Gąska zielonka - charakterystyka, przyrządzanie, ostrzeżenia

Źródło:
encyklopedialesna.pl
Jak bezpiecznie zbierać grzyby?
Jak bezpiecznie zbierać grzyby?tvn24
wideo 2/4
Jak bezpiecznie zbierać grzyby?tvn24

Gąska zielonka (zwana również zieloną lub żółtą) jest pospolita w Polsce. Dopuszczono ją do obrotu i produkcji w kraju, uważana jest za grzyb jadalny, ale nie jest zalecane jedzenie jej w dużych ilościach. Jest łagodna w smaku, a najchętniej podawana w postaci marynowanej. Mylona jest między innymi z muchomorami sromotnikowymi.

● Gąska zielonka (Tricholoma equestre) to grzyb uważany za jadalny, ale pojawiały się relacje o zatruciach nią po zjedzeniu dużych ilości. ● Grzyby gąski zielonki najczęściej rosną w borach sosnowych. ● Gąska zielonka podobna jest do trujących grzybów: muchomora sromotnikowego i gąski siarkowej. ● Zielonki można przyrządzać na różne sposoby, najczęściej występują gąski marynowane

Zielonka: grzyb - charakterystyka

Gąska zielonka to pospolity, jesienny grzyb z gatunku gąskowatych. Wyrasta w miesiącach od września do listopada, ale podczas łagodnych zim można znaleźć go również w grudniu. Inne nazwy tego grzyba to między innymi gąska zielona, gąska żółta, zieleniatka, prośnianka, słonka czy podzielonka.

Zielonki występują w Europie i Ameryce Północnej, ale nie tylko – można je znaleźć również w Japonii, Kostaryce, a także w Afryce. Wyrastają w lasach iglastych, głównie pod sosnami, preferują przy tym glebę piaszczystą.

Gąski zielonki znajdują się zazwyczaj w większych grupach, a młode owocnik długo chowają się w ściółce, więc nie jest je łatwo znaleźć.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Gąska zielonka – wygląd

Grzyby zielonki charakteryzuje:

Kapelusz o barwie żółtozielonej lub żółtobrązowej sięgający średnicy do ośmiu centymetrów. Na górze znajduje się skórka (często pokryta piaskiem). We wstępnej fazie kapelusz jest półkulisty, później ulega spłaszczeniu. Powierzchnia jest promieniście żyłkowana. Spodni fragment kapelusza zawiera hymerofon (część owocnika) blaszkowy, który produkuje białe zarodniki.

Trzon pełny, cylindryczny. Może być pogrubiony u podstawy, przypominający maczugę. Nie ma pierścienia i pochwy u nasady. Ma kolor żółtozielony i osiąga wysokość nawet do dziewięciu centymetrów.

Blaszki wycięte ząbkiem przy trzonie, nieregularnie pofalowane o barwie jasnożółtej. Są kruche, a ich szerokość sięga 12 milimetrów.

Miąższ mięsisty. Przeważnie białawy, ale cytrynowożółty pod skórką kapelusza. Nie zmienia zabarwienia po tym, jak zostaje przekrojony.

Owocniki o zapachu świeżo zmielonej mąki.

Gąska zielonkaFlashbydgoszcz/Kontakt 24

ZOBACZ >> Jesienne zdjęcia (nie tylko grzybów) od reporterów Kontakt 24

Gąski zielone – jadalne czy niejadalne? Jak przyrządzić?

Gąska zielonka jest grzybem pospolitym w Polsce. Znajduje się na  „Czerwonej liście grzybów” o nieokreślonym zagrożeniu. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 2020 roku jest dopuszczona do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych oraz środków grzybowych zawierających grzyby.

Gąska zielonka jest zaliczana do grzybów jadalnych i bardzo smacznych. Przed jej przyrządzeniem trzeba zdjąć z kapelusza skórkę, oczyścić całość z piachu i przepłukać pod strumieniem wody. Najbezpieczniej jest gąski najpierw mrozić.

Nadaje się do przyrządzenia praktycznie w każdej postaci – można je dodawać do sosów, robić z nich zupy takie jak barszcz czy rosół, a także smażyć czy dusić. Najczęściej jednak występują w postaci marynowanej, w occie. Jest łagodna w smaku, ale przy tym dość twarda.

Gąska zielonka – ostrzeżenie przed zatruciami

Mimo tego Lasy Państwowe ostrzegają, że w pewnych warunkach gąska może być szkodliwa dla zdrowia. „W ciągu ostatnich lat pojawiają się doniesienia, że gąska spożywana przez dłuższy czas w znacznych ilościach może powodować poważne zatrucia”.

To między innymi odniesienie do sytuacji we Francji, gdzie na przełomie XX i XXI wieku dr Regis Bedris badał sprawę występowania choroby, której objawem jest rozpad mięśni poprzecznie prążkowanych. Ustalił, że osoby chore jadły wcześniej duże ilości gąski zielonki. Dalsze badania na ludziach nie potwierdziły jednak, że zielonka ma właściwości toksyczne.

Gąska zielonka – z czym można pomylić?

Gąska zielonka można być mylona z trującymi grzybami:

muchomorem sromotnikowym - zwanym też zielonawym. Jest śmiertelnie trującym grzybem, który występuje dość licznie w polskich lasach liściastych i mieszanych. Jego cechami rozpoznawczymi są m.in. pochwa - otwarta, biała, porozrywana oraz kołnierz (pierścień) zwisający i skórzasty, przyrośnięty do trzonu. 

gąską siarkową – tak jak zielonkawa jest pospolita w Polsce. Jednak jest trująca szczególnie w stanie surowym lub niedogotowanym. Charakteryzuje się mdlącym zapachem i ma nieprzyjemny smak. Oprócz tego od gąski zielonki odróżniają ją znacznie szerzej rozstawione blaszki.

Najczęściej mylone grzybyPAP

Autorka/Autor:aw//mro

Źródło: encyklopedialesna.pl

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Tagi:
Raporty:
Pozostałe wiadomości

Nadchodzące dni mają przynieść intensywne opady deszczu. Jak wynika z prognoz IMGW, lokalnie może dojść do szybkiego podwyższenia stanów wody, a nawet podtopień. Sprawdź, w których regionach zachować szczególną ostrożność.

Tam może dojść do podtopień. Alarmy hydrologiczne

Tam może dojść do podtopień. Alarmy hydrologiczne

Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

W najnowszych wyliczeniach modeli widać obfite opady deszczu, które mają nawiedzić w tym tygodniu Polskę. Gdzie uderzenie złej pogody będzie najsilniejsze? Jak wyjaśniła synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek, prognozy są wciąż niezgodne.

Nadciągają ulewy. Co pokazują modele?

Nadciągają ulewy. Co pokazują modele?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed nami nie tylko spektakularne ochłodzenie, ale także ulewy. Co jeszcze przyniosą nadchodzące dni? Kiedy może wrócić upał? Sprawdź najnowszą prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeto.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: wpadniemy z jednej skrajności w drugą

Pogoda na 16 dni: wpadniemy z jednej skrajności w drugą

Źródło:
tvnmeteo.pl

Co najmniej 82 osoby, w tym 28 dzieci, zginęły w wyniku gwałtownej powodzi, która nawiedziła Teksas. Najtragiczniejsza sytuacja panuje w hrabstwie Kerr. Trwa akcja poszukiwawcza - zaginionych jest ponad 40 osób, w tym uczestniczki obozu letniego. Prezydent Donald Trump zapowiedział wizytę w rejonie kataklizmu.

Zginęło ponad 80 osób. "Katastrofa, która się zdarza raz na sto lat"

Zginęło ponad 80 osób. "Katastrofa, która się zdarza raz na sto lat"

Źródło:
PAP, CNN

W poniedziałek w części kraju prognozowane są burze. IMGW wydał ostrzeżenia pierwszego stopnia przed tym zjawiskiem. Obowiązują również alarmy drugiego i pierwszego stopnia przed upałem.

Silny deszcz, grad, potężne podmuchy. IMGW ostrzega

Silny deszcz, grad, potężne podmuchy. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Wulkan Lewotobi Laki-Laki na wschodzie Indonezji ponownie dał o sobie znać - jego erupcja w poniedziałek wyrzuciła popiół na wysokość aż 18 kilometrów, zmuszając władze do ogłoszenia najwyższego stopnia alarmowego. W związku z zagrożeniem wstrzymano także część lotów.

Odwołano loty do turystycznego raju. Gigantyczna erupcja

Odwołano loty do turystycznego raju. Gigantyczna erupcja

Źródło:
Reuters, ABC News

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa rozesłało alerty w związku z prognozowanymi burzami z bardzo silnym wiatrem. Eksperci ostrzegają, że może dojść do przerw w dostawach prądu.

Alert RCB. "Możliwe przerwy w dostawie prądu"

Alert RCB. "Możliwe przerwy w dostawie prądu"

Źródło:
tvnmeteo.pl, RCB

Przed nami załamanie pogody, które potrwa niemal do końca tygodnia. Śródziemnomorski niż przyniesie opady deszczu, które mogą być obfite. Spodziewane są też burze. Sprawdź, jak dużo deszczu może spaść.

Śródziemnomorski niż przyniesie ulewy i burze. Jak dużo deszczu spadnie

Śródziemnomorski niż przyniesie ulewy i burze. Jak dużo deszczu spadnie

Źródło:
tvnmeteo.pl

Burze nawiedziły w niedzielę północne Włochy. Szczególnie niebezpieczna aura panowała w Mediolanie i okolicach, gdzie doszło do śmiertelnego wypadku. Podczas burzy drzewo przygniotło turystów, a jednej osoby nie udało się uratować.

Burza zaskoczyła turystów. Nie żyje kobieta

Burza zaskoczyła turystów. Nie żyje kobieta

Źródło:
PAP, Rai News

Sławosz Uznański-Wiśniewski zbliża się do końca swojej misji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. W dziesiątym dniu pobytu na orbicie zrealizował kolejne eksperymenty naukowe i technologiczne. Stan realizacji misji IGNIS osiągnął już blisko 80 procent, a w poniedziałek polski astronauta znów połączy się z Ziemią.

Prawie 80 procent misji wykonane. Dziś kolejne łączenie z Ziemią

Prawie 80 procent misji wykonane. Dziś kolejne łączenie z Ziemią

Źródło:
PAP

Gdzie jest burza? W poniedziałek 7.07 w części kraju pojawiają się wyładowania atmosferyczne. Burzom towarzyszą opady deszczu oraz silny wiatr. Śledź aktualną sytuację pogodową w Polsce w tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Wkracza pas kłębiących się chmur

Gdzie jest burza? Wkracza pas kłębiących się chmur

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Poniedziałek 7.07 przyniesie części kraju burze, którym towarzyszyć będą ulewne opady deszczu. Wiatr w porywach może rozpędzić się do 90, a lokalnie nawet i 100 kilometrów na godzinę.

Pogoda na dziś - poniedziałek 7.07. Ulewy i wiatr sięgający 100 km/h

Pogoda na dziś - poniedziałek 7.07. Ulewy i wiatr sięgający 100 km/h

Źródło:
tvnmeteo.pl

W niedzielę firma Axiom Space połączyła się z członkami misji Ax-4 - Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim i Peggy Whitson. Polak powiedział, że cały czas realizują misję. W pewnym momencie podczas transmisji pojawiły się pierogi.

Pierogi w kosmosie. "Smacznego"

Pierogi w kosmosie. "Smacznego"

Źródło:
TVN24

Jeszcze do niedawna w ciepłe, letnie wieczory łąki, parki i ogrody były rozświetlone przez świetliki. Przyrodnicy alarmują jednak, że populacja tych owadów drastycznie maleje, a nawet pojawia się ryzyko ich wyginięcia. Są jednak sposoby na to, aby zatrzymać ten negatywny trend.

Świetliki mogą wyginąć. Ekspert podaje trzy powody

Świetliki mogą wyginąć. Ekspert podaje trzy powody

Źródło:
PAP, Discover Magazine

Grecja przygotowuje się na kilkudniową falę upałów. Z prognoz wynika, że miejscami temperatura sięgnie nawet 42 stopni Celsjusza.

Grecja się "zagotuje". Będzie ponad 40 stopni

Grecja się "zagotuje". Będzie ponad 40 stopni

Źródło:
PAP, newpost.gr, iefimerida.gr

Lew uciekł z ogrodu zoologicznego i zaatakował 53-letniego mężczyznę. Ranny został zabrany do szpitala, a zwierzę zastrzelono. Do zdarzenia doszło w tureckim mieście Manavgat.

Lew uciekł z zoo i zaatakował mężczyznę

Lew uciekł z zoo i zaatakował mężczyznę

Źródło:
PAP, milliyet.com.tr

Europa nie była przygotowana na takie lato. Skwar zaczął się w czerwcu, w południowej i zachodniej części kontynentu, by do sierpnia rozlać się właściwie we wszystkich regionach. Dni były o sześć-siedem stopni cieplejsze niż zazwyczaj o tej porze roku. Ludzie, nienawykli do takiego gorąca, mdleli na ulicach. Często było już za późno, by ich uratować - według wstępnych szacunków na skutek upału zmarło ponad 30 tysięcy ludzi, ale późniejsze analizy podniosły ten tragiczny bilans do nawet 70 tysięcy. W Paryżu zakłady pogrzebowe nie nadążały z przyjmowaniem ciał, a władze podjęły decyzję o przekształceniu magazynu przemysłowego w miejscowości Rungis w tymczasową kostnicę.

Upał może nas zabić na 27 sposobów. Wciąż poznajemy nowe

Upał może nas zabić na 27 sposobów. Wciąż poznajemy nowe

Źródło:
TVN24+

Centralną część Teksasu nawiedziły katastrofalne powodzie. W wyniku żywiołu zginęło co najmniej 50 osób, w tym kilkanaścioro dzieci. Pogoda wyrządziła ogromne szkody na terenie katolickiego obozu Mystic Camp, na którym byli także Polacy, nic im się nie stało. Opowiadali o tym, jak wyglądała ewakuacja i załamanie aury.

"Nie wierzyłyśmy w to, co tam się wydarzyło. To było jak zły sen"

"Nie wierzyłyśmy w to, co tam się wydarzyło. To było jak zły sen"

Źródło:
PAP

Stan wykonania polskiej misji wykonywanej przez Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego wynosi 72,9 procenta. Polski astronauta w sobotę połączył się z młodzieżą w Rzeszowie, kontynuował prace nad polskimi eksperymentami oraz nagrał materiały edukacyjne i promocyjne.

Kolejny pracowity dzień polskiego astronauty

Kolejny pracowity dzień polskiego astronauty

Źródło:
PAP

Potężna fala powodziowa przeszła przez hrabstwo Kerr w Teksasie, gdzie odbywał się chrześcijański obóz Camp Mystic. Wśród uczestników wymiany byli Polacy. Wszyscy są cali i zdrowi - poinformował w sobotę przedstawiciel programu Camp America.

Na obozie Camp Mystic w Teksasie byli Polacy. "Są cali i zdrowi"

Na obozie Camp Mystic w Teksasie byli Polacy. "Są cali i zdrowi"

Źródło:
PAP, Kontakt24, tvnmeteo.pl

Lew zaatakował i zranił kobietę oraz dwoje dzieci. Do zdarzenia doszło w pakistańskim mieście Lahaur. Atak dzikiego zwierzęcia został uchwycony na nagraniu.

Lew rzuca się na kobietę. Dramatyczne nagranie

Lew rzuca się na kobietę. Dramatyczne nagranie

Źródło:
Reuters, timesofindia.indiatimes.com

W sobotę polski astronauta doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski po raz kolejny połączył się z Ziemią. Tym razem odpowiadał na pytania młodzieży zgromadzonej w auli Politechniki Rzeszowskiej.

"Halo Rzeszów? Tu ISS". Kolejne łączenie z polskim astronautą

"Halo Rzeszów? Tu ISS". Kolejne łączenie z polskim astronautą

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Po ponad tygodniu walki z pożarami lasów w tureckiej prowincji Izmir, władze poinformowały o opanowaniu żywiołu. Ogień strawił tysiące hektarów lasów, zniszczył też trzy miejscowości i zabił tysiące zwierząt. W innych częściach kraju nadal trwa walka z żywiołem.

W pożarach zginęły trzy osoby. Walka z ogniem wciąż trwa

W pożarach zginęły trzy osoby. Walka z ogniem wciąż trwa

Źródło:
PAP

Turcję czeka dziewięciodniowa fala upałów. Z prognoz wynika, że temperatura może sięgnąć nawet 50 stopni Celsjusza. Eksperci ostrzegają przed ryzykiem udaru cieplnego i pożarów lasów, a władze apelują o zachowanie szczególnej ostrożności.

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

"Kopuła ciepła" nad Turcją. Temperatura może sięgnąć 50 stopni

Źródło:
PAP

Pożar Madre, który od kilku dni pustoszy południową Kalifornię, rozprzestrzenił się już na obszarze o powierzchni przekraczającej 28 tysięcy hektarów, zmuszając setki osób do ewakuacji. To największy tegoroczny pożar w stanie - jego dym dotarł do sąsiednich hrabstw, a ogień wymknął się spod kontroli na trudnym, górzystym terenie.

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Największy pożar w tym roku. Ewakuacje, ogień w pobliżu autostrady

Źródło:
PAP

Po raz pierwszy od ponad stu lat paryżanie i turyści mogą ponownie pływać w Sekwanie. W sobotni poranek otwarto trzy miejskie kąpieliska na rzece, kończąc symbolicznie proces oczyszczania wód zapoczątkowany przed igrzyskami olimpijskimi w 2024 roku.

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Paryż wraca do tradycji sprzed rewolucji francuskiej

Źródło:
PAP, Reuters

W części Krety i w okolicach Aten od kilku dni trwa walka z pożarami, które zmusiły mieszkańców i turystów do ewakuacji. Setki strażaków z pomocą śmigłowców walczą z żywiołem. Sytuację pogarsza silny wiatr. Ogień pochłania lasy, gaje oliwne i zagraża domom.

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Kolejny dzień walki z żywiołem. "To było bardzo przerażające"

Źródło:
Reuters, Ekathimerini.com

Włochy zmagają się z falą upałów. Rośnie liczba nagłych zatrzymań pracy serca, zwłaszcza na plażach, gdzie temperatury przekraczają 40 stopni Celsjusza. Służby ratunkowe apelują o ostrożność i przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, bo nikt nie jest odporny na skutki ekstremalnego gorąca.

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

"Nikt nie może czuć się bezpieczny". Taka sytuacja pierwszy raz

Źródło:
PAP

Trzeci jak do tej pory międzygwiezdny obiekt został zaobserwowany w Układzie Słonecznym. Kometa otrzymała nazwę 3I/ATLAS. Jak podała amerykańska agencja kosmiczna NASA, w momencie odkrycia znajdowała się około 520 milionów kilometrów od Ziemi, ale w październiku znacznie zbliży się do naszej planety.

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Przybyła spoza Układu Słonecznego. NASA już wie, czym jest

Źródło:
NASA, MPC., space.com, virtualtelescope.eu