Konstytucja przestrzegana? Zobacz, co sądzą Polacy

Prezydent Andrzej Duda powiedział podczas obchodów rocznicy Konstytucji 3 maja, że chce, aby w sprawie konstytucji odbyło się w przyszłym roku referendum. Jak mówił, w 20-lecie konstytucji, na rok przed 100. rocznicą odzyskania niepodległości nadszedł czas na debatę konstytucyjną nie tylko z udziałem elit i polityków.

20. rocznica obowiązującej obecnie Konstytucji RP uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe minęła 2 kwietnia. Konstytucja została przyjęta w wyniku referendum, które odbyło się 25 maja 1997 roku. Wzięło w nim udział 42,86 proc. uprawnionych do głosowania, a 52,71 proc. z nich opowiedziało się za przyjęciem nowej konstytucji.

Były prezes Trybunału Konstytucyjnego Jerzy Stępień skomentował w środę w TVN24, że najpierw należałoby zacząć szanować obowiązujące prawo, a dopiero później zastanawiać się, czy można dokonywać jakichś koniecznych, niezbędnych zmian w ustawie zasadniczej. Dodał, że jego zdaniem "ten czas jeszcze nie nastąpił.

Z okazji 20-lecia obowiązywania konstytucji CBOS przeprowadził sondaż w dniach między 2 a 9 marca 2017 roku na liczącej 1020 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

Wynika z niego, że większość (60 proc.) ankietowanych twierdzi, że obecnie zapisy konstytucji nie są respektowane. Przeciwnego zdania jest ponad jedna czwarta respondentów (28 proc.). Prawie połowa (47 proc.) wyrażających przekonanie, że konstytucja jest obecnie łamana, nie potrafi jednak podać przykładów naruszeń przepisów lub odwołuje się do ogólników – "ogólnie prawo nie jest przestrzegane". Najczęściej pojawiające się konkretne zarzuty dotyczą funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości (26 proc. wszystkich odpowiedzi), w tym przede wszystkim Trybunału Konstytucyjnego (18 proc.). Respondenci wskazują też na nieprawidłowości dotyczące przestrzegania praw osobistych (16 proc.), w tym najczęściej prawa do wolności wypowiedzi i sumienia (7 proc.).

Jak wskazano w sondażu, przekonania dotyczące przestrzegania konstytucji są związane przede wszystkim z orientacją światopoglądową. Trzy czwarte badanych o poglądach lewicowych (76 proc.) uważa, że obecnie w Polsce prawa konstytucyjne są naruszane. Respondenci identyfikujący się z prawicą wyrażają ten pogląd zdecydowanie rzadziej, jednak nawet wśród nich połowa (50 proc.) twierdzi, że zdarzają się nieprawidłowości.

Ankieterzy zadali także pytanie: "Czy zdarzają się sytuacje, w których uzasadnione może być odstąpienie od jej zapisów, jeśli pozwoliłoby to na osiągnięcie społecznie pożądanych celów?". Większość badanych jest zdania, że byłoby to działanie niesłuszne. Dwie trzecie (65 proc.) stoi na stanowisku, że rząd powinien przestrzegać konstytucji, nawet za cenę nierozwiązania ważnego problemu społecznego. Przeciwną opinię wyraża jedna piąta respondentów (20 proc.).

68 proc. badanych uważa, iż zasady i przepisy zawarte w konstytucji mają istotny wpływ na życie zwykłych obywateli. Jako niewielki określa go 22 proc. ankietowanych, a 10 proc. nie ma zdania na ten temat. O znaczeniu konstytucji dla życia obywateli w największym stopniu przekonani są mieszkańcy największych miast (82 proc.), a także najmłodsi badani (76 proc. w grupie wiekowej 18-24 lata), mający wyższe wykształcenie (80 proc.), o dochodach 2 tys. zł i więcej (76 proc.). Na opinie w tej kwestii wpływają deklarowane poglądy polityczne: zwolennicy lewicy częściej (78 proc.) niż badani o poglądach centrowych (74 proc.) lub prawicowych (68 proc.) twierdzą, że przepisy konstytucji mają duże znaczenie dla zwykłych ludzi. Jak wskazuje CBOS, przeświadczenie o korzyściach ze znajomości konstytucji utrzymuje się na poziomie podobnym do obserwowanego w latach dziewięćdziesiątych.

Mimo dość powszechnego przekonania o potrzebie znajomości konstytucji, jedynie co siódmy badany (14 proc.) deklaruje, że przeczytał ją całą. Zdecydowanie więcej respondentów (41 proc.) czytało jej fragmenty, jednak największa grupa (45 proc.) nie czytała konstytucji wcale. Pod względem znajomości konstytucji wyróżniają się ludzie młodzi, z których tylko jedna czwarta nie czytała nawet fragmentu konstytucji. Znajomość ustawy zasadniczej deklarują też ankietowani z wyższym wykształceniem – większość z nich czytało przynajmniej jej fragmenty.

Wraz z upływem czasu maleje liczba Polaków, którzy chcieliby zmiany konstytucji. Obecnie niespełna jedna trzecia badanych (30 proc.) sądzi, że konstytucję powinno się zmienić. To nieco mniej niż dziewięć lat temu (wtedy uważało tak 37 proc. respondentów) i zdecydowanie mniej niż w roku 2004 (45 proc.). Wzrósł jednocześnie odsetek przeciwników zmian – obecnie sprzeciwia im się prawie połowa badanych (49 proc. - wobec 41 proc. w roku 2008 i 33 proc. w 2004).

Autor: js/sk/jb / Źródło: PAP, tvn24.pl