Motyle w Polsce. Dzień Motyla 2023 - 14 marca. Pożyteczne owady

Motyle to bardzo liczna grupa owadów, więcej gatunków od nich mają tylko chrząszcze. Na całym świecie żyje 150 do 170 tysięcy gatunków, w Polsce opisano około 3100, z których większość to motyle nocne, czyli ćmy. Miłośnicy przyrody 14 marca obchodzą Dzień Motyla, by podkreślić znaczenie tych pożytecznych stworzeń. Są istotną częścią ekosystemu między innymi dlatego, że uczestniczą w zapylaniu roślin, w tym upraw. "Wyświadczają człowiekowi przysługę wartą miliardy złotych" - czytamy w portalu lasy.gov.pl.

Ocenia się, że motyle pod względem zasług w zapylaniu roślin na całym świecie ustępują wyłącznie pszczołom.

Motyle w Polsce - gatunki, długość życia, ciekawostki. Czym są motyle nocne?

Dlaczego tak wiele motyli jest zagrożonych wyginięciem? W dużym stopniu winna jest działalność człowieka, który coraz intensywniej użytkuje tereny będące ich siedliskami. Jak podkreślają specjaliści, szczególnie fatalne skutki przynosi wykaszanie w nieodpowiednich terminach łąk, zarośli czy trawników. Ich zaoranie lub stosowanie środków ochrony roślin może zaś prowadzić nawet do całkowitego zniszczenia siedlisk.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 roku w sprawie ochrony gatunkowej na terenie Polski objętych ochroną ścisłą jest 20 gatunków motyli, a ochroną częściową - 16 gatunków. Problem jest jednak szerszy i szacuje się, że prawie połowie gatunków motyli dziennych w naszym kraju powinno się poświęcić szczególną troskę, a kilka to gatunki krytycznie zagrożone wyginięciem.

Motyle są zmiennocieplne, co oznacza, że temperatura ich ciała jest w pełni zależna od warunków środowiskowych. Każde ocieplenie lub ochłodzenie powietrza, nawet o jeden stopień, może mieć znaczenie. Szczególnie groźne są fale ekstremalnych temperatur lub gwałtowne zjawiska pogodowe, dające tym stosunkowo krótko żyjącym owadom mało czasu na ewentualną migrację.

Naukowcy z Cambridge zauważyli, że rosnąca średnia temperatura, będąca następstwem zmian klimatycznych, stanowi dla niektórych gatunków śmiertelne zagrożenie. Okazuje się, że zmiany klimatu stosunkowo dobrze znoszą motyle duże i jasne, które potrafią ustawiać swe odblaskowe skrzydła pod odpowiednim kątem wobec promieni słonecznych.

W gorszej sytuacji - twierdzą naukowcy - są motyle kolorowe, którym dużo trudniej jest zaadaptować się do wyższych temperatur.

Za największego motyla w Polsce uznawana jest zmierzchnica trupia główka, czyli ćma z rodziny zawisakowatych. Rozpiętość jej skrzydeł dochodzi do 13-14 centymetrów. Swoją nazwę zawdzięcza rysunkowi na grzbiecie przypominającym trupią czaszkę. Ten motyl nocny wydaje bardzo ciekawe dźwięki - gwiżdże, aby odstraszyć napastnika.

Kiedy się pojawiają motyle? To zależy od gatunku. Niektóre zobaczyć można już wczesną wiosną. Jest jednak motyl, który pojawia się już w lutym - wiosennica porożyca.

Gdzie mieszkają motyle? W ciepłe miesiące najczęściej można je zobaczyć w ogrodach, na łąkach, polach. Zimą niektóre gatunki ruszają w podróż, a te które zostają przechodzą w stan nazywany dipauzą. To taki sen zimowy owadów. 

Motyle tylko niewielką część swojego życia spędzają w dorosłej postaci. Jednym ze stadiów rozwoju tego owada jest gąsienica.