Watykan otwiera część tajnych archiwów dotyczących pontyfikatu Piusa XII, który obejmował czas II wojny światowej. Wśród historyków budzi on wiele kontrowersji i pytań, między innymi o stanowisko głowy Kościoła w sprawie Holokaustu. - Jak powiedział papież Franciszek: Kościół nie boi się historii – oświadczył rzecznik prasowy Watykanu Matteo Bruni. Materiał programu "Polska i świat".

Ukryte w tajnym archiwum watykańskie sekrety przez lata były pilnie strzeżone. Jednak już niebawem, 2 marca, część z nich zostanie odtajniona. - Stolica apostolska otwiera archiwum pontyfikatu, który miał decydujące znaczenie dla współczesnej historii Kościoła i świata – oświadczył kardynał Jose Tolentino Calaca de Mendonca, archiwista Świętego Kościoła Rzymskiego.

Watykan udostępni historykom archiwa pontyfikatu Piusa XII - papieża czasów II wojny światowej. Odtajnione zostaną materiały z lat 1939 - 1958. 16 milionów stron dokumentów podzielono na 121 sekcji tematycznych. To kulisy pontyfikatu, który do dzisiaj budzi kontrowersje.

Kontrowersje wokół papieża i przerwana beatyfikacja

- Przeciwnicy Piusa XII zarzucają mu, wręcz mówią, że to był papież Hitlera, że nie piętnował publicznie zagłady Żydów – mówi historyk i teolog Jarosław Makowski. Pius XII podpisał konkordat z Trzecią Rzeszą i nigdy oficjalnie nie potępił Holokaustu. Dla jego obrońców to milczenie było świadomym działaniem.

- Obawiał się, że oficjalnie potępienie Trzeciej Rzeszy za Holokaust przyspieszy kolejne eksterminacje Żydów w poszczególnych krajach – przekonuje historyk i watykanista, prof. Arkadiusz Stempin. Wielu uważa Pisua XII za genialnego dyplomatę, dzięki któremu wojnę przeżyły setki tysięcy Żydów. - Działał zakulisowo. Zatrudniał Żydów w grotach watykańskich do prac archeologicznych, pod powierzchnią ziemi – dodaje prof. Stempin. W 1965 roku, siedem lat po śmierci, ruszył proces beatyfikacyjny Piusa XII. Papież Benedykt XVI przerwał go w 2007 roku. Powodem były kontrowersje wokół 260. głowy Kościoła Katolickiego. Od tamtej pory beatyfikacyjna ścieżka nie została wznowiona. O odtajnienie archiwów, które rozwiałyby wątpliwości, od lat apelowały organizacje żydowskie. Już wiadomo, że część materiałów to dokumentacja potwierdzająca charytatywną działalność papieża. Dostęp do tajnych akt dostanie każdy historyk, który o to poprosi.

"Kościół nie boi się historii"

- Jak powiedział papież Franciszek: Kościół nie boi się historii – oświadczył rzecznik prasowy Watykanu Matteo Bruni.

- Każdy badacz z tych dokumentów wyciągnie własne wnioski. Nie boimy się. Dobro, które uczynił dla świata papież Pius, było tak wielkie, że przyćmiło kilka ciemnych kart historii - uważa biskup Sergio Pagano, prefekt tajnych archiwów Watykanu.

- Tego typu instytucja nie wszystko pokazuje światu, pokazuje to, co chce – przekonuje Makowski. Według historyka i teologa odtajnienie archiwów nie usunie zastrzeżeń wobec pontyfikatu Piusa XII. Watykan w upublicznieniu dokumentów ma interes. - Kościół będzie mógł powiedzieć: proszę bardzo jesteśmy za jawnością, odtajniamy dokumenty, widzieliście nasze archiwa. Możemy dalej przeprowadzać proces beatyfikacji Piusa XII – mówi Makowski. Katalogowanie dokumentów z czasów Piusa XII zajęło watykańskim archiwistom 12 lat. O dostęp do materiałów poprosiło już 150 badaczy z całego świata.