Jak wyglądałby świat bez niezależnych mediów? "Zawód: dziennikarz. Debata"

Debata dobiegła końca. Dziękujemy za uwagę i życzymy miłego wieczoru.

Terlikowski: Zawód dziennikarza się pauperyzuje i to na wielu różnych poziomach. Większość dziennikarzy nie ma etatów. Taki dziennikarz może być zwolniony z dnia na dzień. W bardzo wielu miejscach nie ma żadnych niezależnych mediów. Bo my mówimy o mediach w dużych i średnich miastach. Ale są też media lokalne, które są zależne od samorządów i tam nie ma żadnej wolności prasy.

Ivanowa: Już widać, że w niektórych mediach regionalnych zachodzą zmiany, jeśli chodzi o ich linię narracyjną. Natomiast moment sprawdzający nastopi wtedy, kiedy będą wybory. Mówi się, że osoby, które zostały powołane do pełnienia funkcji kierowniczych zostaną uruchomione jak zombie. Wtedy ruszy również przekaz w mediach regionalnych, analogiczny do tego w mediach publicznych, które są kolejnym resortem - propagandy.

Sułowski: Dla mnie ważne jest też to, co zrobi szefostwo Discovery i co ono myśli w swojej siedzibie w Maryland. To jest teraz gra i to są duże pieniądze. Myślę, że powinniście dostać wsparcie od swojego właściciela.

Sułowski: Wcześniej gazety regionalne w Polsce były bardzo zróżnicowane, miały ogromną autonomią, natomiast w tej chwili zmienia się kadra redakcji, część ludzi odchodzi i te gazety nie są już takie same.

Sułowski: Problem nie polega na zwolnieniu jednego, czy kilkunastu redaktorów naczelnych. To jest sprawa wtórna, bo to jest pozycja, którą się dostaje i traci. Problem jest w tym, czy zespoły redakcyjne pod kierownictwem ścile związanym z partią rządzącą będą niezależne, jak powinno to być w cywilizowanym świecie.

Sułowski: Ja zostałem zdymisjonowany z funkcji redaktora naczelnego, a odszedłem z gazety, bo chciałem odejść.

Łączymy się z byłym redaktorem naczelnym "Gazety Krakowskiej", która została przejęta przez PKP Orlen, Jerzym Sułowski.

Terlikowski: Dziennikarze sami także przyczynili się mocno do obniżenia swojego autorytetu, swoim zaangażowaniem politycznym, popieraniem jednej z dwóch politycznych opcji, zadawaniem niewygodnych pytań tylko opcji przeciwnej. Oczywiście politycy też mocno się do tego przyczynili. To, co robi teraz PiS jest bardzo niebezpiecznym atakiem na media.

Pamiętajmy też, że poza dziennikarzami są też właściciele mediów i to, kto to jest też nie pozostaje bez znaczenia. W polskim prawie dziennikarz ma bardzo niewiele praw wobec swojego pracodawcy, co też ma znaczenie dla autorytetu tego zawodu.

Ivanowa: Media cały czas są opluwane, cały czas zarzucana jest im nierzetelność. To się odbija na ich autorytecie. A media, by wykonywać swoją rolę, czyli kontrolować władzę, muszą mieć zaufanie społeczne.

Reszka: Zaczęło się od medió publicznych, potem był podatek od reklam, ustawa repolonizacyjna, gdzieś wisi nam nad głową ustawa o zawodzie dziennikarza, która podzieli dziennikarzy na dobrych i złych. Te próby przejęcia kontroli nad mediami mogą się powtarzać.

Rutynowska: Ta ustawa precyzuje dokładnie, w kogo chce uderzyć. To jest niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawa. Traktowanie mediów, które mają być czwartą władzą, kontrolną, iść na wojnę z nimi, to strzelanie sobie w kolano.

Ivanowa: Posługiwanie się argumentem siły w stosunku do podmiotu, który ma nam zapewnić bezpieczeństwo, jest naszym sojusznikiem, ma dla nas strategiczne znaczenie i wymachiwanie do niego szabelka byłoby groteskowe z punktu widzenia dyplomatycznego. A widzimy, że stosunki Polska-USA są wyjątkowo chłodne. Choć myślę, że płaszczyzna międzynarodowa w tym kontekście nie miała takie znaczenia. Myślę, że PiS po prostu traktuje media kontrolujące rząd jako wrogie.

Reszka: Ta ustawa to bardziej presja na właściciela TVN-u niż na Stany Zjednoczone. Już raz pani ambasador tupnęła nogą. Wydaje mi się, że z Amerykanami w sprawie wolności słowa nie bardzo da się dyskutować, chyba że chcemy prowadzić politykę samobójczą. Obecnie mamy fatalne relacje z Waszyngtonem.

Terlikowski: co sądzi pan poseł Suski to ja nie wiem, natomiast kierownictwo PiS-u doskonale wie, że ma tak malą i tak kruchą większość, że nawet we własnej partii nie znajdzie poparcia dla tego projektu. W związku z tym jest to proba wpłynięcia na TVN, by on się sam przesunął. Jeśli się to nie uda to będą kolejne próby.

Braun: W tej chwili ta ustawa dotyczy wyłącznie TVN-u. Nie wolno robić ustaw, które dotyczą jednego podmiotu.

Braun: jedyny powód merytoryczny tego projektu to wściekła niechęć polityków PiS-u do TVN-u. Stacja działała zgodnie z prawem, co potwierdza 20-letnia praktyka, więc nie ma żadnych prawdziwych merytorycznych i prawnych podstaw odmówienia udzielenia koncesji TVN-owi.

Braun: To, że KRRiTV tak długo rozpatruję sprawę odnowienia koncesji TVN-owi nie jest normalna. Spółka TVN zgłosiła się o odnowienie koncesji dla TVN24 prawie dwa lata przed wygaśnieciem koncesji, choć wymagany termin to min. rok.

Braun: trudno powiedzieć, jaki jest cel tej ustawy. Mi się wydaje, że poseł Suski i prezes Kaczyński absolutnie nie docenili skali reakcji na ten projekt. Z każdego punktu widzenia jest on nie dod przyjęcia. Paradoksalnie konieczność złożenia takiego projektu nagle dowodzi jasno, że TVN24 powinienbył dostać koncesję co najmniej pół roku temu, bo jak widać KRRiTV przez pół roku szukała pretekstu, by tej licencji odmówić i go nie znalazła.

Braun: o tej ustawie dowiedziałem się tego dnia, kiedy wpłynęła do Sejmu. Tuż przed północą odezwał się do mnie ktoś z Onetu, czy wiem, o co chodzi. Nie wiedziałem. Nikt się nie zająknął wcześniej, że taka ustawa może się pojawić.

Do debaty dołączył Juliusz Braun, członek Rady Mediów Narodowych.

Rutynowska: mam wrażenie, że ta ustawa nie jest wymierzona konkretnie w jedno medium, ale w wolność słowa. A zgodnie z naszą konstytucją państwo ma obowiązek zapewniać pluralizm mediów.

Terlikowski: Ta ustawa to nie tylko cios w opozycję. Ci politycy PiS, którzy nie będą cieszyć się poparciem Jarosława Kurskiego zwyczajnie znikną z przestrzeni publicznej. Co więcej kiedyś PiS przegra wybory i wówczas telewizja publiczna będzie zachowywać się tak, jak teraz tylko wobec innej opcji politycznej. Z puntu widzenia widzów to także sytuacja bardzo dramatyczna.

Trudno mi jednak sobie wyobrazić, by duża telewizja z włascicielem amerykańskim zniknęła z Polski, gdyż jest to ogromny cios w wolność słowa i pluralizm.

Rutynowska: Gdy dorzucimy do naszego systemu prawnego nowe zasady, inspirując się przepisami z innych państw, często w zmienionym kształcie, wówczas tak naprawdę tworzy się taki "potworek legislacyjny".

Reszka: To będzie trudna droga, by ta ustawa przeszła, bo musiałaby przejść przez Sejm a potem Senat. Jeśliby się to udało, to mogłoby oznaczać sprowadzenie tej telewizji do stacji czysto rozrywkowej.

Ivanowa: Może się okazać, że wtedy, kiedy wszyscy będziemy myśleli, że ten projekt nie ma szans, by przejść w parlamencie, Jarosław Kaczyński zdoła zdobyć większość. Obawiam się, że jeśli nie tym razem, to PiS wymyśli kolejny pomysł, który będzie prowadził do tego samego celu: zniszczenia wolności słowa w Polsce.

Prawniczka Eliza Rutynowska z Forum Obywatelskiego: z puntu widzenia prawnego, słowa wypowiedziane przez Marka Suskiego są całkowicie niedopuszczalne z puntu widzenia troski o dobro państwa. Prawo nie jest w demokratycznym państwie prawa narzędziem do umacniania władzy jakiejkolwiek partii politycznej. A ta ustawa to jest taki mały puzel większej układanki pakietu antydemokratycznego.

Tomasz Terlikowski: Marek Suski zabił właśnie tę ustawę. Jeszcze mógł zebrac jakieś poparcie, ale jeśli on powiedział zupełnie wprost, że chodzi o to, by mieć wpływ na telewizję i tylko o to, to trudno się spodziewać, by Jarosław Gowin i jego posłowie zagłosowali za.

W mojej ocenie ustawa jest skandaliczna. To, że jest skierowana przeciwko TVN-owi jest oczywiste, bo PiS nie chce mieć takiego krytyka i woli iść drogą Viktora Orbana.

Paweł Reszka z "Polityki": Suski powiedział między słowami, troszeczkę was postraszymy, może będziecie chcieli odsprzedać część TVN-u, a może będziecie chcieli ponegocjować. Bo to też jest tak, że jeśli właściciel spółki będzie grzeczny w Polsce i miły dla państwa, to będzie mógł też robić interesy z państwem.

Ewa Ivanova z "Gazety Wyborczej": Myślę, że Marek Suski wyraził jasny komunikat do władz TVN-u, że chodzi o to, by rozpocżąć swego rodzaju negocjacje, by przystąpić do zmian struktury właścicielskiej w spółce. Sam projekt jest traktowany, jako punkt wyjścia do stołu rozmów. Tylko nie takie kulturalne zaproszenie, ale poprzez przyłożenie pistoletu do skroni.

Obecni w studniu studenci dziennikarstwa mówią o tym, dlaczego wybrali akurat ten kierunek: miałam wizję pomagania innym; chciałam pisać o ważnych sprawach.