Odkrycie na terenie budowy nowego osiedla. Ma ponad sześć metrów i tabliczkę z numerem 97

Na terenie dawnej cegielni, w pobliżu grodziska Wyszogród w Starym Fordonie (Bydgoszcz) powstaje nowe osiedle o nazwie Panorama Wiślana. W wykopie budowlańcy odnaleźli zabytek techniki, który ma ponad sześć metrów długości, dwa metry wysokości i waży 6,5 tony. Kocioł parowy datowany jest na 1880 rok, a wyprodukowany został w zakładach Chemnitz w Saksonii. Świadczy o tym niemal idealnie zachowana tabliczka znamionowa z numerem seryjnym 97.

Urządzenie przypominające łódź podwodną to - zdaniem dr. Wojciecha Siwiaka z bydgoskiej Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej, który na miejscu nadzorował prace budowlane - kocioł parowy płomienicowy, rodzaj kotła parowego o przestarzałej, dziś już bardzo rzadko używanej konstrukcji.

W kotle wytwarzana była pod ciśnieniem para wodna, która napędzała maszyny używane w cegielni lub pobliskim tartaku.

- Urządzenia, jak ten zbiornik, funkcjonowały również w miejskim przedsiębiorstwie wodociągowym, m.in. przy ulicy Jagiellońskiej. Takiego obiektu nie udało nam się pozyskać - zaznacza Bartłomiej Bromberek, koordynator Muzeum Wodociągów w Bydgoszczy.

Zdaniem Wojciecha Siwiaka eksponat jest unikatowy.

- Według wstępnego rozpoznania – tak starego obiektu, tego rodzaju może nie być w zbiorach muzealnych. Z końca XIX wieku zachował się kocioł parowy znajdujący się obecnie w Muzeum Nafty w Bóbrce - podkreśla

Niewykluczone, że przez pewien czas kocioł mógł służyć w cegielni jako zbiornik na paliwo.

- Funkcję zbiornika można określić po zapachu nafty, choć w środku częściowo zalany był czystą wodą - tłumaczy.

Eksponatem zainteresowało się Bydgoskie Muzeum Wodociągów, które we własnym zakresie wydobyło kocioł. Po zakonserwowaniu urządzenie zostanie wyeksponowane w muzealnym oddziale w Lesie Gdańskim, przy Hali Pomp.

Cegielnia w Fordonie powstała w roku 1889. Wybudował ją Eduard Heinrich Medzeg. Przed wybuchem II wojny światowej należała już do największych i najnowocześniejszych w Polsce. 2 września 1939 roku została omyłkowo zbombardowana przez Luftwaffe, która zniszczyła dorobek Medzegów. Niemcy odbudowali ją już rok później. Po wojnie zakład został upaństwowiony. W 2010 roku zakład definitywnie zakończył swoją ponad 120-letnią działalność. Produkcję wygaszono z przyczyn ekonomicznych. Po zamknięciu cegielni złomiarze sukcesywne rozkradali nieczynną fabrykę. Wynieśli wszelkie elementy metalowe, wyrywali je ze ścian i podłóg. W budynku brakowało okien i drzwi. Grożąca katastrofą budowlaną cegielnia w Fordonie została zburzona w 2014 roku.