najprawdopodobniej w ogóle jednym z najmniejszych na świecie zwierząt - samiec osiąga tylko około 60 mikrometrów czyli 0,06 milimetrów długości. Został on odkryty u nietoperza borowca wielkiego Nyctalus noctula, pochodzącego z Polski. Profesorowie Izdebska i Rolbiecki dokonali opracowania wszystkich znanych na świecie gatunków roztoczy z rodziny Demodecidae, uwzględniającego taksony z tej grupy opisane na przestrzeni 180 lat, wraz z ich rozmieszczeniem geograficznym i występowaniem u żywicieli.