Rosja. Głosy o powrocie Smiersz. ISW: obecnie to niemożliwe, ale takie apele pokazują dążenie do rządów totalitarnych

Amerykański Instytut Studiów nad Wojną (ISW) twierdzi, że obecnie nie jest możliwe odtworzenie w Rosji sowieckiego kontrwywiadu wojskowego Smiersz. Wskazuje jednak, że głosy, które do tego zachęcają, są ważne, bo pokazują, że kręgi skrajnie nacjonalistyczne popierają przywrócenie elementów rządów totalitarnych.

"Ze strony niektórych prominentnych ultranacjonalistów rozległy się wezwania, by Rosja wzmocniła swoje struktury kontrwywiadowcze, nadając im kompetencje podobne do Smierszu, organizacji łączącej trzy sowieckie agencje kontrwywiadowcze, utworzonej w następstwie inwazji niemieckiej" na ZSRR w 1941 roku - relacjonuje think tank.

Analitycy ISW cytują wypowiedź Andrieja Gurulewa, deputowanego do parlamentu Rosji. Od sierpnia 2022 roku Gurulew powtarzał, że Rosja powinna "odtworzyć" Smiersz, a 3 grudnia powiedział, że powołana została organizacja, która na okupowanych terenach Ukrainy "działa mniej więcej w ten sam sposób".

ISW dodaje, że apele o odtworzenie Smierszu rozległy się ponownie po śmierci w zamachu byłego parlamentarzysty ukraińskiego Ilii Kywy, który zbiegł do Rosji. Kywa został zlikwidowany przez ukraińskie służby specjalne.

"Ponowne utworzenie Smierszu w kształcie takim, jaki istniał w czasach sowieckich, byłoby przedsięwzięciem trudnym technicznie, jako że struktura rządu współczesnej Federacji Rosyjskiej nie jest porównywalna z tą w Rosji stalinowskiej. Odtworzenie Smierszu wymagałoby, by państwo rosyjskie rozwinęło wszechobecny system - w stylu sowieckim - nadzoru wewnętrznego i kontrwywiadu. Obecnie taki system w Rosji nie istnieje" - wskazuje ISW.

Jak oceniają analitycy, odtworzenie takiej organizacji w stylu sowieckim "pozostaje mało prawdopodobne". Niemniej apele o to są "znaczące, ponieważ pokazują poparcie ultranacjonalistów dla odtworzenia elementów rządów totalitarnych w stylu sowieckim, których od dziesięcioleci nie było już w Rosji" - podsumowuje think tank.

Smiersz - co to jest

Smiersz (akronim od "śmierć szpiegom"), czyli Główny Zarząd Kontrwywiadu przy Ludowym Komisariacie Obrony ZSRR, był jedną z najbardziej zbrodniczych struktur reżimu Józefa Stalina. Utworzone 19 kwietnia 1943 roku jednostki Smiersz działały w Armii Czerwonej, Marynarce Wojennej i Ludowym Komisariacie Spraw Wewnętrznych (NKWD). Podlegały Państwowemu Komitetowi Obrony ZSRR, czyli faktycznie Stalinowi.

Ich głównym zadaniem było wykrywanie i unieszkodliwianie szpiegów niemieckich pozostawionych na ziemiach, na które wkraczała Armia Czerwona. Smiersz zwalczał również, w tym na terenie Polski, narodowe struktury wojskowe i polityczne, które nie akceptowały porządków wprowadzanych przez Moskwę.