PiS chce zmian w Trybunale Konstytucyjnym. "Całkowite rozbieranie po kawałku instytucji państwa"

Posłowie Prawa i Sprawiedliwości złożyli w czwartek w Sejmie projekt zmian w ustawie o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Nowe przepisy mają zmniejszyć minimalną liczebność Zgromadzenia Ogólnego z 2/3 liczby sędziów Trybunału (tj. 10 sędziów) do 9 oraz pełnego składu Trybunału z 11 sędziów do 9.

Trybunał musi zebrać się w pełnym składzie, by rozpatrzeć nowelizację ustawy o Sądzie Najwyższym, którą do trybunału przesłał prezydent. Jak na razie takie posiedzenie się nie odbyło ze względu na trwający w TK konflikt między sędziami.

O tej sprawie dyskutowali w "Faktach po Faktach" w TVN24 doktor Anna Materska-Sosnowska, politolog z Uniwersytetu Warszawskiego, przedstawicielka Fundacji im. Stefana Batorego oraz profesor Radosław Markowski, politolog z Uniwersytetu SWPS.

Doktor Materska-Sosnowska mówiła, że "ta ustawa jest bez sensu". - To jest klasyczne zagranie PiS-u. Oni nie są w stanie przeprowadzić żadnej ustawy. Przecież sami zmienili zasady obowiązujące w Trybunale i teraz jest tego odkręcanie - stwierdziła.

Jak mówiła, za taką propozycją zmian może stać potrzeba sprawdzenia lojalności członków TK, potrzeba "odblokowania Trybunału ze względu na Unię Europejską" czy też "potrzeba wpływu i sprawczości dla Jarosława Kaczyńskiego".  - Dla mnie to było skojarzenie z Ostrołęką (z elektrownią w Ostrołęce - red.) - "postawimy Ostrołękę, źle działa, to rozbierzemy Ostrołękę" - dodała.

Zdaniem Materskiej-Sosnowskiej "to nie jest żadna sprawczość, tylko to jest całkowite rozbieranie po kawałku instytucji państwa, które w ostateczności bardzo źle się dla nas skończy".

Profesor Markowski wspominał, że ustrój demokratyczny oparty jest między innymi na jasnych "regułach gry". - Demokracja to jest ustrój zinstytucjonalizowanej niepewności. To znaczy mają być pewne reguły gry, pewne procedury i pewne zapisy konstytucyjne, z niepewnym wynikiem. Demokracja jest ustrojem, w którym nie wiadomo co się stanie, a stanie się w zależności od tego, jaka jest konfiguracja większości - powiedział.  Przywoływał przykład z historii USA, z lat 30. XX wieku, kiedy to ówczesnemu prezydentowi Franklinowi Delano Rooseveltowi podpowiadano w sprawie ewentualnego rozszerzenia składu amerykańskiego Sądu Najwyższego, co mogłoby przynieść mu polityczne korzyści, jednak - jak mówił Markowski - ostatecznie do tego nie doszło, bo nastąpiło "samopowstrzymywanie się przed dokonywaniem gwałtu na tradycji".

Politolog stwierdził, że w obecnej sytuacji mamy do czynienia z "warcholstwem" i "robieniem pod siebie reguł gry".

W Trybunale Konstytucyjnym od miesięcy trwa spór o kadencję Julii Przyłębskiej jako prezesa TK. Według części prawników, w tym byłych i obecnych sędziów TK, kadencja Przyłębskiej upłynęła po 6 latach, czyli 20 grudnia 2022 roku, i jednocześnie Przyłębska nie ma możliwości ponownego ubiegania się o tę funkcję. Według samej Przyłębskiej, a także premiera Mateusza Morawieckiego i części ekspertów, jej kadencja upływa w grudniu 2024 roku - razem z końcem kadencji jako sędzi TK.

Na początku stycznia sześciu sędziów TK, w tym wiceprezes Mariusz Muszyński, skierowało pismo do Julii Przyłębskiej i prezydenta Andrzeja Dudy, w którym żądali od niej zwołania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK i wyłonienia kandydatur, spośród których prezydent wskaże nowego prezesa.

CZYTAJ TEŻ: Mariusz Muszyński ujawnia apel do sędziów. "Załatwi się wyrok, dostaniemy KPO"

Na początku marca służby prasowe Trybunału podały, że prezes Przyłębska zwołała Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK, które "bezwzględną większością głosów, w obecności dwóch trzecich sędziów TK podjęło uchwałę, w której stwierdzono brak podstaw do zwołania zgromadzenia w celu wyboru kandydatów na prezesa Trybunału".

Trybunał Konstytucyjny na 30 maja wyznaczył termin rozprawy w sprawie nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym, która według rządzących ma wypełnić kluczowy "kamień milowy" dla odblokowania przez Komisję Europejską pieniędzy na Krajowy Plan Odbudowy. Jak wynika z wokandy, TK ma rozstrzygnąć tę sprawę w pełnym składzie pod przewodnictwem prezes Przyłębskiej. Do przeprowadzenia rozprawy w pełnym składzie niezbędne jest zebranie się co najmniej 11 sędziów TK.

CZYTAJ TAKŻE: Przyłębska zapewnia, że Trybunał Konstytucyjny działa i chwali się danymi. Sprawdzamy