Dziurawiec zwyczajny – właściwości i zastosowanie

● Dziurawiec zwyczajny rośnie dziko, jednak należy do tej samej rodziny roślin, co dziurawce ozdobne – uprawne. ● Dziurawiec zwyczajny ma wiele nazw, z których większość ma chrześcijański wydźwięk, co prawdopodobnie spowodowane jest jego prozdrowotnymi właściwościami. ● Ziele Świętego Jana ma właściwości rozkurczające, przeciwzapalne, uspokajające, antyseptyczne i przeciwbakteryjne. ● W sklepach zielarskich kupić można olejki, oleje, herbaty i nalewki z dziurawca oraz dziurawiec w kapsułkach, tabletkach i drażetkach.

Dziurawce zwyczajne to jedne z często spotykanych żółtych kwiatów łąkowych, które większość ludzi mija obojętnie. Z wyglądu roślina jest dość pospolita – ma prosto wzniesioną łodygę, która jest rozgałęziona w górnej części, naprzeciwlegle ułożone liście i niewielkie (około trzech centymetrów), żółte kwiaty zebrane w baldachogrona. W tej roślinie, którą wiele ludzi traktuje jak chwast, kryje się szeroka gama drogocennych składników. Na blaszkach liści dziurawca znajdują się prześwitujące kropki, w których zawarty jest olejek eteryczny. Kwiaty tej rośliny wytwarzają bardzo dużo pyłku i stanowią tym samym pokarm dla pszczół.

Dziurawiec zwyczajny to z pozoru niczym niewyróżniające się żółte kwiaty na łące. Jednak ten gatunek rośliny z rodziny dziurawcowatych był znany jako lek już w starożytności. Dziś należy do leków uniwersalnych stosowanych w ziołolecznictwie. Ziele Świętego Jana ma zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne zastosowanie, a najważniejszym składnikiem w nim zawartym jest hiperycyna – czerwony barwnik, który działa jak antybiotyk i środek przeciwwirusowy. Hiperycyna wykazuje duże, dobroczynne działanie w leczeniu nowotworów, zaburzeń kardiologicznych i neurologicznych, a także zakażeń HIV i depresji. Dziurawiec zawiera także:

- garbniki, które działają przeciwbiegunkowo, bakteriostatycznie i przeciwkrwotocznie, - flawonoidy, - hiperozyd o działaniu moczopędnym, - rutynę posiadająca właściwości antyoksydacyjne, - kwercetynę uszczelniająca naczynia włosowate, - amentoflawon wływający na rozpad tkanki tłuszczowej. - olejki eteryczne, - żywice, - sole mineralne (magnez), - witaminę A, - witaminę C.

Dziurawiec zwyczajny działa rozkurczowo, rozszerzająco na naczynia narządów wewnętrznych (jelita, żyły obwodowe), żółciopędnie, przeciwbakteryjnie i uspokajająco (wyczerpanie nerwowe, psychoza, nocne moczenie na tle nerwowym, zaburzenia klimakteryczne itp.). Roślina jest też wykorzystywana jako środek moczopędny, przeciwkrwotoczny i w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów.

Dziurawiec można stosować również zewnętrznie – na ropnie, odmrożenia i oparzenia I i II stopnia, na trudno gojące się rany, owrzodzenia żylakowe, egzemy, liszaje, a także blizny i miejsca pozbawione pigmentu. Dostępne są zarówno maści z zawierające wyciąg z dziurawca, jak i ekstrakty olejowe. Napar z dziurawca można stosować do płukania gardła i jamy ustnej w przypadku stanów zapalnych oraz przykrego zapachu z ust.

Ziele dziurawca można spotkać pod wieloma postaciami. Największy wybór produktów zawierających wyciąg z dziurawca jest w sklepach zielarskich. Można tam znaleźć:

- nalewkę z dziurawca,

- ziele dziurawca w kapsułkach, tabletkach i drażetkach,

- herbatę z dziurawca,

- macerat (olej) z dziurawca,

- olejek z dziurawca.

Olej z dziurawca (zwany też olejem świętojańskim) ma szerokie spektrum zastosowań, które sprzyjają poprawie samopoczucia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Olej z dziurawca wykazuje działanie odkażające oraz ściągające, dlatego stosuje się go w leczeniu nawet trudno gojących się ran, ropni, wyprysków i oparzeń. Można stosować ten specyfik również do masażu obolałych mięśni, podczas nerwobóli i bóli menstruacyjnych.

Olejek z dziurawca można pić w celach uspokajających i wyciszających – świetnie sprawdzi się jako środek zaradczy w łagodzeniu huśtawek emocjonalnych, czy to w trakcie menopauzy, czy zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Spożywanie oleju z dziurawca zalecane jest również przy owrzodzeniach żołądka, wspierająco przy stanach zapalnych żołądka, bólach brzusznych, uporczywej biegunce oraz w celu poprawy pracy jelit.

Olej z dziurawca można kupić w aptekach i sklepach zielarski lub zrobić samodzielnie. 

Aby uzyskać domowy olej świętojański należy zebrać kwiatostany ziela dziurawca, rozdrobnić je, umieścić w zakręcanym słoju lub butelce i zalać wysokiej jakości oliwą z oliwek, olejem lnianym, słonecznikowym lub migdałowym. Kwiaty muszą być całkowicie zakryte oliwą, a słój szczelnie zakręcony. Słój powinien stać na dobrze nasłonecznionym miejscu przez około dwa tygodnie. Co jakiś czas (najlepiej codziennie) należy poruszyć słojem. Po dwóch tygodniach trzeba włożyć słój do garnka z wodą i lekko podgrzać, następnie przelać zawartość przez gazę rozłożoną i mocno wycisnąć. Powstały olej rozlać do buteleczek (najlepiej z ciemnego szkła), które powinny być przechowywane w ciemnym miejscu, a po otwarciu w lodówce.

Mimo, że dziurawiec zwyczajny ma wiele dobroczynnych właściwości, stosowanie któregokolwiek preparatu z jego zawartością, należy skonsultować z lekarzem lub farmaceutą. Jest to konieczne, ponieważ dziurawiec może zmniejszać skuteczność niektórych przyjmowanych leków, a także dlatego, że zawarta w nim hipercyna zwiększa poziom wrażliwości na światło słoneczne, co skutkować może (zwłaszcza latem) poparzeniem, a nawet porażeniem słonecznym. Środki z ekstraktem z dziurawca nie powinny być zażywane przez osoby stosujące leki przeciwdepresyjne, gdyż istnieje możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego (nadmiaru serotoniny w mózgu), który może wywołać halucynacje, wzrost ciśnienia tętniczego, hipertermię, ból mięśni, drgawki, a nawet śpiączkę i śmierć.