- Podjąłem decyzję o zakończeniu sprawowania urzędu prezydenta - powiedział we wtorek w wystąpieniu telewizyjnym Nursułtan Nazarbajew, nieoczekiwanie w tej sposób ogłaszając odejście i oddanie sterów państwa po prawie trzech dekadach od chwili przejęcia rządów w Kazachstanie.
79-letni Nursułtan Nazarbajew sprawował urząd prezydenta niepodległego Kazachstanu od grudnia 1991 roku, a więc od momentu rozpadu ZSRR. W 1989 r. stał już na czele sowieckiej republiki.
- Podjąłem niełatwą decyzję o zakończeniu sprawowania urzędu prezydenta Republiki Kazachstanu - powiedział Nazarbajew w orędziu. - W tym roku mija 30 lat, od kiedy sprawuję najwyższy urząd naszego kraju. Byłem wielce zaszczycony przez mój wielki naród, który dał mi możliwość bycia pierwszym prezydentem niepodległego Kazachstanu - dodał.
W trakcie wystąpienia podpisał dokument, który przewiduje, że z dniem 20 marca ustępuje z urzędu szefa państwa. Nie podał przyczyn podjęcia tej decyzji.
Nazarbajew poinformował, że do czasu wyborów obowiązki szefa państwa będzie pełnił przewodniczący Senatu Kasym-Żomart Tokajew.
- Obok mnie (Tokajew - red.) pracuje od pierwszych dni niepodległości Kazachstanu. Dobrze go znam. Jest to osoba uczciwa, odpowiedzialna i obowiązkowa. Popiera całkowicie politykę prowadzoną wewnątrz i na zewnętrz kraju" - oświadczył Nazarbajew. "Wierzę, że Tokajew to właśnie ta osoba, której możemy powierzyć rządzenie Kazachstanem - podsumował.
Przekazanie prezydenckich uprawnień odbędzie się w środę na wspólnym posiedzeniu Mażylisu, izby niższej parlamentu, i Senatu.
Ustępujący prezydent oświadczył, że pozostanie przewodniczącym krajowej Rady Bezpieczeństwa oraz szefem rządzącej Demokratycznej Partii Ludowej Nur Otan. - Przez wszystkie te lata ufaliście mi. Służba dla narodu była dla mnie szczęściem. Pochylam głowę i dziękuję. By dotrzymać przymierza z narodem, pracowałem bez wytchnienia. Będę (to) kontynuował jako szef Rady Bezpieczeństwa i partii Nur Otan - podkreślił.
Ustawa o Radzie Bezpieczeństwa daje Nazarbajewowi, jako pierwszemu prezydentowi kraju i "przywódcy narodu" (Ełbasy), prawo do dożywotniego sprawowania funkcji przewodniczącego RB.
"Przywódca narodu"
Jeszcze miesiąc temu, 21 lutego, Nazarbajew odwołał gabinet, stwierdzając, że nie podołał on zadaniu "podniesienia poziomu życia społeczeństwa". Równocześnie prezydent zapowiedział wsparcie dla biednych.
Nazarbajew rozpoczął przygotowania do odejścia na polityczną emeryturę w 2017 roku. Rozpoczął wtedy tworzenie poprawek do konstytucji, które ograniczyły rolę prezydenta na rzecz parlamentu. Jak pisała wówczas agencja Reutera, przywódca Kazachstanu chciał w ten sposób rozproszyć władzę, by po jego odejściu nie doszło do wojny o sukcesję, i by nie wyrósł jeden następca skupiający kluczowe role w jednych rękach.
Konstytucja Kazachstanu wskazuje, że jego prezydent - Nazarbajew właśnie - jest "przywódcą narodu" i jako taki pozostaje nietykalny. W ostatnich latach, mimo pozornego ograniczenia swej roli, wciąż odgrywał rolę najważniejszego arbitra w kwestiach rozwoju, polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Zmienił alfabet dekretem
W 2017 roku doprowadził do zmiany alfabetu, podpisując dekret o stopniowym przejściu z cyrylicy na alfabet łaciński. Reforma ma potrwać kilka lat i zdaniem wielu ekspertów jest wyrazem pewnego zbliżenia z Zachodem i "ukłonu" w jego stronę.
Kazachstan od lat stara się zachować balans między Rosją i USA, będąc ważnym partnerem dla NATO w Azji Środkowej.
W styczniu 2018 roku Nazarbajew odwiedził w Waszyngtonie Donalda Trumpa. Podziękował mu wtedy za to, że USA wspierają niepodległość i integralność terytorialną kraju. Poinformował też o zawarciu wielomiliardowych kontraktów z amerykańskimi firmami z branży technologicznej oraz o zakupie boeingów dla krajowych linii lotniczych.
Nazarbajew utrzymuje bliskie stosunki z prezydentem Rosji Władimirem Putinem. Jak zauważa Radio Swoboda, pod adresem Nazarbajewa padały zarzuty nadużywania władzy i wywierania nacisków na przeciwników. Według raportu organizacji Freedom House, obejmującego 197 krajów, Kazachstan zajmuje 175 miejsce pod względem wolności prasy.
Nazarbajew w czerwcu 1989 objął urząd pierwszego sekretarza KC Komunistycznej Partii Kazachstanu. Od kwietnia 1990 do grudnia 1991 był prezydentem Kazachskiej SRR. W pierwszych wyborach w Kazachstanie w 1991 roku zdobył 98,7 proc. głosów. Obecna kadencja prezydenta kończy się w kwietniu 2020 roku. W wyborach 2015 roku Nazarbajew zdobył 97,7 proc. głosów. W 2007 roku parlament zdecydował, że prezydent może ubiegać się o reelekcję dowolną ilość razy.
Zdaniem rosyjskiego eksperta ds. Azji Centralnej Arkadija Dubnowa wybory, które miały odbyć się w 2020 roku, mogą być zorganizowane wcześniej. - Nazarbajew odchodzi na przygotowane wcześniej stanowisko przewodniczącego Rady Bezpieczeństwa. Jego uprawnienia będą wyższe od uprawnień prezydenta - powiedział rosyjskiej redakcji BBC Dubnow, wskazując, że według niego Nazarbajew "będzie takim Deng Xiaopingiem".
Deng Xiaoping sprawował w latach 1978-1989 niepodzielną władzę w Chinach, chociaż oficjalnie nie zajmował najwyższych stanowisk.
Autor: adso\kwoj / Źródło: PAP, tvn24.pl