Lubczyk – uprawa w domu i ogrodzie

● Lubczyk ogrodowy to roślina, która wyróżnia się nie tylko wyjątkowym smakiem i aromatem, ale też właściwościami prozdrowotnymi. ● Liście lubczyku można dodawać do dań w formie świeżej lub suszonej. ● Najwięcej wartościowych składników znajduje się w korzeniu lubczyka, który jest dodawany do wielu preparatów leczniczych. ● Według medycyny ludowej, nalewka z lubczyku jest doskonałym środkiem pozytywnie wpływającym na układ krążenia. 

Lubczyk rosnący w ogrodzie może osiągnąć od półtora do dwóch metrów wysokości. Jego łodyga jest prosta, rowkowana i wewnątrz pusta. Liście lubczyku są duże i ciemnozielone, mają ząbkowane brzegi oraz są błyszczące na wierzchu, a jaśniejsze i matowe pod spodem. Kwiaty lubczyku ogrodowego pojawiają się latem (na przełomie czerwca i lipca). Są drobne, zebrane w wieloszypułkowe baldachy szczytowe, w kolorze zielonkawożółtym. Owoce tej rośliny to spłaszczona, żeberkowana podwójna rozłupnia. Korzenie lubczyku mają mało rozgałęzień, są szarawobrunatne lub żółtawobrunatne o grubości do dwóch centymetrów i długości około 25 centymetrów.

Lubczyk ogrodowy najlepiej czuje się na stanowisku jasnym i ciepłym. Wybierając miejsce w ogrodzie dla lubczyku trzeba pamiętać o tym, że jest to bardzo aromatyczna roślina, co sprawia, że rosnące w jej sąsiedztwie owoce mogą przejąć jej zapach. Najbardziej narażone na takie działanie lubczyku są owoce jagodowe. Gleba pod lubczyk powinna być żyzna i dobrze przepuszczalna. Najlepiej sprawdzi się podłoże próchnicze wzbogacone kompostem o wysokim odczynie pH (między sześć a siedem).

Wysiew nasion lubczyku ogrodowego powinien odbywać się bezpośrednio do gruntu tuż po ich zbiorze – w sierpniu lub październiku przed nastaniem mrozów. Odpowiednia głębokość siewu wynosi od jednego do trzech centymetrów. Można również wykonać wysiew do doniczek lub skrzynek na przełomie marca i kwietnia, a następnie w sierpniu przesadzić młode sadzonki lubczyku do gruntu. Roślina z siewu wiosennego kiełkuje po około 20 dniach, natomiast z sierpniowego – dopiero w kwietniu następnego roku. Na zimę nadziemna część lubczyku zamiera, by wiosną ze śpiących oczek podziemnego kłącza wypuścić liczne młode liście i pędy.

Lubczyk ogrodowy bardzo lubi wilgoć, choć nie do tego stopnia, by stać w wodzie. Najlepiej uzależnić podlewanie od pogody – częściej nawadniać roślinę w upalne dni, rzadziej w chłodniejsze. Gleba pod lubczykiem nigdy nie powinna być wysuszona. Dobrym sposobem na utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności gleby jest położenie warstwy ściółki wokół rośliny, co sprawi, że woda nie będzie szybko odparowywać.

Do uprawy lubczyku w warunkach domowych najlepiej sprawdzi się doniczka ceramiczna w sporym rozmiarze. Gleba pod roślinę powinna być wymieszana z próchnicą i gliną, a na dnie doniczki dobrze jest ułożyć warstwę drenażową, np. z kamyczków lub odłamków ceramiki. Lubczyk w donice należy postawić na południowym oknie lub balkonie.

W przypadku uprawy lubczyku w doniczce wymagane jest zasilanie rośliny płynnym nawozem dodanym do wody do podlewania. Nawożenie należy wykonywać raz na dwa tygodnie. Kwestia podlewania lubczyku ogrodowego hodowanego w doniczce wygląda tak samo, jak podczas uprawy ogrodowej, czyli ziemia powinna być cały czas wilgotna, ale nie przelana.

Liście lubczyku, zarówno tego uprawianego w ogrodzie, jak i w domu, które mają być od razu dodane do potraw lub zamrożone, można zbierać przez cały okres wegetacji, najlepiej w suche słoneczne dni, w godzinach popołudniowych. Jeśli liście są zbierane w celu suszenia na przyprawę z lubczyku, należy je ściąć przed kwitnieniem rośliny.

Liście lubczyku ogrodowego mają wyjątkowy smak i aromat, jednak nie posiadają specjalnych właściwości prozdrowotnych. Najbardziej wartościową częścią rośliny jest jej korzeń, w którym znajdują się olejki (fitosterole) zawierające estry linalolu, kwasy polifenolowe, ftalidy, alfa-terpineol, pinen, związki kumarynowe oraz pochodne beta-sitosterolu. Olejek z korzenia lubczyku można znaleźć w wielu preparatach farmaceutycznych, głównie w tych używanych w celu uzyskania działania moczopędnego i rozkurczowego, a także w leczeniu wzdęć i niestrawności.

Lubczyk ogrodowy wpływa również na obniżanie poziomu złego cholesterolu, a co za tym idzie, chroni przed chorobami serca. Ponadto składniki zawarte w lubczyku pozytywnie wpływają na skórę, pomagają oczyścić organizm z toksyn, przyspieszają przemianę materii oraz zapobiegają chorobom prostaty.

Świeże liście lubczyku można dodawać do rosołu i wszelkich zup gotowanych na bulionie, a także sosów i surówek. Suszony lubczyk jest dodawany do mieszanek przypraw, kostek bulionowych i zup błyskawicznych i popularnej maggi, jednak świetnie sprawdzi się jako samodzielna przyprawa. Zarówno świeże, jak i suszone liście lubczyku dobrze komponują się z mięsem i owocami morza.

W niektórych regionach Polski niezwykle popularna jest nalewka z lubczyku zwana kordiałem. Trunek ten robi się z nasion lubczyku lub sproszkowanego korzenia rośliny, które po prostu zalewa się spirytusem. Nalewka z lubczyku nie jest jednak napojem przeznaczonym jako poczęstunek dla gości na przyjęciu, a lekiem (według tradycyjnej medycyny ludowej) na schorzenia układu krążenia.