Wróżby andrzejkowe to najważniejszy moment zabaw andrzejkowych, które organizowane są 29 listopada, w wigilię imienin Andrzeja. Przed laty w andrzejki wróżyły jedynie panny. Dziś w zabawach biorą udział wszyscy, bez względu na wiek i stan cywilny.
● Wróżby andrzejkowe to przepowiednie dotyczące przyszłości, najczęściej traktujące o miłości i perspektywie przyszłego szczęścia. ● Tradycyjne ludowse wróżby andrzejkowe zarezerwowane były dla niezamężnych dziewcząt, które wróżyły w noc św. Andrzeja, czy w kolejnym roku wyjdą za mąż. ● Wróżby andrzejkowe to nieodłączny element zabaw andrzejkowych odbywających się w nocy z 29 na 30 listopada. ● Najbardziej znaną wróżbą na andrzejki jest lanie wosku. ● Inne popularne wróżby andrzejkowe to ustawianie butów w rzędzie, wróżenie z obrączki czy - od niedawna - wróżby z ciasteczek.
Wróżba andrzejkowa
Andrzejkowe wróżby to okazja do dobrej zabawy, kiedyś jednak wierzono, że przepowiednie andrzejkowe spełnią się, a wróżby na andrzejki zarezerwowane były dla panien i wszystkie dotyczyły miłości i… zamążpójścia. Oprócz lania wosku, niezamężne dziewczęta: liczyły kołki w płotach - parzysta liczba oznaczała rychłe zamążpójście, nieparzysta - dalsze oczekiwanie na męża, rzucały butami przez lewe ramię - jeśli but spadł przodem w kierunku drzwi, dziewczyna miała w nadchodzącym roku wyjść za mąż, puszczały dwie świeczki na wodę - ich spotkanie oznaczało szybki ślub.
Do wróżb andrzejkowych wykorzystywano też zwierzęta. Panny spotykały się w większym gronie i przygotowywały różne smakołyki, a następnie wpuszczały do izby psa. Której dziewczyny smakołyk został zjedzony jako pierwszy, ta miała najszybciej znaleźć męża.
Ważne było też wsłuchiwanie się w nocne odgłosy zwierząt. Jeśli nie było słychać żadnych zwierząt, wróżyło to kolejny rok bez zamążpójścia.
Co to są andrzejki?
To dzień i wieczór zabawy i wróżb, celebrowany na zakończenie roku liturgicznego w Kościele katolickim. Następnego dnia rozpoczyna się adwent, czyli czas postu i zadumy, okres, w którym aż do świąt Bożego Narodzenia nie wolno wyprawiać żadnych imprez i zabaw. Polacy od wieków wierzyli, że taki przełomowy dzień sprzyja przepowiadaniu przyszłości, dlatego w prawie całej Polsce w andrzejki (zwane kiedyś też jędrzejkami) nocą wróżono niezamężnym dziewczynom, co je czeka w miłości w nadchodzącym roku.
Kiedy są andrzejki?
Andrzejki obchodzimy w nocy z 29 na 30 listopada, w wigilię imienin Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji. Święty Andrzej był bratem świętego Piotra.
Wróżby na andrzejki
Współcześnie wróżby na andrzejki są częścią zabaw andrzejkowych dla dorosłych i dzieci obu płci. To czas biesiad, tańców i zabaw. Wróżby andrzejkowe największą popularnością cieszą się wśród dzieci, często wróżą z rodzicami, obchodzą też andrzejki w przedszkolu. Obecnie najpopularniejszą wróżbą andrzejkową jest lanie z wosku. Popularne jest też układanie lewych butów w rzędzie: który pierwszy wyjdzie za próg, ta osoba spotka w przyszłym roku miłość/będzie mieć szczęście itp.
Popularna jest też wróżba z obrączką: pierścionek nawleka się na nitkę (lub włos!) i zawiesza nad lewą dłonią. Na początku powinna być nieruchoma. Kiedy zacznie się ruszać, obserwujemy uważnie jej ruch: wahadłowy - oznacza, że kobieta w przyszłości będzie miała syna okrężny - dana kobieta urodzi córkę.
To, ile razy obrączka się poruszy, przepowiada liczbę dzieci.
Lanie wosku
Lanie wosku to najbardziej znana wróżba andrzejkowa. Jak wróżyć z wosku? Nad miską z zimną wodą należy trzymać klucz i przez jego dziurkę przelewać do wody roztopiony wosk. Tradycyjnie podczas wróżby z woskiem wypowiadało się zaklęcie: „Święty Andrzeju, daj mi znać, co się będzie ze mną dziać”. Wróżby z wosku odgadywało się na podstawie cienia rzucanego na ścianę przez roztopiony i wyjęty z wody wosk. Kształt, który cień przybiera, jest wróżbą na nadchodzący rok. Może wróżyć miłość, podróże, dobrobyt — granicą interpretacji znaczeń figur z wosku jest nasza wyobraźnia.
Znaczenie figur z wosku (przykłady):
anioł – dobre wiadomości i opieka jajko – zapowiedź czegoś nowego chmura - nadchodzące zmartwienie księżyc - rozkwit kobiecości serce – wielka miłość góra – problemy do pokonania.
Ciasteczka z wróżbą
Od jakiegoś czasu w andrzejki lubimy też wróżyć z… chińskich ciasteczek z wróżbą. Tak naprawdę podejrzewa się, że ciasteczka te wcale nie pochodzą z Chin, tylko z Japonii, nie zmienia to jednak faktu, że są wdzięcznym sposobem na przepowiadanie przyszłości. Są to niewielkie ciasteczka z cienkiego kruchego ciasta, zlepionego w pieróg i wygiętego w kształt księżyca. W środku ukrywa się karteczka z wróżbą. Jakie wróżby wkłada się do ciasteczek? Najczęściej są to aforyzmy, złote rady, krótkie zdania typu: "Miłość swojego życia spotkasz, kiedy będziesz się tego najmniej spodziewać." "Masz sekretnego wielbiciela." "Wkrótce wróci do ciebie stara miłość." "Coś niespodziewanego zmieni twoje plany na lepsze."
Wróżby andrzejkowe dla dzieci
Andrzejki organizuje się też w przedszkolu. Dzieci uwielbiają każdą sposobność do świętowania, a zabawy andrzejkowe dla dzieci są wyjątkowo wdzięczne. Wróżby andrzejkowe dla dzieci są dopasowane do ich możliwości i muszą być bezpieczne. Dlatego jeśli ma być to lanie z wosku, musi odbywać się z udziałem osoby dorosłej. Często w przedszkolu podczas zabawy andrzejkowej wosk zamienia się więc na kolorowy tusz i tak wróży przyszłość.
Ciekawym pomysłem na wróżby i zabawy andrzejkowe dla dzieci jest położenie karteczki z wróżbą pod poduszki. Może to być też rysunek, które dzieci będą wspólnie interpretować, próbując odgadnąć, jakie przesłanie na przyszłość niesie. W tle gra muzyka. Gdy ucichnie, dzieci szybko biegną do najbliższej poduszki i odkrywają swoją wróżbę.
Takie wróżby andrzejkowe dla dzieci nie są dedykowane tylko imprezom w przedszkolach, z powodzeniem można urządzić w domu zabawy andrzejkowe dla dzieci. I może zaprosić ich kolegów i koleżanki?
Źródło: muzeumetnograficzne.rzeszow.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock