Drzewa rządzą klimatem i naszym życiem

Drzewa pomagają walczyć ze smogiem

Drzewa ograniczają smog i obniżają temperaturę w miastach w czasie upałów, a nawet zmniejszają zużycie energii.

Drzewa pojawiły się na Ziemi około 400 mln lat temu, czyli na długo przed dinozaurami. Potrafią żyć nawet 1000 lat. Jednak jak ich istnienie wpływa na nasze życie? I dlaczego warto je sadzić i pielęgnować?

Po pierwsze - i najbardziej oczywiste - dzięki drzewom mamy czym oddychać. Jak podaje kanadyjska Narodowa Agencja Środowiska, jedno drzewo produkuje średnio 118 kilogramów tlenu rocznie. Taką ilość wytwarza zdrowe 10-metrowe drzewo. Człowiek zużywa go natomiast 176 kg. Oznacza to, że dwa drzewa średniej wielkości zaspokajają potrzeby jednej osoby. Z kolei jedna 60-letnia sosna wytwarza tyle tlenu, ile zużywają 3 osoby, a hektar lasu zaspokaja potrzeby 45 osób.

Parowanie i obniżanie temperatury powietrza

Każda część drzewa, od korzeni, aż po liście, przyczynia się do kontroli klimatu. Liście obniżają temperaturę powietrza za pomocą procesu parowania terenowego, zwanego ewapotranspiracją, który jest połączeniem zachodzących jednocześnie: ewaporacji (parowania z gruntu) i transpiracji (parowania z komórek roślinnych).

Procesy te polegają na uwalnianiu wilgoci (pary wodnej) do powietrza. Podczas ewaporacji woda przekształca się w parę wodną i paruje z powierzchni gleby, rzek, jezior, a nawet chodników.

Transpiracja to natomiast parowanie z roślin. Woda, która wsiąknie w glebę, przedostaje się do korzeni drzewa, a później paruje z liści. Z dużego dębu w ciągu roku może wyparować do atmosfery ok. 152 tys. litrów wody, co ma znaczący wpływ na temperaturę powietrza.

Redukcja zużycia energii

Drzewa obniżają temperaturę powietrza, co pomaga nam zredukować zużycie energii w domu, czy biurze. Cień, który rzucają, odpowiednio posadzone, liściaste drzewa, pozwala też ochłodzić budynki podczas ciepłych miesięcy. Ponadto drzewa chronią przed zimnym wiatrem.

Naukowcy udowodnili, że posadzenie jednego drzewa od strony południowej, a drugiego od strony zachodniej domu umożliwia zmniejszenie zużycia energii. Badania przeprowadzone przez Agencję Ochrony Środowiska w Stanach Zjednoczonych wykazały, że roczne koszty klimatyzacji mogą być obniżone o ok. 8 do 18 proc., a roczne koszty ogrzewania mogą spaść o ok. 2-8 proc.

Miejska wyspa ciepła

Przy odpowiednim rozplanowaniu sadzenia drzew można zminimalizować także efekt "miejskiej wyspy ciepła". To zjawisko, które dotyka wiele terenów zurbanizowanych, zwłaszcza większe miasta. Tereny gęsto zabudowane produkują, a także zatrzymują ciepło, przez co temperatura w dużych miastach może być nawet o kilkanaście stopni wyższa niż na przedmieściach.

Zjawisko tzw. miejskiej wyspy ciepła jest związane z charakterystycznymi zmianami środowiska obszarów miejskich. Przez to, że na takich terenach jest znacznie mniej zieleni, a więcej m.in. betonu i asfaltu, ulegają zmianie liczne właściwości takich obszarów. Miasta, ze względu na swoją strukturę, mają chociażby większą pojemność cieplną, a także wolniej wypromieniowują ciepło. To właśnie przez to zjawisko "miejskiej wyspy ciepła" jest najbardziej intensywne w nocy. Ponieważ nagrzane przez cały dzień miasto powoli oddaje ciepło do atmosfery.

Globalne ocieplenie i oczyszczanie powietrza

Jednak drzewa mają także inne właściwości. Między innymi pomagają walczyć z globalnym ociepleniem. Dzieje się tak między innymi ze względu na ewapotranspirację, która przyczynia się do ochładzania powietrza na naszej planecie. Rośliny czerpiąc wodę z gleby, wyparowują ją do atmosfery, przez co tworzą się niskie chmury. Promieniowanie słoneczne w znacznej mierze jest przez nie odbijane, co sprawia, że nie dociera do powierzchni Ziemi.

Liście drzew filtrują także cząstki zawieszone w powietrzu, np. kurz, ozon, tlenek węgla i inne zanieczyszczenia. Za pomocą procesu fotosyntezy drzewa usuwają z atmosfery dwutlenek węgla (gaz cieplarniany) i wydzielają tlen. Dwutlenek węgla jest przez nie magazynowany. Drzewa w ciągu roku mogą zatrzymać go od 16 do 360 kg. A dzięki absorpcji gazu, rośliny także ochładzają powietrze.

Sprzymierzeńcy w walce ze smogiem

W dużych miastach drzewa odgrywają również bardzo ważną rolę w walce ze smogiem. Zdaniem naukowców istnieją nawet takie gatunki, których sadzenie jest zalecane, by ograniczyć zanieczyszczenie powietrza. Badacze z bolońskiego Instytutu Biometeorologii, na czele z pracującą tam dr Ritą Baraldi, stworzyli listę drzew, które są w stanie zredukować zanieczyszczenie powietrza. Naukowcy oceniali m.in. zdolność poszczególnych gatunków do absorpcji dwutlenku węgla w ciągu ich 30-letniego cyklu życia, a także ich późniejsze przekształcenie w biomasę.

Na liście drzew, które pomagają w walce o czyste powietrze znalazły się m.in. wiąz pospolity, jesion wyniosły, klon zwyczajny, a także lipa drobnolistna oraz szerokolistna.

Jednak, jak zaznacza Marcin Pietrzykowski z krakowskiego Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego, "nie można przeciwstawiać drzew iglastych z liściastymi i wyrokować, które z nich są lepsze". Istnieją zarówno iglaste, jak i liściaste gatunki, które dobrze radzą sobie z zatrutym powietrzem. Choć rodzime drzewa iglaste są bardziej wrażliwe na zanieczyszczenia, w Polsce są także obce gatunki, które są na nie bardziej odporne. Należą do nich np. świerk serbski i świerk kłujący (z Ameryki Północnej).

Walcząc z zanieczyszczeniem powietrza należy odpowiednio skomponować zieleń miejską, uwzględniając w niej zarówno gatunki liściaste, jak i iglaste. Choć to te drugie pomagają nam walczyć ze smogiem zimą, ponieważ nie tracą igieł, czyli swoich liści. A gatunki iglaste są bardzo skutecznie w wyłapywaniu różnego rodzaju zanieczyszczeń ze względu na to, że ich igły są często pokryte grubą warstwą wosku. Dzięki temu wszelkie cząstki pyłów z łatwością się do nich przyklejają, tłumaczy Marcin Zych z Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Zapobiegają erozji i oczyszczają wodę

Dodatkowo drzewa zapobiegają erozji gleby i osunięciom ziemi. W miejscach, w których rosną, tworzą pod ziemią system korzeni, który wiąże glebę i ją scala. Pozwala to zapobiegać erozji wodnej oraz wiatrowej. Dzięki temu m.in. deszcz nie wypłukuje materiału z gleby z taką łatwością. Nie jest on również tak szybko wywiewany jak z terenów, na których nie ma roślinności.

Drzewa poprawiają też jakość wody - działają jak filtr np. dla pestycydów. W ich korzeniach znajdują się bakterie wiążące azot, dzięki czemu jest on usuwany z wody. Drzewa zapobiegają także zasoleniu gleby.

O losie niemal każdego drzewa na prywatnej działce może zadecydować sam gospodarz i nie potrzeba do tego żadnych pozwoleń. Inaczej jest z terenami pod inwestycje. Przepisy zmieniły się niedawno, drzewa znikają w błyskawicznym tempie. Pytanie, czy wszystkie wycinane są zgodnie z przepisami?

Wycinki drzew. Ratusz bezradny
Wycinki drzew. Ratusz bezradnytvn24

Autor: AP, agr, zupi/tw / Źródło: science.howstuffworks.com, deeproot.com, treepeople.org, lifegate.com, scientificamerican.com

Pozostałe wiadomości

Fala upałów dobiega końca. Nowy tydzień przyniesie spadek temperatury, a także opady deszczu, które miejscami mogą być obfite. W prognozach widać też burze.

W prognozach widać rozległy niż. Co to dla nas oznacza

W prognozach widać rozległy niż. Co to dla nas oznacza

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał kolejne ostrzeżenia przed upałem. W niemal całej Polsce obowiązują pomarańczowe i żółte alarmy. Sprawdź, gdzie temperatura będzie wysoka.

Żar rozleje się na kolejne regiony. Są alarmy IMGW nawet drugiego stopnia

Żar rozleje się na kolejne regiony. Są alarmy IMGW nawet drugiego stopnia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Turcję czeka dziewięciodniowa fala upałów. Z prognoz wynika, że temperatura może sięgnąć nawet 50 stopni Celsjusza. Eksperci ostrzegają przed ryzykiem udaru cieplnego i pożarów lasów, a władze apelują o zachowanie szczególnej ostrożności.

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

Źródło:
PAP

Do Polski dotrze dziś gorące powietrze. Sobota będzie jednak dopiero preludium do takiej pogody, bo w niedzielę będzie jeszcze cieplej. Jak długo upały zostaną w Polsce? Opowiadał o tym na antenie TVN24 prezenter tvnmeteo.pl Tomasz Wasilewski.

"Jakby buchnęło z gorącego piekarnika". Tak długo potrwa upał

"Jakby buchnęło z gorącego piekarnika". Tak długo potrwa upał

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

W Teksasie w hrabstwie Kerr trwa dramatyczna akcja ratunkowa po powodziach, które zabiły co najmniej 24 osoby. Służby wciąż poszukują 23 dziewczynek, uczestniczek chrześcijańskiego obozu. - Został on całkowicie zniszczony - relacjonowała uratowana 13-latka. Ci, którym udało się przeżyć kataklizm, opisują to, jak wyglądało nadejście gwałtownego żywiołu.

Wielka woda nadeszła o 1.30. Gdzie są 23 dziewczynki?

Wielka woda nadeszła o 1.30. Gdzie są 23 dziewczynki?

Źródło:
AP, CNN, tvnmeteo.pl

Liczba ofiar śmiertelnych powodzi w stanie Teksas w USA wzrosła do 24 - przekazał szeryf hrabstwa Kerr Larry Lethia. Miejscami w ciągu kilku godzin spadło tam więcej deszczu, niż notuje się w średnio w ciągu miesiąca. Trwa akcja poszukiwacza 23 dzieci, które brały udział w chrześcijańskim obozie.

Katastrofalne powodzie w USA. Szukają 23 dziewczynek

Katastrofalne powodzie w USA. Szukają 23 dziewczynek

Aktualizacja:
Źródło:
CNN, PAP

Pożar Madre, który od kilku dni pustoszy południową Kalifornię, rozprzestrzenił się już na obszarze o powierzchni przekraczającej 28 tysięcy hektarów, zmuszając setki osób do ewakuacji. To największy tegoroczny pożar w stanie - jego dym dotarł do sąsiednich hrabstw, a ogień wymknął się spod kontroli na trudnym, górzystym terenie.

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Źródło:
PAP

Po raz pierwszy od ponad stu lat paryżanie i turyści mogą ponownie pływać w Sekwanie. W sobotni poranek otwarto trzy miejskie kąpieliska na rzece, kończąc symbolicznie proces oczyszczania wód zapoczątkowany przed igrzyskami olimpijskimi w 2024 roku.

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Źródło:
PAP, Reuters

Pogoda na dziś, czyli sobotę 5.07. Niebo będzie zachmurzone, miejscami mogą pojawić się słabe opady deszczu. Zrobi się gorąco, temperatura zbliży się lokalnie do 30 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - sobota, 5.07. Zrobi się gorąco, lokalnie popada

Pogoda na dziś - sobota, 5.07. Zrobi się gorąco, lokalnie popada

Źródło:
tvnmeteo.pl

Polska Agencja Kosmiczna (POLSA) poinformowała w najnowszym raporcie, że cele polskiej misji IGNIS po ósmym dniu na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) są zrealizowane w ponad 63 procentach.

Polski astronauta wrócił do pracy. Jaki jest status misji

Polski astronauta wrócił do pracy. Jaki jest status misji

Źródło:
PAP

W części Krety i w okolicach Aten od kilku dni trwa walka z pożarami, które zmusiły mieszkańców i turystów do ewakuacji. Setki strażaków z pomocą śmigłowców walczą z żywiołem. Sytuację pogarsza silny wiatr. Ogień pochłania lasy, gaje oliwne i zagraża domom.

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Źródło:
Reuters, Ekathimerini.com

Włochy zmagają się z falą upałów. Rośnie liczba nagłych zatrzymań pracy serca, zwłaszcza na plażach, gdzie temperatury przekraczają 40 stopni Celsjusza. Służby ratunkowe apelują o ostrożność i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, bo nikt nie jest odporny na skutki ekstremalnego gorąca.

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

Źródło:
PAP

W Turcji trwa walka z pożarami lasów. Najgorzej sytuacja wygląda w prowincji Izmir na zachodzie kraju, gdzie ogień zbliżył się do obszarów miejskich. Płomienie strawiły już około 200 domów.

Ogień zbliża się do miast. Zniszczone setki domów

Ogień zbliża się do miast. Zniszczone setki domów

Źródło:
Reuters, Milliyet

Fala mrozów, która nawiedziła Urugwaj, przyczyniła się do śmierci co najmniej ośmiu osób. W odpowiedzi na kryzys otworzono całodobowe schroniska, zapewniając bezdomnym i najbardziej narażonym ciepło, posiłki oraz opiekę medyczną.

Ludzie zamarzali na ulicach. Osiem osób nie żyje

Ludzie zamarzali na ulicach. Osiem osób nie żyje

Źródło:
Reuters

Młody łoś zaskoczył plażowiczów w litewskiej Kłajpedzie, wskakując do wód Morza Bałtyckiego niczym do leśnego jeziora. Choć dla ludzi był to niecodzienny widok, eksperci uspokajają - łosie od czasu do czasu odwiedzają nadmorskie tereny, by się schłodzić, napić wody i kontynuować wędrówkę.

Łoś w Bałtyku? To wcale nie taka rzadkość

Łoś w Bałtyku? To wcale nie taka rzadkość

Źródło:
LNK

Trzeci jak do tej pory międzygwiezdny obiekt został zaobserwowany w Układzie Słonecznym. Kometa otrzymała nazwę 3I/ATLAS. Jak podała amerykańska agencja kosmiczna NASA, w momencie odkrycia znajdowała się około 520 milionów kilometrów od Ziemi, ale w październiku znacznie zbliży się do naszej planety.

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Źródło:
NASA, MPC., space.com, virtualtelescope.eu

Instytut Badawczy Leśnictwa wydał komunikat o wysokim zagrożeniu pożarowym w lasach. Z uwagi na brak opadów ściółka w wielu regionach jest bardzo sucha i podatna na zapalenie. Szczególnie trudne warunki mają wystąpić w weekend.

Wybierasz się w weekend do lasu? Uważaj, by nie zaprószyć ognia

Wybierasz się w weekend do lasu? Uważaj, by nie zaprószyć ognia

Źródło:
Instytut Badawczy Leśnictwa

Sławosz Uznański-Wiśniewski spędził już ponad tydzień na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). W piątek polski astronauta połączył się z Uniwersytetem Wrocławskim, by odpowiedzieć na pytania uczniów.

Pytania z Ziemi, odpowiedzi z kosmosu

Pytania z Ziemi, odpowiedzi z kosmosu

Źródło:
tvnmeteo.pl

Środa była w Polsce do tej pory najgorętszym dniem w tym roku. W większości naszego kraju termometry pokazały ponad 30 stopni Celsjusza, a w niektórych miejscach było nawet ponad 36 stopni.

Najgorętszy dzień od początku roku. Które miasto było "stolicą upału"?

Najgorętszy dzień od początku roku. Które miasto było "stolicą upału"?

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW

W Parku Narodowym w Zambii doszło do tragedii - dwie turystki zostały zaatakowane przez słonicę ze słoniątkiem. Przewodnicy próbowali powstrzymać zwierzę, ale zdążyło ono stratować kobiety.

Słoń stratował turystki. Nie udało się ich uratować

Słoń stratował turystki. Nie udało się ich uratować

Źródło:
PAP

Na słynnej górskiej drodze Transfogaraskiej w rumuńskich Karpatach niedźwiedź zaatakował motocyklistę, doprowadzając do jego śmierci. Ciało mężczyzny znaleziono w 60-metrowej przepaści po ponad godzinie akcji poszukiwawczej.

Atak niedźwiedzia w Rumunii. Nie żyje motocyklista

Atak niedźwiedzia w Rumunii. Nie żyje motocyklista

Źródło:
Reuters, Știrile Pro TV, tvnmeteo.pl

Dolinę Las Vegas w Nevadzie nawiedziły silne podmuchy wiatru, które wywołały burzę piaskową. Pył pokrył między innymi lotnisko, znacznie ograniczając widoczność. Wiatr przewrócił na jezdnię słupy energetyczne, co zarejestrowała kamera zamontowana w aucie.

Słupy energetyczne runęły na jezdnię i auta. Nagranie

Słupy energetyczne runęły na jezdnię i auta. Nagranie

Źródło:
USA Today, Las Vegas Review-Journal, CNN

W znacznej części kraju panuje susza hydrologiczna. Odzwierciedlają ją wodowskazy z dramatycznie niskim stanem rzek. Susza i wysoka temperatura sprzyjają wybuchom pożarów. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa przypomina, aby nie rozpalać ognisk i grilla w pobliżu lasów.

"Takich przykładów jest bardzo dużo". Czarne trójkąty na mapie Polski

"Takich przykładów jest bardzo dużo". Czarne trójkąty na mapie Polski

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW, RCB

Na podwórku jednego z naszych czytelników pojawił się diabełek pyłowy. Zjawisko zostało zarejestrowane na nagraniu, które otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Widziałem to pierwszy raz. Totalne zaskoczenie"

"Widziałem to pierwszy raz. Totalne zaskoczenie"

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Wokół Wysp Tokara, słabo zaludnionej części południowej Japonii, w ostatnim czasie znacząco wzrosła aktywność sejsmiczna. Trzęsienia ziemi o niewielkiej sile budzą niepokój wśród mieszkańców. W rozmowie z lokalnymi mediami przyznają, że "czują, jakby ciągle się trzęsło". Władze radzą przygotować się do ewakuacji, która może zostać zarządzona w każdej chwili.

Ponad 900 trzęsień ziemi w dwa tygodnie. Mieszkańcy mają być gotowi do ewakuacji

Ponad 900 trzęsień ziemi w dwa tygodnie. Mieszkańcy mają być gotowi do ewakuacji

Źródło:
BBC, The Guardian

W 2025 roku badacze z Uniwersytetu w Manchesterze przyjrzeli się temu, jaka przyszłość czeka grzyby z rodzaju Aspergillus. Chociaż łacińska nazwa może nam niewiele mówić, każdy z nas się z nimi zetknął. Charakterystyczny puchaty nalot na przeterminowanym chlebie mógł być efektem działalności właśnie tych organizmów. Gatunków pleśni jest na świecie mnóstwo, ale Aspergillus, po polsku nazywany kropidlakiem, to częsty gość w naszych domach, a nawet wewnątrz naszych organizmów - czy tego chcemy, czy nie.

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Są wszędzie. Zmiana klimatu może sprawić, że będą zagrażać milionom

Źródło:
TVN24+

Duża część Europy zmaga się z upałami. Miejscami na Bałkanach temperatura przekracza 40 stopni. Przed skwarem ostrzegają służby meteorologiczne. W Serbii, Chorwacji, Czarnogórze obowiązują alarmy przed spiekotą.

Upał na Bałkanach. Jest gorzej niż w Bangladeszu

Upał na Bałkanach. Jest gorzej niż w Bangladeszu

Źródło:
Reuters, BBC News, PAP

Choć w Europie panują ekstremalne upały, na półkuli południowej trwa zima. Mróz zaatakował m.in. Argentynę, gdzie - według informacji lokalnych mediów - doprowadził do śmierci co najmniej dziewięciu osób.

Mróz zbiera śmiertelne żniwo. Lokalne media: wśród ofiar noworodek

Mróz zbiera śmiertelne żniwo. Lokalne media: wśród ofiar noworodek

Źródło:
PAP