Czy Putin może być zatrzymany? Prezes haskiego trybunału o "prawnym obowiązku wykonania nakazu"

Władimir Putin został w piątek objęty nakazem aresztowania Międzynarodowego Trybunału Karnego. Sędziowie uznali, że są realne podstawy by sądzić, że prezydent Rosji jest odpowiedzialny za zbrodnie wojenne polegające na bezprawnych deportacjach dzieci z okupowanych terenów Ukrainy do Rosji. MTK wydał jednocześnie nakaz aresztowania rosyjskiej rzeczniczki praw dziecka, Marii Lwowej-Biełowej, oskarżanej o te same, co Putin, zbrodnie.

Prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze profesor Piotr Hofmański był w sobotę gościem "Faktów po Faktach". Prowadzący program Piotr Kraśko zapytał go, czy w sytuacji, gdyby Putin wyjechał z Rosji i pojawił się w którejś z europejskich stolic, powinien zostać aresztowany. - Jasną odpowiedź na to daje statut rzymski [Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego - przyp. red.]. Państwa, strony statutu, które go ratyfikowały, mają prawny obowiązek pełnej współpracy, która obejmuje także wykonanie nakazów aresztowania. W konsekwencji, jeżeli osoba ścigana nakazem pojawia się na terytorium państwa, które jest stroną statutu rzymskiego, ciąży na tym państwie prawny obowiązek wykonania tego nakazu, aresztowania tej osoby i dostarczenia jej przed trybunał haski - wyjaśnił Hofmański.

Zaznaczył, że "rzeczą która jest dyskutowana, jest ewentualne korzystanie przez niektórych oskarżonych czy podejrzanych z immunitetu międzynarodowego". - Ale tę kwestię trybunał już rozstrzygnął, stwierdzając w sprawie prezydenta Umara al-Baszira, byłego prezydenta Sudanu, że ten immunitet nie chroni przed odpowiedzialnością za zbrodnie przewidziane w statucie rzymskim - powiedział prezes MTK.

Jak mówił, "statut przewiduje, że aresztowany może być każdy i każdy ponosi odpowiedzialność". - Bez względu na zajmowane stanowisko. To obejmuje również osoby, którym przysługuje immunitet - podkreślił.

Profesor Hofmański powiedział, że "sytuacja prawna w tej kwestii jest absolutnie jasna" i statut rzymski "wyklucza rozprawę in absentia". - W rezultacie może być prowadzone postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia zarzutów. Natomiast rozprawa może się toczyć wyłącznie w wypadku postawienia osoby podejrzanej przed sądem - zaznaczył.

Wskazywał przy tym, że MTK "jest sądem działającym w oparciu o statut uchwalony i ratyfikowany obecnie przez 123 państwa". - I w imieniu tych państw daje bardzo wyraźny sygnał, że zbrodnie wojenne mają swoje konsekwencje - podkreślił prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze.

Profesor Hofmański w rozmowie w TVN24 "zakładał i przypuszczał", że nakaz aresztowania Putina "to dopiero początek całości". - Hipoteza, że ten fragment [o porywaniu dzieci - przyp. red.] został najlepiej udokumentowany i to kierowało prokuratorem, który skierował wniosek o nakaz aresztowania, jest trafna - powiedział.

- Ja nie wykluczam, że te sprawy mogą ulec poszerzeniu. Tak w odniesieniu do osób, które już zostały oskarżone, jak i w odniesieniu do osób, co do których wnioski będą napływały - stwierdził prezes MTK w "Faktach po Faktach".

Gość TVN24 wskazywał, że "w przypadku Putina do tej pory nie zarzucono tak zwanego sprawstwa bezpośredniego, czyli nikt mu nie zarzuca, że osobiście dopuszczał się okrucieństwa w stosunku do ofiar". - Zarzuca mu się odpowiedzialność dowódczą, czyli zbrodnię polegającą na niesprawowaniu należytej kontroli nad podporządkowanymi mu dowódcami, jednostkami - tłumaczył.

Dodał, że "w rachubę wchodzą także inne formy popełnienia przestępstwa, tak zwanego niebezpośredniego sprawstwa, polegającego na podejmowaniu decyzji czy wykonywaniu czynności sprawczych cudzymi rękami".

Dopytywany o najwyższą karę, która mogłaby grozić rosyjskiemu dyktatorowi, profesor Hofmański odparł: - Statut rzymski nie przewiduje kary śmierci. Maksymalną karą, jaka może być wymierzona osobie uznanej za winną popełnienia zbrodni międzynarodowej jest kara dożywotniego pozbawienia wolności.